شاخص بورس چیست؟ مهم ترین شاخص های بورس
به منظور سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، فعالین این حوزه مؤلفه‌های مختلفی را مورد بررسی و ارزیابی خود قرار میدهند. به عبارتی برای کسب سود مناسب در خریدوفروش سهام شرکتهای بورسی، باید روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها، سود شرکت در دوره‌های مختلف، روند بازدهی صنعت مربوطه و همینطور وضعیت بازار را مورد بررسی قرار داد. تمامی این اطلاعات در صورت‌های مالی شرکت‌ها که در دوره‌های متفاوت منتشر می‌شوند در دسترس عومم افراد قرار می گیرد. علاوه بر این ابزارها و روش های متفاوت دیگری در بازار سرمایه هستند که با استفاده از آن قادر به ارزیابی بازار خواهید بود. یکی از ابزارهای مهم در ارزیابی بازار سرمایه شاخصها هستند، بنابراین سهامداران نیازمند استفاده از شاخصها (Index) هستند که از این طریق بتوانند به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکتهای بورسی دست پیدا کنند. شاخص از انواع مختلفی در بازار بورس تشکیل شده است.
تعریف شاخص بورس
کلمه شاخص در اصطلاح به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که با استفاده از آن میتوان تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده و بررسی کرد. از همین جهت شاخص را میتوان نشان‌دهنده سطح عمومی پارامتری مشخص به طور معمول قیمت یا بازدهی در میان گروهی از متغیرهای مورد بررسی در بازار بورس تعریف کرد.
معمولاً رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه با استفاده از پارامترهای مختلف قابل ارزیابی هستند که یکی از معیارهای سنجش آن، از طریق شاخصها است؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و تصمیمات مهم خود در حیطه معاملات را مدیریت کنند و حتی با استفاده از آن تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند. این موضوع نیز بسیار مورد توجه است است که سهامداران می‌توانند از طریق شاخصها، به مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان متفاوت بپردازند و بر آن قدرت تحلیل داشته باشند؛ در مجموع شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت میتوان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.
انواع شاخصهای شرکتهای بورسی چیست؟
در بورس اوراق بهادار تهران انواع شاخص به شرح زیر هستند:
- شاخص کل قیمت
- شاخص بازده نقدی
- شاخص قیمت و بازده نقدی
- شاخص صنعت و شاخص مالی
- شاخص سهام آزاد شناور
- شاخص بازار اول و بازار دوم
- شاخص 50 شرکت برتر
- شاخص 30 شرکت بزرگ
در نظر داشته باشید که هر یک از شاخصها با توجه به پارامتر مورد بررسی در نهایت به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم میشود و معنا و مفهومی را در بر دارند که بر اساس متغییر‌های شاخص آزاد شناور (TEFIX) مورد نظر قابل تفکیک هستند؛ به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکتهای بورس را در برمی‌گیرد، شاخص صنعت شرکتهای تولیدی و شاخص مالی شرکتهای گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل میشود. در ادامه به شرح جزئی از انواع شاخصها می پردازیم.
شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار بوده و به نوعی بیانگر میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار است. همینطور به این نکته دقت نمایید که شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد. به عنوان مثال وقتی گفته میشود شاخص کل ۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکتهای بورسی به میزان ۳۰ درصد نسبت به سال پایه، افزایش پیدا کرده است .در نظر داشته باشید که شاخص کل به صورت لحظه ای در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس به نشانی www.tsetmc.com قابل بررسی و مشاهده است. و شما در هر لحظه می توانید به آن دسترسی داشته باشید و با استفاده از آن تا حدی نسبت به بازار شناخت پیدا کنید.
شاخص بازده نقدی (TEDIX)
تغییرات شاخص بازده نقدی، نشانگر میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکتهای بورسی به سهامداران است. این سود در انتهای سال مالی شرکت ها تحت عنوان جلسه مجمع مورد ارزیابی قرار گرفته می شود و به سهامداران شرکت تخصیص پیدا می کند. لذا در نظر داشته باشید که وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به طور میانگین سود کمتری را به‌صورت نقد بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.
شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)
حتما در بررسی و مشاهده اخبارها به گوشتان خورده است که از شاخص بازار بورس صحبت می شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت میشود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است و تمامی سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه به صورت روزانه پیگیر تغییرات این شاخص در حواشی اخبار و هیجانات هستند.
شاخص صنعت و شاخص مالی
همان طور که می دانید به صورت کلی تمامی شرکتهای بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکتهای تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکتهای سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند. در این میان شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش صنعت و شاخص مالی نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش مالی است. همینطور در بخش صنعت و بخش مالی نیز قادر هستند که به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکتهای فعال در صنعت خودروسازی را نشان میدهد.
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
در مجموع سهام شرکتهای بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری میشود و معمولاً سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکتهای بورسی به شمار آمده و در صورت خریداری سهام شرکتهای بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولاً در شرکتهای بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مداوم در بازار خریدوفروش میشود، سهام شناور آزاد گفته میشود. به منظور کسب اطلاعات بیشتر راجع به این نوع از شاخص در بازار بورس باید دقت داشته باشید که هر مقدار سهام شناور آزاد یک شرکت در بازار بورس بیشتر باشد، فرآیند سرمایه گذاری در آن شرکت از ریسک کمتری برخوردار است اما در عوض نباید توقع افزایش قیمت لحظه‌ای در سهم را داشته باشید. شرکت‌هایی که سهام شناور آزاد کمتری دارند از نظر سرمایه‌گذاری پر ریسک بوده و پتانسیل بالایی برای تغییر قیمت لحظه‌ای را دارند.
شاخص بازار اول و بازار دوم
بورس اوراق بهادار بر اساس مؤلفه‌های مختلف نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خریدوفروش میشود یا اصطلاحاً سهام شناور آزاد و …شرکتهای بورسی را دسته‌بندی کرده است. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکت‌هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و دیگر شرکتهای بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان میدهد که در این گروه‌ها حضور دارند.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
معمولاً هر سه ماه یک‌بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقدشوندگی بیشتری را دارد و از مزایای خاص دیگری بهره‌مند هستند. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان میدهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل توجهی خریدوفروش می‌شوند و سهامداران به راحتی می‌توانند سهام این شرکتهای بورسی را خریدوفروش کنند. از همین رو این سهم ها مورد استقبال اکثر سرمایه‌گذاران در بازار بورس قرار گرفته می‌شوند.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان میدهد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت است و اندازه شرکت‌ها نیز از ارزش روز بازار سهم تعیین میشود که ارزش روز بازار سهام از حاصلضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشر شده شرکت به دست می‌آید. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ تغییرات قیمت سهامی را نشان میدهد و اگر چه این شرکتهای بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکتهای بورسی را تشکیل میدهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آنها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص بورس و کل داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌بار به‌روزرسانی میشود.
سخن آخر
در این بخش اطلاعات جامع و کاملی راجع به شاخص بورس و انواع آن، در اختیار شما قرار گرفت. لذا افراد به منظور سرمایه‌گذاری در هر بازار باید ابتدا وضعیت آن بازار را مورد ارزیابی قرار دهند؛ بازار سرمایه نیز از این قضیه مستثنی نیست. شاخصها یکی از ابزارهایی هستند که وضعیت بازار سرمایه را طی دوره‌های قبل و جاری نشان میدهد این نکته را در نظر داشته باشید که افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری تمام شرکتهای بورسی نیست و همینطور بالعکس. شما علاوه بر در نظر گرفتن عملکرد شاخص بورس بازار باید مؤلفه‌های گوناگون دیگر را نیز به‌منظور سرمایه‌گذاری یا خریدوفروش سهام در نظر داشته باشید. توجه داشته باشید که علاوه بر شاخص ها شما باید از ابزارهای دیگری نظیر تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال به منظور ارزیابی بازار استفاده نمایید.
سوالات رایج شاخص بورس
ممکن است در بعضی مواقع، قیمت سهم‌ها در بازار بیشتر از ارزش واقعی آنها باشد، در این وضعیت «اصلاح شاخص بورس» به وجود می‌آید که این امر یک حرکت مثبت برای شفاف‌تر شدن بازار و فرآیند سرمایه‌گذاری در بورس است. شایان ذکر است اصلاح شاخص بورس با ریزش شاخص متفاوت است. در ریزش شاخص هجوم سهامداران برای فروش سهام، قیمت سهام را به حدی کاهش میدهد که قیمت سهام از ارزندگی واقعی آن به مراتب کمتر میشود در صورتی که فرآیند اصلاح شاخص بورس این چنین نیست.
انواع شاخص بورس را بشناسید
برای دریافت مشاوره، دمو رایگان و دانلود لیست قیمت لطفا اطلاعات فرم ذیل را وارد نمایید.
شاخص ( بورس ) در لغت به معنی نمودار، مرتفع است و به آنچه اطلاق میشود که مقدار آن ماهیت چیزی را مشخص کند.در علم اقتصاد، شاخص معیاری است آماری که نشان دهنده تغییرات در بازارهای متفاوت است.
به طور کلی شاخص را میتوان نشان‌دهنده سطح عمومی پارامتری مشخص -به طور معمول قیمت یا بازدهی- در میان گروهی از متغیرهای مورد بررسی تعریف کرد.
در بازار بورس اوراق بهادار سطح عمومی قیمت کل شرکتهای بورسی، معیاری برای سنجش وضعیت کلی بازار اوراق بهادار یا وضعیت بخش یا صنعت خاصی در این بازار است و شاخص بازدهی (قیمت و بازده نقدی) نیز نشان‌دهنده سطح عمومی بازدهی کل شرکتهای بورس اوراق بهادار است. در ادامه به معرفی اجمالی و کاربرد انواع این شاخصهای موجود در بورس اوراق بهادار پرداخته میشود.
انواع شاخصهای شرکتهای بورسی
در بورس اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیرشاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص بازده نقدی، شاخص بازده نقدی و قیمت، شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد.
هر یک از شاخصها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم میشود و معنای و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغییر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند؛ به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکتهای بورس را در برمی‌گیرد، شاخص صنعت شرکتهای تولیدی و شاخص مالی شرکتهای گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل میشود.
به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هر یک شاخصهای خود را دارند؛ شاخص استخراج کانه‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکتهای فعال در آن صنعت را نشان میدهند.شاخص آزاد شناور (TEFIX)
در یک تقسیم‌بندی کلی می توانیم شاخصهای مورد استفاده در بورس را به دو گروه اصلی و صنایع تقسیم کنیم. در ادامه به بررسی مهمترین شاخصهای مورد استفاده خواهیم پرداخت.
۱- شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.
این تغییرات نسبت به تاریخ مبدا که در سال ۱۳۶۹ است، بیان میشود.
نکته حائز اهمیت دیگر آنکه شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد.
به عنوان نمونه وقتی می‌گوییم شاخص کل۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکتهای بورسی به میزان۳۰ درصد نسبت به سال پایه (۱۳۶۹) و افزایش پیدا کرده است.
شاخص کل به صورت لحظه ای در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران وجود دارد. اما برای اطلاع علاقه‌مندان، فرمول ریاضی مربوط به محاسبه شاخص کل قیمت در ادامه بیان شده است:
Pitقیمت شرکت iام در زمان t
Qitتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
Dtعدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر بوده است با QioPio∑
Pio قیمت شرکت iام در زمان مبدأ
Qio تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدأ
n تعداد شرکتهای مشمول شاخص
ساده شده فرمول بالا را می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم:
ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت مورد نظر است. از مجموع ارزش جاری شرکتهای پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.
بنابراین چنانچه پیشتر گفته شد شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام تمام شرکتهای پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی‌که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌گردد. همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در شاخص مزبور است.
هم‌اکنون در بورس اوراق بهادار تهران شاخص کل قیمت در ۳ گروه کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی محاسبه میشود. ملاک محاسبه شاخص کل هر گروه، قیمت سهام شرکتهای معامله شده در آن گروه است.
به طور مثال قیمت‌های سهام شرکت های معامله شده تابلوی اصلی، در محاسبه شاخص کل تالار اصلی لحاظ میشود و قیمت سهام تمام شرکتهای معامله شده کل بازار در محاسبه شاخص کل بازار لحاظ خواهد شد.
جامع، موزون و دردسترس بودن را میتوان جزو مزایای این شاخص برشمرد.
همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل میشود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد.شایان ذکر است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود.
۲- شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
این شاخص که از قیمت و بازده نقدی پرداختی تاثیر می‌گیرد، بیانگر بازده کل بازار بورس است. نحوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است. فرمول محاسبه شاخص درآمد کل به شکل زیر است:
Pitقیمت شرکت iام در زمان t
Qitتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
RDt پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء برابر بوده است
n تعداد شرکتهای مشمول شاخص
پرداخت سود نقدی نیز موجب تعدیل شاخص درآمد خواهد شد.
۳- شاخص بازده نقدی TEDIX
تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکتهای شاخص آزاد شناور (TEFIX) بورسی به سهامداران را نشان میدهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود کمتری را به‌صورت نقد بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.
برای محاسبه شاخص TEDIX به عدد پایه شاخص کل قیمت و پایه شاخص قیمت و بازده نقدی نیاز داریم. فرمول ریاضی این شاخص به صورت زیر است:
۴- شاخص آزاد شناور (TEFIX) شاخص صنعت و شاخص مالی
به صورت کلی تمامی شرکتهای بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکتهای تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکتهای سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند.
در این میان شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند.
از طرفی همان‌طور که پیشتر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکتهای فعال در صنعت خودروسازی را نشان میدهد.
طبقه‌بندی شرکتهای پذیرفته شده در بورس به روش ISIC (international standard industrial classification) صورت گرفته شود.
۵- شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
به صورت کلی سهام شرکتهای بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌کنند و معمولاً سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکتهای بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکتهای بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولاً در شرکتهای بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش میشود، سهام شناور آزاد گفته میشود.
در این میان هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌توانند تصویر مناسبی از شرکتهای بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد.
۶- شاخص بازار اول و بازار دوم
بورس اوراق بهادار بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خریدوفروش میشود یا اصطلاحاً سهام شناور آزاد و …شرکتهای بورسی را دسته‌بندی کرده است.
بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکت‌هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و دیگر شرکتهای بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان میدهد که در این گروه‌ها حضور دارند.
۷- شاخص ۵۰ شرکت برتر
معمولاً هر سه ماه یک‌بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقد شوندگی بیشتری را دارد.
شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان میدهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران به راحتی می‌توانند سهام این شرکتهای بورسی را خرید و فروش کنند.
۸- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان میدهد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت است و اندازه شرکت‌ها نیز از ارزش روز بازار سهم تعیین میشود که ارزش روز بازار سهام از حاصلضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشر شده شرکت به دست می‌آید.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ تغییرات قیمت سهامی را نشان میدهد و اگرچه این شرکتهای بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکتهای بورسی را تشکیل میدهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آنها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل و بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌بار به‌روزرسانی میشود.
چرا معامله گران به شاخصهای بورس نیاز دارند؟
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم ، فعالان بازار سرمایه ناگزیر به بررسی روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها هستند؛ سهامداران از طریق قیمت سهام، سود شرکت در دوره‌های مختلف، بررسی روند بازدهی صنعت و همین طور بررسی وضعیت بازار مورد خرید، فروش یا نگهداری نماد مورد نظر تصمیم‌گیری می‌کنند.
شاخص چیست؟
شاخص در لغت به معنی نمودار مرتفع است و در علم اقتصاد، معیاری آماری و نشان‌دهنده تغییرات در بازارهای متفاوت است. در بازار بورس اوراق بهادار سطح عمومی قیمت کل شرکتهای بورسی، معیاری برای سنجش وضعیت کلی بازار اوراق بهادار یا وضعیت بخش یا صنعت خاصی در این بازار است و شاخص بازدهی (قیمت و بازده نقدی) نیز نشان‌دهنده سطح عمومی بازدهی کل شرکتهای بورس اوراق بهادار است.
در بورس اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیر شاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص هم‌وزن، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، و شاخص قیمت 50 شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از شاخصها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم میشود و معنا و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغیرهای مورد نظر قابل تفکیک هستند.
به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکتهای بورس را در برمی‌گیرد، شاخص صنعت شرکتهای تولیدی و شاخص مالی شرکتهای گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل میشود. به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هریک شاخصهای خود را دارند؛ شاخص استخراج کانه‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکتهای فعال در آن صنعت را نشان میدهند.
شاخص کل قیمت
«Tehran Exchange Price Index» در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.
شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX این شاخص که از قیمت و بازده نقدی پرداختی تاثیر می‌گیرد، بیانگر بازده کل بازار بورس است. نحوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است.
شاخص بازده نقدی TEDIX
تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکتهای بورسی به سهامداران را نشان میدهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود کمتری را به‌صورت نقد بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.
شاخص صنعت و شاخص مالی
به صورت کلی تمامی شرکتهای بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکتهای تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و. قرار دارند و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکتهای سرمایه‌گذاری، بیمه و. حضور دارند.
شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند. از طرفی همان‌طور که پیشتر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به‌عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکتهای فعال در صنعت خودروسازی را نشان میدهد.
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
به صورت کلی سهام شرکتهای بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌کنند و معمولا سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکتهای بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکتهای بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولا در شرکتهای بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتبا در بازار خریدوفروش میشود، سهام شناور آزاد گفته میشود.
هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌تواند تصویر مناسبی از شرکتهای بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد.
شاخص 50 شرکت برتر
معمولا هر سه ماه یک‌بار، 50 شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقد شوندگی بیشتری را دارد. شاخص 50 شرکت برتر میانگین قیمت سهام این 50 شرکت برتر را نشان میدهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران براحتی می‌توانند سهام این شرکتهای بورسی را خرید و فروش کنند.
ذکر این نکته بسیار حائز اهمیت است که سهامداران نباید صرفا با تکیه‌بر یک شاخص، سهام شرکتهای مختلف را خرید و فروش کنند؛ بلکه استفاده از شاخصهای بورسی تنها یکی از ابزارهایی است که سهامداران باید در معاملات بورسی به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
دیتا های شرکت های بورسی پذیرفته شده در بورس
دیتا های شرکت های بورسی پذیرفته شده در بورس
دیتا های شرکت های بورسی
با سلام خدمت شما پژوهشگران عزیز
در این قسمت از سایت قصد داریم یک سری از دیتا های مهم بورسی را خدمت شما عزیزان ارائه دهیم .ما همواره در تلاش هستیم تا علم و اطلاعات شما عزیزان را روز افزون افزایش دهیم . در این فایل می خواهیم داده های شرکت های بورسی پذیرفته شده در بورس خدمت شما ارائه دهیم .
(فایل بروز شده در تاریخ 1401/6/1)
دیتا های شرکت های بورسی
در این فایل داده ها و آمار برای شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار جمع آوری شده است: داده های موجود هزینه های کاهش آلودگی، هزینه تحقیق و توسعه، هزینه آموزش کارکنان، هزینه های عملیاتی، هزینه های مالیات، دارایی کل، دارایی ثابت، درآمد، اندازه شرکت، تعداد پرسنل، فروش، وجه نقد عملیاتی، کیفیت افشا اطلاعات، حقوق صاحبان سهام، تعداد سهام، ارزش بازاری و دفتری سهام، سهامداران عمده، سهامداران نهادی، ریسک بتا، شاخص Q توبین، سود، ارزش شرکت، درد سهام شرکت های دولتی، درصد سهام تامین اجتماعی، درصد هام صندوق بازنشستگی، درصد هام شرکت های سرمایه گذار از مزیت های این فایل مرتب و آماده کردن داده ها برای ورود به نرم افزارهای آماری (یعنی داده ها به ترتیب شرت سال تنظیم شده اند بطور مثال ابتدا داده های شرکت البرز دارو از سال 88 تا 94 آورده شده بعد شرکت بعدی) دیگر قیمت مناسب آن نسبت به فایل های موجود و مهمتر از همه جامع بودن داده ها.
شاخص کل
شاخص یا Indexدر واقع یک معیار آماری می باشد که تغییرات در یک اقتصاد یا بازار بورس را نمایان می کند. به بیان ساده تر کلمه شاخص به معنای عددی است که با استفاده از آن میتوان تغییرات ایجاد شده در یک یا شاخص آزاد شناور (TEFIX) چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. در مورد بازارهای مالی، شاخص یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در آن بازار خرید و فروش میشود و میانگین تغییرات قیمت همه سهام را نشان میدهد.
انواع شاخص در بورس تهران
در بورس اوراق بهادار ایران شاخص های متفاوتی موجود است که سرمایه گذاران بسته به نوع سرمایه‌گذاری خود می‌توانند از آنها برای تحلیل شرایط موجود استفاده کنند.
انواع شاخص های موجود در بورس ایران عبارت اند از:
شاخص کل قیمت
شاخص کل قیمت یا TEPIX در بورس اوراق بهادار، که به آن شاخص کل هم می‌گویند، یکی از انواع شاخص بورس می باشد که بیان کننده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند.
همچنین در شاخص کل تاثیر شرکت ها بر اساس بزرگی ( تعداد سهام ) و سرمایه آنها است و شرکت های بزرگ که تعداد سهام و معامله بیشتری دارند بسیار تاثیرگذار تر از شرکت های کوچک هستند. در واقع میتوان گفت شاخص کل نشان دهنده ی میانگین میزان تغییرات قیمت و سود سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه است.
در شاخص کل ممکن است اکثر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند اما تنها مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث مثبت شدن شاخص کل شود.
شاخص هم وزن
شاخص هم وزن یکی از انواع شاخص بورس شاخص آزاد شناور (TEFIX) شاخص آزاد شناور (TEFIX) است که در این شاخص کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس چه کوچک چه بزرگ بطور برابر در محاسبه شاخص بورس کل سهیم هستند.
تفاوت این شاخص با شاخص کل در این است که وزن و اندازه شرکت ها در این شاخص تاثیر گذار نیست و سرمایه آنها یکسان در نظر گرفته می شود و تاثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت ها در شاخص به یک میزان اثرگذار است.
بطور مثال وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار کاهش یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت های بازار رشد کرده است.
شاخص بازده نقدی
تغییرات شاخص بازده نقدی یا TEDIX ، میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکتهای بورسی به سهامداران را نشان میدهد پس وقتی شاخص سود نقدی رو به افزایش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود نقدی بیشتری را در مجامع عادی سالیانه بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.
شاخص قیمت و بازده نقدی
در واقع شاخص قیمت و بازده نقدی ،همان شاخصی است که در رسانه‌ها از آن به‌عنوان شاخص کل بورس تهران صحبت میشود.
یکی از پرکاربردترین شاخصها شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران می باشد این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است.
شاخص صنعت و شاخص مالی
به‌صورت کلی همه شرکتهای بورسی به دو بخش صنعتی و مالی تقسیم بندی می شوند. در بخش صنعتی شرکتهای تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … قرار دارند شاخص صنعت یا Industrial Index نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش صنعت است.
در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکتهای سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند که شاخص مالییا Financial Indexنشان دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکتهای فعال در بخش مالی است.
شاخص سهام آزاد شناور
به طور خلاصه به میزان سهامی که معمولاً در شرکتهای بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خرید و فروش میشود، سهام شناور آزادگفته میشود.
شاخص سهام شناور آزاد یا TEFIX ، مانند شاخص کل محاسبه می شود تنها با این تفاوت که تنها درصد شناور آزاد شرکت ها در نظر گرفته می شود. شاخص سهام شناور آزادنمایانگر بازدهی میانگین قیمت و سود سهام های شناور آزاد در بازار می باشد و هرشرکتی سهام شناور آزاد بیشتری با سرمایه ای بزرگ داشته باشد تاثیر بیشتری در این شاخص خواهد گذاشت.
شاخص بازار اول و بازار دوم
در بورس اوراق بهادار شرکت ها پذیرش شده در دو بازار اول و دوم قرار می گیرند. شرکت هایی که از نظر میزان سرمایه (حداقل ۱۰۰۰میلیارد ریال) ؛ درصد شناوری بالا(حداقل ۲۰ درصد) ؛ تعداد سهامداران و وضعیت سودآوری شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول دسته بندی می شوند و شرکت هایی که از نظر این معیار ها در شرایط پایین تری قرار داشته باشند در بازار دوم بورس دسته بندی می شوند.
شاخص بازار اول بورس، بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار اول بورس قرار گرفته اند، و شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌هایی است که در بازار دوم بورس دسته بندی شده اند.
شاخص کل فرابورس
شاخص کل فرابورس یا IFX ، میانگین سطح بازدهی سهام شرکتهای پذیرفته‌شده در دو بازار اول و دوم فرابورس است. این میانگین به صورت وزنی است و تمرکز آن به تعداد سهام منتشرشده شرکت‌ها در بازارهای اول و دوم فرابورس است. در محاسبه شاخص کل فرابورس تغییرات قیمت و سود نقدی سالانه سهام شرکت ها در نظر گرفته میشود. شاخص کل فرابورس به دلیل وزن دهی به شرکت های بزرگتر و تمرکز آن بر روی چند نماد خاص که بیشترین ارزش بازار فرابورس را در بر می گیرد نماگر خوبی برای بررسی سطح عمومی بازدهی کل بازار فرابورس نیست.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
تقریبا هر سه ماه یک بار، ۵۰ شرکت برتر از نظر بیشترین معاملات بازار در این مدت و قابلیت نقد شوندگی بالا در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان میدهد که طی این مدت سود و قیمت آنها چه تغییراتی کرده است. اگرچه این شرکتهای بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکتهای بورسی را تشکیل میدهند اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آنها تأثیر بسزایی بر شاخص کل دارد.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت‌ها و ارزش روز بازار سهم آنها تعیین میشود که شاخص بورس ۳۰ شرکت بزرگ میانگین تغییرات قیمت سهام این ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان میدهد.
نحوه محاسبه شاخص کل
برای محاسبه ی شاخص کل کافیست ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه تقسیم بر ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبداء شود و در نهایت ضرب در صد شود.
نحوه محاسبه شاخص کل
توجه به این نکته ضروری است که شاخصها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبداء نام دارد نشان میدهند. به عبارت دیگر سطح شاخصها نسبت به تاریخ مبداء یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده میشود. به طور معمول، میزان شاخصها در تاریخ مبداء 100 در نظر گرفته میشود. بنابراین، اگر عدد شاخص یک سال پس از آغاز محاسبه یا همان تاریخ مبداء برابر 200 شود، این امر نشان میدهد که سطح عمومی قیمت سهام نسبت به تاریخ مبداء 2 برابر شده است
ارزش جاری هر شرکت از ضرب تعداد سهام هر شرکت در قیمت پایانی سهام آن بدست می آید و ارزش جاری بازار نیز از جمع ارزش جاری شرکت های پذیرفته شده حاصل می شود. بنابراین با افزایش و کاهش ارزش جاری بازار سهام میزان شاخص کل نیز صعود یا نزول می کند. در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می گردد. در محاسبه شاخص کل تعداد سهام منتشر شده شرکت ها معیار وزن دهی در شاخص می باشد که این امر منجر به تاًثیر بیشتر شرکت های بزرگ در شاخص می شود .
کاربرد شاخص
به طور کلی شاخص ها ملاکی برای بررسی شرایط کلی و پیش‌بینی مسیر بازار در آینده هستند که به شما فرصت تحلیل و مقایسه ی گروه‌ها و صنایع مختلف را میدهند.
در نظر داشته باشید که مثبت یا منفی بودن شاخص به معنای صعودی یا نزولی بودن تمام بازار نیست . در مواقعی ممکن است بر خلاف حرکت منفی اکثر سهام بازار، شرکت های با سهام بیشتر و ارزنده تر در جهت مثبت حرکت کرده و باعث بالا رفتن شاخص شوند در حالی که اکثر سهام بازار در حال ریزش است. در چنین شرایطی برای داشتن تصویر بهتری از شرایط بازار می‌توانید از شاخص هم وزن استفاده کنید که تمامی شرکت ها را به صورت هم وزن در نظر می‌گیرد و شرکت های با سرمایه بیشتر نمی‌توانند بازار را تحت تأثیر حرکت خود قرار دهند.
دیدگاه شما