بازارگردان در بورس کیست؟

بازارگردان در بازارهای مالی کیست؟ وظایف یک بازارگردان چیست؟

بازارهای مالی همیشه در مسیر طبیعی و درست خود حرکت نمی‌کنند. قطعا هرجا صحبت از پول به میان می‌آید، عده‌ای به دنبال سوءاستفاده از شرایط و برهم زدن نظم حاکم برای رسیدن به اهداف و منافع شخصی خود هستند. حضور پررنگ این دسته از افراد در بازارهای مالی، باعث بی‌اعتمادی و دلسردی سهام‌داران می‌شود و به این ترتیب در بلند‌مدت بازار از حضور سهامداران خرد خالی می‌شود. در اینجا لازم است تا تمهیداتی اندیشیده شود تا از خروج بازار از روند عادی خود جلوگیری به عمل بیاورد. یکی از این تمهیدات، حضور بازارگردان در بازارهای مالی است که برای هر سهم تعیین می‌شود. اما سوال اصلی این است که بازارگردان در بازارهای مالی کیست و چه وظایفی را بر عهده دارد؟ در ادامه قصد داریم تحلیلی درباره نقش بازارگردان در بازار ارائه بازارگردان در بورس کیست؟ کنیم. با ما همراه باشید.

بازارگردان در بازارهای مالی کیست؟

دو اصطلاح بازارساز یا Market Maker به عنوان جایگزین‌هایی برای بازارگردان در بازارهای مالی به کار می‌روند اما روی هم‌رفته کلمه بازارگردان در بین فعالان بازارهای مالی در کشور ما بیشتر رایج است. اولین نکته که باید در این زمینه بدانید آن است که بازارگردان می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد. اگر بخواهیم در یک جمله به تعریف بازارگردان در بازارهای مالی بازارگردان در بورس کیست؟ بپردازیم، می‌توان گفت که افراد یا شرکت‌هایی هستند که بخش قابل توجهی از سهام یک شرکت را در اختیار دارند و به این ترتیب به جریان عرضه و تقاضا در آن سهم را کنترل می‌کنند.

البته به هیچ عنوان این طور نیست که بازارگردانان صرفا برای تنظیم‌گری در بازار حاضر شده باشند؛ بلکه هدف نخست همه بازارگردانان نیز کسب سود از معاملات بازارهای مالی است. این نکته مهمی است که باید در تحلیل رفتار بازارگردانان در بازارهای مالی به دقت آن را در نظر بگیرید.

وظایف بازارگردان در بازارهای مالی چیست؟

حال که با مفهوم بازارگردان در بازارهای مالی آشنا شدیم، باید درباره نقش‌هایی که یک بازارگردان در بازار بر عهده دارد، بحث کنیم. مهم‌ترین وظایف بازارگردان در بازارهای مالی عبارتند از :‌

جلوگیری از قفل شدن بازار

یک سهم در روند افزایش یا کاهش قیمتی خود ممکن است صف‌های خرید یا فروش بسیار بزرگی را تشکیل دهد. در این گونه موارد اصطلاحا گفته می‌شود که سهم در صف خرید یا فروش قفل شده است. کلید این قفل در دستان بازارگردان است. اساسا به دلیل آنکه تعداد سهام قابل توجهی در اختیار دارد، می‌تواند در نقش جریان‌ساز در بازار حاضر شود. به این ترتیب با عرضه سهام در زمان صف‌های خرید طولانی و همچنین خرید سهام در صف‌های فروش سنگین، مانع از قفل شدن سهم به مدت طولانی می‌شود. اصطلاحا سطح نقدشوندگی در بازار را به طور قابل توجهی بالا می‌برد؛ چراکه در این شرایط سهام‌داران با خیال آسوده از اینکه می‌توانند هر زمان که خواستند از یک سهم خارج شوند، اقدام به سرمایه‌گذاری در آن می‌کند.

حفظ نقدینگی در بازار

نوع فعالیت بازارگردان در بازارهای مالی باید به گونه‌ای باشد که فضای اعتماد را در بین سهام‌داران حاکم کند. همان‌طور که می‌دانید، سرمایه کاملا ترسو است و اگر فضا را ناامن ببیند، در این صورت بلافاصله برای خروج از آن شرایط تصمیم‌گیری می‌کند. به همین دلیل بازارگردان تلاش می‌کند تا جریان نقدینگی را همواره در یک سطح مشخصی در بازار حفظ کند.

کنترل افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار

این اصطلاح در بین فعالان بازار بازارهای مالی رایج است که اگر بازارگردان اراده کند، می‌تواند باعث افزایش یا کاهش قیمت سهام شود. شاید این جمله به صورت 100 درصد درست نباشد؛ اما واقعیت این است که در هر مسیر صعودی یا نزولی که در قیمت یک سهم در بازار طی می‌شود، نقش بازارگردان کاملا کلیدی است. دلیل این مسئله نیز تعداد سهم بالایی است که بازارگردان در اختیار دارد و به کمک آن می‌تواند نوسانات قیمتی شدید در بازار را کنترل کند. واقعیت این است که رفتارهای هیجانی در بازار به نفع هیچ‌کس نیست و به همین دلیل این نقش بازارگردان کاملا در جهت حمایت از بازار در بلند‌مدت است.

عوامل موثر در بازارگردانی کدام است؟‌

با توجه به آنچه که به عنوان وظایف بازارگردان در بازارهای مالی اشاره کردیم، حضور آن‌ها در بازار یک ضرورت حتمی به نظر می‌رسد. اما میزان اثر گذاری بازارگردانی در بازارهای مالی به عوامل مختلفی بستگی دارد که سه مورد از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1. عمق بازار

در بازارهای مالی ایران، بسیاری از بازارگردان در بورس کیست؟ مواقع سهام یا در صف فروش هستند یا در صف خرید. در واقع رفتارهای سرمایه‌گذاران به جای آنکه مبتنی بر ارزش واقعی دارایی خود باشد، مبتنی بر روند‌های قیمتی است که در بازار شکل می‌گیرد. در این گونه بازارها، مانع جدی بر سر راه شکل‌گیری عمق در بازار وجود دارد. بازارگردان می‌تواند با حرکت در مسیر عکس رفتار سهام‌داران در راستای عمق بخشیدن به بازار حرکت کند؛ اما واقعیت این است که توان بازارگردان نیز محدود است و بعضا نمی‌تواند یا نمی‌خواهد در برابر جریانات هیجانی حرکت مثبتی را به نمایش بگذارد.

2. عرض بازار

اگر سهام‌داران سفارش‌های خرید و فروش سهام را در محدوده ارزش ذاتی آن ثبت کنند، نشان‌دهنده آن است که بازار از عرض مناسبی برخوردار است. در این گونه بازارها خبری از رفتار هیجانی نیست و تحلیل‌ها هستند که برای تصمیم‌گیری‌ها مقدم شمرده می‌شوند. بازارگردان در چنین بازاری حتما حضور فعال دارد و حتی از سود کمی که عاید او می‌شود، استفاده می‌کند.

3. تعادل در بازار

برخلاف تصور رایج بازارگردان در بازارهای مالی از طریق ایجاد تعادل به سودهای هنگفتی دست پیدا می‌کند؛ چراکه در زمان صف فروش در قیمت‌های نازل سهم را خریداری کرده و در زمان تشکیل صف خرید، با عرضه سهام شناسایی سود می‌کند. این روند به صورت پیوسته توسط بازارگردان در بازارهای مالی پیگیری می‌شود. هرچه میزان نوسانات در بازار بیشتر باشد سود بازارگردان از فعالیت در بازار نیز به مراتب افزایش پیدا می‌کند.

آیا بازارگردانی در بازارهای مالی طبق قوانین صورت می‌گیرد؟‌

در بازار بازارهای مالی برای بازارگردان‌ها قوانینی وضع شده است که آن‌ها در قبال این قوانین موظف هستند که خرید و فروش سهام و همچنین نگهداری تعداد مشخصی سهم را همواره در دستور کار خود قرار دهند. این قوانین در واقع به این دلیل وضع شده است که بازارگردانان به خوبی در مسیر انجام وظایف‌شان حرکت کنند و خود آن‌ها نقش تخریبی در بازار پیش نگیرند. نمونه‌هایی از رفتارهای غلط بازارگردان در بازارهای مالی سال 1399 قابل مشاهده بود که به دلیل تخطی بازارگردانان از انجام وظایف‌شان به وقوع پیوست.

بازارگردان در قبال انجام وظایف خود در بازارهای مالی چه امتیازاتی می‌گیرد؟‌

در مجموع دو قانون حمایت در سازمان بازارهای مالی برای بازارگردانان وضع شده است که عبارتند از:

1. براساس ماده ۱۸ دستورالعمل بازارگردانی در بازارهای مالی، سازمان بازارهای مالی و اوراق بهادار تهران برای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچ‌گونه هزینه‌ای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست.

منظور از ایستگاه معاملاتی جداگانه این است که یک سامانه معاملاتی در اختیار بازارگردام قرار می‌گیرد که به طور مستقیم به هسته معاملات متصل است و به این ترتیب می‌تواند صرفا سفارشات مرتبط با سهمی که در آن نقش بازارگردان را ایفا می‌کند، ثبت کند.

2. براساس ماده ۱۹ دستورالعمل بازارگردانی در بازارهای مالی، سقف کارمزد بازارهای مالی از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بازارهای مالی از معاملات معمول است. بازارهای مالی می‌تواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کم‌تر از سقف مقرر در این ماده تعیین نماید.

به این ترتیب کارمزد معاملاتی که از بازارگردان در بازارهای مالی دریافت می‌شود، 10 درصد کمتر از سایر سهام‌داران تعیین شده است.

کلام پایانی

در این مقاله به بررسی مفهوم و نقش بازارگردان در بازارهای مالی پرداختیم. واقع قضیه آن است که بدون حضور بازارگردان عملا اداره بازار کار آسانی نیست. البته حضور بازارگردان زمانی موضوعیت پیدا می‌کند که به خوبی وظایف خود را عملیاتی کند. در غیر این صورت که خود مشکلی بر مشکلات بازار اضافه می‌کند. اساسا فلسفه حضور بازارگردان در بازارهای مالی، باز کردن گره‌های معاملاتی است که در سهام مختلف رخ می‌دهد.

فینوتیپس بستری تعاملی و نوآورانه برای یادگیری عمیق فعالیت در بازارهای مالی است. جلسات گفتگوی فینوتیپس در کلاب‌هاوس به منظور تبادل نظر در خصوص بازارهای مالی، نکات آموزشی پیرامون آن‌ها و همچنین بحث و بررسی در خصوص فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی، فارکس و ارزهای دیجیتال برگزار می‌شود. شما هم می‌توانید با حضور در این جلسات، به پخته‌تر شدن مباحث کمک کنید. منتظر دیدار شما هستیم.

بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟

شاید این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که اگر مشکلی در خرید و فروش یک سهم پیش بیاید چه کسانی به کمک سهم و سهامداران می‌آیند؟ در این مقاله با مفهومی به نام بازار گردان آشنا می‌شویم.

نجات دهنده بازار!

اگر کلاس آموزش بورس را پشت سر گذاشته باشید می‌دانید که در جواب این سوال به واژه بازار گردان یا Market Maker می‌رسیم. در ادامه این مقاله با ماهیت، وظایف، روند تاثیرگزاری در بازار و اهداف این شخص بیشتر آشنا خواهیم شد.

بازار گردان کیست؟

بازار گردان به افراد یا شرکت هایی تلقی می‌شود که باهدف کاستن نوسانات هیجانی بازار اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌نمایند. بازارگردانی فعالیتی حرفه‌ای است که نیازمند دانش و تخصص کافی است. ازاین‌رو این شخص با تکیه‌بر این دو عامل بر عرضه و تقاضای مناسب در بازار مسلط خواهد بود.

رایج‌ترین نوع بازارگردان، کارگزاری است. سرمایه گذاران می‌توانند با استفاده از راه‌حل‌های کارگزاری اقدام به خرید و فروش راحت‌تر اوراق بهادار نمایند. تا نقدینگی بازارهای مالی به میزان لازم حفظ شود. بازارگردان همچنین می‌تواند یک واسطه فردی باشد. اما به دلیل حجم بالای اوراق بهادار موردنیاز برای تسهیل حجم خرید و فروش، در حال حاضر تقریباً تمام بازارگردان ها، موسسات بزرگ هستند.

وظایف بازار گردان (Market Maker)

بازارگردان ها حجم زیادی از اوراق بهادار را در اختیاردارند. و می‌توانند مقدار زیادی از سفارشات را در بازارهای مالی انجام دهند.

بالا بردن نقدشوندگی در بازار یکی از اصلی‌ترین وظایف بازارگردان است. به‌طور شفاف‌تر زمانی که دارنده اوراق به نقدینگی نیاز دارد و خواهان فروش اوراق خود در بازار است. اما به دلیل رکود در بازار خریدار مناسبی نمی‌یابد بازارگردان باید این اوراق را خریداری نماید. از سوی دیگر زمانی که افراد برای خرید اوراق به دنبال فروشنده مناسب هستند اوراق در اختیار خود را به آن‌ها بفروشد.

بازارگردان ها مسئول تأمین عرضه و تقاضای بازارهای مالی هستند تا اوراق بهادار رابین خریداران و فروشندگان انتقال دهند.

سازمان بورس امتیازاتی را برای بازارگردان قرار داده است.

(موارد زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه‌شده است.)

۱_ طبق ماده ۱۸ دستورالعمل بازارگردانی در بورس، “سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچ‌گونه هزینه‌ای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست.”

ایستگاه معاملاتی درگاه ثبت سفارش و معاملات است. که مستقیماً به هسته‌ی معاملات متصل است. و توسط سازمان بورس در اختیار کارگزاری ها قرار داده می‌شود. در هنگام بازارگردانی، یک ایستگاه توسط سازمان بورس به بازارگردان داده می‌شود. از طریق آن فقط می‌تواند در یک نماد ثبت سفارش انجام دهد.

۲_ طبق ماده ۱۹ دستورالعمل بازار گردانی در بورس، “سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بورس از معاملات معمول است. بورس می‌تواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کمتر از سقف مقرر در این ماده تعیین نماید.

سازمان بورس و اوراق بهادار باید میزان کارمزد دریافتی از بازارگردان را به ۱۰ درصد سقف کارمزد کاهش دهد. البته امکان کمتر شدن کارمزد نیز وجود دارد.

در بلندمدت بازارگردان، کمک شایانی برای برطرف کردن نوسانات شدیدی که هرازگاهی شاهد آن در بازار اوراق بهادار هستیم، خواهد بود. هدف بازار گردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد. و از تشکیل صف های خرید و فروش جلوگیری نماید. به‌عبارت‌دیگر زمانی که سرمایه گذاران به دنبال فروش دارایی‌هایشان هستند، بازار گردان این دارایی‌ها را خریداری می‌کنند تا تقاضای همه‌ی فروشندگان تأمین شود. همچنین اگر سرمایه گذاران به دنبال خرید باشند، بازارگردان دارایی‌های خریداری‌شده را به فروش می‌رساند تا تمام سفارش‌های خرید نیز تأمین شود.

اگر بازار گردان به میزان حجمی که در تعهد آورده شده معامله کرده باشد از ادامه بازارگردانی معاف می‌شود.

شرایط سفارش‌های بازار گردان

بازارگردان موظف است، سفارش‌های خرید و فروش خود را با رعایت شرایط زیر وارد سامانه معاملات بورس کند:

(شرایط زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه‌شده است.)

• قیمت‌های پیشنهادی در این سفارش‌ها باید در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارش‌هایی که بازارگردان ثبت می‌کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
• تفاوت بین کمترین قیمت خرید در سفارش‌های خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارش‌های فروش بازارگردان، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد.
  دامنه مظنه درصدی است که اختلاف بین قیمت سفارش خرید و فروش ثبت‌شده توسط بازارگردان را نشان می‌دهد.
  مثلاً دامنه مظنه ۴ درصد یعنی حداکثر قیمتی که بازارگردان می‌تواند در سفارش فروش خود ثبت کند ۴ درصد بیشتر از سفارش خرید است.
• حجم سفارش‌های خرید و فروش باید با یکدیگر برابر و هر یک معادل یا بیش از حداقل سفارش انباشته باشد.
  فرض کنید در تعهد بازارگردان حداقل سفارش انباشته برابر ۱۰۰,۰۰۰ سهم در نظر گرفته‌شده است. یعنی بازارگردان موظف است در هر حالتی تعداد ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش خرید و ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش فروش خود ثبت کرده باشد. اگر در اثر معامله تعدادی از این سهم ها خریده شوند و یا به فروش برسند، بازارگردان باید در بازارگردان در بورس کیست؟ مدت ۲ دقیقه دوباره سفارش را افزایش بدهد تا حجم سفارش برابر با همان ۱۰۰,۰۰۰ سهم شود.

نحوه کسب سود بازارگردان به چه صورت است؟

بازارگردان برای سودآوری از شکاف قیمتی بین سفارش‌های خرید و فروش استفاده می‌کند. به این صورت که مثلاً اوراق را باقیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کرده و باقیمت ۱۰۰۵ تومان می‌فروشد. در معاملات با حجم های بالا این اختلاف قیمت کوچک تا حد زیادی به سود کارگزار بازارگردان در بورس کیست؟ خواهد افزود.

• قیمت‌های پیشنهادی در این سفارش‌ها باید در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارش‌هایی که بازارگردان ثبت می‌کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
• تفاوت بین کمترین قیمت خرید در سفارش‌های خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارش‌های فروش بازارگردان، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد.

برای اطلاع از نمادهای دارای بازار گردان در بازار بورس اوراق بهادار می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید:

نتیجه‌گیری

پس بازارگردان یک فرد و یا شرکت است که برای کسب سود، خرید و فروش دارایی‌ها را انجام می‌دهد تا از نوسانات ناخواسته قیمت جلوگیری کند.

تیم آموزشی کالج تی بورس با سابقه فعالیت ۵ سال در زمینه آموزش بورس، سعی دارد با آموزش های اصولی بازار بورس قدرت تحلیلگری شما را در زمینه ی تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و … تقویت نماید. و شما را با اصطلاحات و مفاهیم بورسی آشنا سازد، به نظر شما بازارگردان ها قادر به انجام کارهای دیگر نیز هستند؟ آیا راه‌های دیگری برای سودآوری برایشان وجود دارد؟

بازارگردانی در بورس چیست و بازارگردان چه کار می‌کند؟

بازارگردانی (Market Making) و لزوم تخصیص بازارگردان (Market Maker) به شرکت‌های حاضر در بورس یکی از خبرهای خوبی است که در چند هفته اخیر، فعالین بازار سرمایه را دلگرم کرده است.

بازارگردان و بازارگردانی سهم‌های بورسی می‌تواند تاثیرات مثبتی زیادی بر بازار بورس بگذارد و در نهایت کارایی بازار را افزایش دهد.

اما بازارگردان کیست و بازارگردانی به چه معناست؟ ما در این مقاله به این مسئله می‌پردازیم.

گره‌های معاملاتی

یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های بازار بورس نسبت به بازارهای دیگر مثل بازار مسکن و خودرو، نقدشوندگی آن است. در حالت کلی شما می‌توانید در بازار بورس سرمایه‌گذاری و معامله کنید و سودهای چشم‌گیری هم ببرید.

وقتی هم که مثلا به هر دلیلی پول لازم داشتید، می‌توانید سهم‌های خود را بفروشید و پول خود را نقد کنید. پس‌ازآن هم کافی است با ارسال سفارش «تقاضای وجه» به کارگزار، پول خود را بردارید و نیازتان را برطرف کنید.

از آن‌سو واردکردن پول به بازار نیز رویه‌ای ساده دارد. شما با استفاده از پرداخت اینترنتی و درگاه‌های مستقیم بانکی که در سامانه معاملاتی کارگزاری‌ها وجود دارند، با داشتن یک رمز دوم پویا می‌توانید سرمایه را به‌حساب کارگزاری وارد کنید و سپس با آن هر سهمی را که می‌خواهید بخرید.

اما در بازار خودرو و مسکن خریدن و فروختن به این راحتی نیست. شما وقتی می‌خواهید ملک یا خودرو خود را بفروشید باید مدت‌ها منتظر بمانید تا یک مشتری پیدا شود. این مشتری هم بالقوه هست و مشخص نیست آخر کار واقعا ملک یا خودروی شما را بخرد یا نه.

برای خریدن ملک و خودرو هم دوباره همین داستان است. شما پول دارید اما باید مدت‌ها وقت و پول صرف کنید تا یک خودرو/ملک خوب پیدا کنید. حالا پس‌ازآن باید به سراغ فروشنده بروید و در نهایت هم ممکن است با فروشنده نتوانید به توافق برسید و معامله‌تان از سر نگیرد.

اما این قضیه در حالت کلی در بازار بورس وجود ندارد. شما سفارش فروش سهم خود را در قیمت مشخصی (Ask) ارسال می‌کنید و ممکن است در همان لحظه نیز کسی پیدا شود و با همان قیمت سهم موردنظرتان را از شما بخرد. موقع خرید هم دوباره همین است. سفارش خرید خود را وارد می‌کنید و در زمان کمی یک فروشنده پیدا می‌شود که حاضر از به قیمت مورد تقاضای شما (bid) سهام خود را به شما بفروشد.

وقتی بازار بورس رفتار طبیعی و غیر هیجانی داشته باشد می‌توان همه این کارها را انجام داد؛ اما چه تضمینی هست که بازار رفتار طبیعی داشته باشد؟

صعود تند

همین چند ماه پیش یعنی بهار و تابستان ۹۹، بازار بورس چندین ماه سبز بود و تقریبا همه سهم‌ها در صف خرید بودند. اگر می‌خواستید سرمایه جدید بیاورید، پول واریز کرده و سود کنید، احتمالا نمی‌توانستید.

همه سهم‌ها یا لااقل سهم‌های ارزشمند در بالاترین قیمت هر روز در صف‌های خرید سنگین، سقف‌های قیمتی پیشین را می‌شکستند و جلو می‌رفتند. حتی آن‌هایی که ده‌ها سال زیان‌ده بودند.

هیچ‌کسی هم سهم‌هایش را نمی‌فروخت. اگر هم می‌فروخت حجم آن محدود بود که در نهایت هم به ما آدم‌های معمولی نمی‌رسید. بلکه نصیب وال‌های حقیقی پول‌دار بازار می‌شد. بعدازآن دوباره صف خرید برقرار بود. وال (Whale) اصطلاحا به کسانی گفته می‌شود که سرمایه بسیار زیادی دارند.

شما پول داشتید اما هیچ‌کسی سهمی به شما نمی‌فروخت.

این‌یک مانع در بازار بود. گره معاملاتی وجود نداشت؛ اما معاملات زیادی هم انجام نمی‌شد. فقط در این حد بود که حجم‌مبنا پر شود تا قیمت پایانی سهم به سقف قیمت روزانه خود برسد.

سقوط تخت گاز

چند ماه بعدازاین، رویه برعکس شد و صف‌های خرید میلیاردی به صف‌های فروش میلیارد تبدیل شدند. حس و درک فعالین بازار از آینده منفی شده بود. سرمایه‌گذاران حقیقی از آینده بازار می‌ترسیدند. صف‌های فروش سنگین برای بسیاری از سهم‌ها از جمله سهم‌های ارزشمند ایجاد شده بود.

در نهایت هم آن‌قدر با همین صف‌های فروش، قیمت‌ سهم‌ها پایین آمد که وال‌های بازار ارزشمند‌ترین سهم‌ها را با قیمت بسیار کمی تصاحب کردند.

دوباره گره معاملاتی در کار نبود. در بیشتر معاملات خریداران تنها به‌قدری سفارش خرید می‌زدند که حجم‌مبنا را پر کنند و قیمت پایانی را تا کف آن روز پایین بیاورند. ادامه همین روند، قیمت سهم‌ها را در مدت‌زمان کمی تا ۵۰ درصد کاهش داد.

در چنین بازاری که در آن صف‌های فروش فراوانی وجود داشت، اگر شما به هر دلیل پول لازم داشتید و می‌خواستید کمی سهم بفروشید، نمی‌توانستید.

خریداران فقط به‌اندازه پر کردن حجم‌مبنا در کف قیمت سهم‌ها را می‌خریدند.

شما هم هر چه چقدر تلاش می‌کردید تا ساعت ۸:۳۰ صبح در لحظه آغاز پیش‌گشایش بازار سفارش فروش خود را ثبت کنید، در بهترین حالت نفر ۲ هزارم صف فروش می‌شدید. یعنی اگر هم خریداری هم پیدا می‌شد، نوبت فروش به شمایی که نفر ۲ هزارم صف هستید، نمی‌رسید.

بازارگردانی و باز کردن گره معاملاتی

در ماه‌های آخر تابستان ۹۹ برخی از شرکت‌ها به دلیل آینده‌نگری یا شانس، یک فرآیند افزایش سرمایه را هم اجرا کردند. در نتیجه سهام‌ این شرکت‌ها در روزهای سقوط تند بازار بسته ماند. این شرکت‌ها تا جای ممکن هم فرآیند افزایش سرمایه را کش دادند تا به منفی‌های بازار نرسند. ولی به انتهای این منفی‌ها رسیدند.

در این زمان سهام این شرکت‌ها منفی باز شد. بعدازآن برخی از آن‌ها صف فروش شدند؛ اما دقیقا هیچ‌کسی حاضر به خرید نبود.

از چندین میلیون صف فروش، تنها چند هزار خرید انجام می‌گرفت. قیمت پایانی روزانه این سهم‌ها فقط چند دهم درصد منفی می‌خورد. اصطلاحا این‌یک گره معاملاتی بود.

همه این سناریوها با اینکه قرار نیست رخ دهند و لااقل در یک بازار منطقی با عمق زیاد کم رخ می‌دهد، اما من در همین بازارگردان در بورس کیست؟ سه سالی که بازار بورس ایران فعال هستم به‌کرّات شاهد چنین اتفاق‌هایی بودم.

این اتفاق‌ها مهم‌ترین مشخصه بازار سهام یعنی نقدشوندگی را دچار مشکل می‌کنند. از آن‌سو باعث می‌شوند هنگام معامله بخش زیادی از کار شما ویرایش لحظه‌ای سفارش باشد تا بتوانید معامله‌تان را انجام دهید. کاری که در نهایت باعث افزایش بار پردازشی هسته بورس هم می‌شود.

به همین دلیل باید چاره‌ای برای آن اندیشید.

بازارگردانی و تثبیت و کنترل

چه زمانی که بازار مثل بهار و اوایل تابستان ۹۹، رشد بسیار تند و صعودی دارد و چه مثل چند ماه آخر تابستان ۹۹ که بازار سقوط دارد، هر خطرناک هستند؛ زیرا نقطه توقف مشخص نیست و بیشتر تحلیل‌ها به نتیجه‌ای نمی‌رسند. به بیانی ارزیابی ریسک بازار در این شرایط ممکن نیست و در نتیجه فعالین حرفه‌ای بازار از آن اجتناب می‌کنند.

چه بازاری که شدیدا رشد می‌کند و همه‌چیز در آن صف خرید است و حتی سهم‌های ضعیف با صورت‌های مالی منفی در چند ماه ۷۰۰ درصد رشد می‌کنند و چه بازاری که پرارزش‌ترین سهم‌ها هم صف فروش دارند و در بازه کوتاهی بیش از نیمی از ارزش خود را از دست می‌دهند، جای خوبی برای سرمایه‌گذاری نیست.

رشد بیش‌ازحد به معنی سقوط قریب‌الوقوع است.

رشد بیش‌ازحد به معنی سقوط قریب‌الوقوع است. صف‌های خرید طولانی با اینکه بازار را برای سرمایه‌گذاران جذاب می‌کنند اما مانع از ورود نقدینگی جدید به بازار می‌شوند. این صف‌های خرید در نهایت باعث می‌شود سرمایه‌های ورودی در بازار، پشت صف‌های خرید چندمیلیاردی راکد بمانند.

سوی دیگر بازار هیجان فعالین و صعود تند و غیرمنطقی بازار است. چنین تغییراتی باعث افزایش امیدواری کاذب در بین تازه‌واردهای بازار می‌گردد و آنچه در نهایت اتفاق می‌افتد این است که افراد جدیدی به امید سود وارد بازار می‌شوند و خیلی زود با سقوط بازار مواجه شده و سرمایه‌شان از دست می‌رود.

دانش و سواد؛ روش طولانی‌مدت افزایش ثبات در بازار

تمام این مسائل با توجه به اینکه عموم سرمایه‌گذاران در بازار بورس دانش کافی درباره این بازار پیچیده و پر جزئیات را ندارند و خیلی راحت ممکن است رفتارهایی انجام دهند که هم خود و هم بقیه فعالین را دچار ضررهای عمیق کنند، می‌تواند بسیار رخ دهد.

مشخصا افزایش دانش و تجربه فعالین بازار می‌تواند بخش مهمی از این مشکلات را حل کند. این روش با اینکه به‌خوبی می‌تواند سرمایه‌گذاران و بازار را به بلوغ کافی برساند؛ اما دو مشکل دارد.

مشکل اول این است که هیچ تضمینی وجود ندارد که همه فعالین بخواهند یا بتوانند از اطلاعات و تجارب موجود درس بگیرند و مهم‌تر از آن، از دانسته‌های خود استفاده کنند.

مشکل دوم هم این است که آموزش فعالین برای افزایش کارایی بازار و کاهش رفتارهای احساسی زمان‌بر است. آن‌قدر زمان‌بر که مشخص نیست در همین بازه بازار چقدر دچار نوسان و مشکل شود و چند نفر سرمایه خود را از دست بدهند.

در نتیجه راهکار بهتری لازم است که هم زودتر جواب بدهد و هم مطمئن باشیم نتیجه می‌دهد و همچنین می‌توانیم ریسک و سود آن روش را تخمین بزنیم.

یکی از راه‌هایی که برای کاهش نوسان‌های شدید و تثبیت و پایداری بازار قابل اجراست، ایجاد رکن بازارگردان و بازارگردانی در بورس است.

بازارگردان و بازارگردانی سهام

کار بازارگردان روان کردن معاملات است. بازارگردان‌ معمولا صندوق‌ یا شخص حقوقی است که نقدینگی فراوانی دارد.

وقتی یک سهم در حال تشکیل یک صف فروش است بازارگردان با خرید سهم‌های فروشنده‌ها هم سهم‌های آن‌ها را نقد می‌کند و هم مانع از قفل شدن معاملات می‌شود.

ازآنجایی‌که بازارگردان نقدینگی زیادی دارد، معمولا تعداد زیادی هم از سهم‌های شرکت موردنظر را دارد و هنگامی‌که برای آن سهم یک صف خرید در حال تشکیل است، بازارگردان این سهم‌ها را در قیمت تحت معامله به خریداران می‌فروشد و دوباره از تشکیل صف خرید جلوگیری می‌کند.

کار بازارگردان در یک جمله خلاصه می‌شود، افزایش نقدشوندگی بازار.

در کل کار بازارگردان در یک جمله خلاصه می‌شود، افزایش نقدشوندگی بازار.

بازارگردان‌ معمولا خانواده از سهم‌های مرتبط به هم را بازارگردانی می‌کند؛ مثلا صندوق سرمایه‌گذاری یک بانک، سهم‌های مربوط به آن بانک و شرکت‌های مالی زیرمجموعه آن را بازارگردانی می‌کند. هرچند ممکن است یک صندوق بازارگردانی، فقط بازار یک سهم خاص را بگرداند.

وقتی یک شرکت با یک صندوق بازارگردانی یا شخص حقوقی قرارداد می‌بندد و کار بازارگردانی سهامش را به آن می‌سپارد، این بازارگردان موظف است که روزانه حجم مشخصی از سهم آن شرکت را خریدوفروش کند.

سود بازارگردان

بازارگردان‌ها‌ تلاش می‌کنند سهم‌هایی را که قبلا خریده‌اند با قیمت کمی بالاتری (spread) بفروشند. این قیمت ممکن است در مقایسه با قیمت خرید چندان بالا نباشد اما چون حجم معاملات بازارگردان زیاد است، می‌تواند سود چشم‌گیری نصیب آن بکند.

از آن‌سو ممکن است بازارگردان به دلیل تعهد خود، مجبور شود سهم شرکت تحت نظارت خود را در حجم بالایی بخرد و در این حالی باشد که می‌داند قیمت آن سهم در حال نزول است.

ازآنجایی‌که این بازارگردان در موقع تشکیل صف خرید مجبور است دوباره این سهم را در قیمت معاملاتی به مشتریان بفروشد، مشخصا این عملیات برای بازارگردان زیان‌ده خواهد بود.

ازاین‌روی بازارگردان‌ها برای خدمات خود همواره کارمزد دریافت می‌کنند تا این زیان‌ها را جبران کنند.

از طرفی حتی اگر قیمت سهم تحت کنترل بازارگردان نزولی نیز نباشد، چون سود فروش آن‌ها توسط بازارگردان پایین است، با توجه به میزان کارمزدی که آن‌ها برای معاملات باید پرداخت کنند، دوباره بازارگردان ممکن است ضرر کند.

به همین دلیل میزان کارمزدی که بازارگردان‌ها بابت معاملات خود می‌پردازند کمتر از کارمزد معاملات معمولی است؛ مثلا کارمزدی که بازارگردان در معاملات خود به سازمان بورس می‌پردازد ۸۰ درصد کمتر از کارمزد معاملات عادی و مالیات آن نیز ۵۰ درصد کمتر است.

خلاصه وظایف بازارگردان

در کل وظایف بازارگردان را این‌گونه می‌توان خلاصه کرد:

1. اقدام به خریدوفروش جهت محدود کردن دامنه نوسان بازارگردان در بورس کیست؟ قیمت
2. افزایش قدرت نقدشوندگی سهام از طریق خرید سهم‌ها در صف فروش یا عرضه سهم‌ها در صف خرید
3. کنترل قیمت سهام در یک محدوده جهت جلوگیری از نوسان‌های شدید قیمت که دوباره با جلوگیری از تشکیل صف خرید خریدوفروش‌ انجام می‌شود.
4. حفظ نقدینگی در بازار که با حفظ جذابیت بازار به‌واسطه افزایش نقدشوندگی آن حاصل می‌گردد.

بازارگردانی گام اول بلوغ و افزایش عمق بازار بورس

بازارگردان و بازارگردانی البته چیز جدیدی در بازار نیست. بازارگردانی از قبل در بورس کالا انجام می‌گرفت. در حال حاضر ۳۸ صندوق بازارگردانی دارای مجوز سازمان بورس در ایران وجود دارند که حالا شرکت‌های بورسی باید یکی از آن‌ها را برای بازارگردانی سهم خود برگزینند.

همین لزوم تخصیص بازارگردان برای سهم‌ها یک گام بسیار مهم در جهت افزایش عمق بازار بورس است. هر چه هم بازار عمیق‌تر باشد، موج‌های هیجانی و احساسی سرمایه‌گذاران کمتر روی آن تاثیر می‌گذارد و کارایی آن نیز بیشتر می‌شود.

بااین‌همه در نهایت آنچه واقعا این بازار را به‌جایی خواهد رساند، افزایش سواد و دانش سهام‌داران و سرمایه‌گذاران به‌خصوص سهام‌داران خرد است.

تخصیص بازارگردان در شرایط حاضر که اعتماد بخشی از سهام‌داران حقیقی به بازار بورس کاهش پیدا کرده و در نتیجه سرمایه‌های فراوانی از آن خارج و به بازارهای دیگر همچون دلار و طلا وارد شده است، گام مهمی برای جذب دوباره این افراد است.

در نهایت ورود بازارگردان‌ها به بازار این فرصت را به سرمایه‌گذاران خرد می‌دهد که دانش خود را از این بازار پیچیده بیشتر کرده و منطقی رفتار کنند.

معرفی بازیگران بورس

اگر شما به عنوان یک سرمایه گذار حرفه ای در بازار بورس ایران فعالیت کنید، اصطلاح «بازیگران بورس» را خواهید شنید. در واقع یک سری از افراد حقیقی و همچنین شرکت های حقوقی در بازار بورس، سرمایه و پول زیادی در اختیار دارند و با همین مقدار سرمایه اقدام به خرید و فروش سهام شرکت ها می کنند و به دلیل قدرتی که این مقدار پول برای آن ها ایجاد کرده است، با ورود و خروج به هر سهمی می توانند قیمت آن را بالا و پایین کنند و سهامداران خرد بهتر است روند معاملاتی بازیگران بورس را دنبال کنند تا بازدهی عملکرد آن ها بهتر شود. با توجه به موارد گفته شده، در این مقاله قصد داریم اصطلاح بازیگران بورس ایران را مورد بررسی قرار دهیم؛ بنابراین اگر شما نیز در این خصوص کنجکاو هستید، توصیه می کنیم تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

بازیگران بورس چه کارهایی انجام می دهند؟

برای درک مفهوم بازیگران بورس بهتر است که مطلب خود را با یک مثال عنوان کنیم. تصور کنید که شما سرمایه خیلی زیادی در اختیار دارید و همین موضوع در بازارهای مالی به شما قدرت زیادی هم می دهد. حال شما تصمیم می گیرید که یک سهم از بورس را خریداری کنید و مشخصا هدف شما از این کار سود کردن است. شما مثلا در قیمت 100 تومان وارد یک سهم می شوید و به دلیل زیاد بودن سرمایه و تقاضای خرید شما، قیمت سهم مقداری بیشتر می شود و تا 110 تومان بالا می رود؛ حال که شما خرید خود را کامل کرده اید، توقع رشد را از سهم خود دارید و در صورت نیاز هر کاری می کنید تا سهم شما رشد کند.

فرض کنید سهم مورد نظر شما شروع به رشد می کند و پس از مدتی وارد اصلاح می شود. زمانیکه شما می بینید سهم در حال کاهش قیمت است، مجددا مقداری خرید کرده و اجازه صف فروش شدن به سهمتان را نمی دهید و حتی با تقاضای بیشتر از عرضه، صف خرید ایجاد می کنید. در طرف مقابل، افراد دیگر که می بینند تقاضا برای این سهم وجود دارد نیز سهم را مستعد رشد دیده و به سهم ورود می کنند. با همین حمایت کوچک از سهمتان می توانید از اصلاح آن جلوگیری کنید و تقاضا را برای آن نماد بیشتر کنید. در ادامه وقتیکه قیمت سهم بالا رفت، مثلا 200 تومان، شما نیز با سودی که کرده اید، کم کم از سهم خارج می شوید و سهام در اختیار خود را می فروشید.

هر سهم بازیگر مخصوص خود را دارد و بازیگران بورس می توانند فرد حقوقی یا حقیقی باشند و کاری که سهامداران خرد باید انجام دهند، این است که با خواندن دست بازیگران، از آن ها تبعیت کرده و ورود و خروج را با آن ها تنظیم کنند. ورود پول توسط بازیگران بورس به یک سهم معمولا در یک روز اتفاق نمی افتد و ممکن است هفته ها به طول بیانجامد؛ چراکه برخلاف سهامداران معمولی، بازیگران بورس افراد بسیار صبوری هستند.

چگونه ورود بازیگر به یک سهم را بفهمیم؟

آسانترین راه برای دریافت سیگنال ورود یا خروج بازیگر به یک سهم، داشتن ارتباط با این اشخاص یا در واقع "رانت" می باشد. اما برای اغلب سهامداران چنین چیزی امکان پذیر نمی باشد. سهامداران معمولی هیچ وقت نمی توانند ورود بازیگر به سهم را به طور صد درصدی شناسایی کنند و تنها با استفاده از روش هایی می توانند احتمال دهند که بازیگران در حال ورود به یک سهم خاص هستند. از جمله این روش ها توجه به تابلوی معاملاتی سهم یا تابلوخوانی، زیر نظر گرفتن رفتار سهامداران عمده و مشاهده فهرست سهامداران عمده سهم در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در هر روز معاملاتی می باشد. معمولا شرکتی که سهامداران عمده آن، افراد حقیقی می باشند، سهام بازیگر محور می باشند. به عنوان مثال، شرکت هایی که بیش از یک سوم سهام آن ها در اختیار یک فرد حقیقی قرار دارند، برای انجام فعالیت های بازیگران بورس بسیار مستعد هستند.

معمولا بازیگران بورس با توجه به میزان سرمایه ای که در اختیار دارند، وارد سهم های بزرگ نمی شوند و سهم هایی را انتخاب می کنند که ارزش بازار آن ها پایین باشد یا به اصطلاح عمق آن کم باشد؛ تا سرمایه آن ها بتواند در سهم تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال بازیگران بورس احتمال کمی دارد که به سراغ سهمی مانند فولاد مبارکه بروند و احتمالا سهامی مانند سهام موجود در بازار پایه که ارزش بازار کمتری دارند را انتخاب می کنند.

باید در نظر داشت که بازیگران بورس برای کنترل و هدایت قیمت، عرضه و تقاضاهایی انجام می دهند ولی نمی توانند قیمت را دستکاری کنند. زمانیکه بازیگر بخواهد یک سهم را بخرد، معمولا چند هفته زمان می گذارد و از ترفندهای مختلفی استفاده می کند (مثل سفارش ترس یا اردر ترس ) تا به ارزان ترین قیمت ممکن سهم را بخرد. بازیگر معمولا با کلافه کردن سهامداران خرد سعی می کند سهام آن ها را به ارزانترین قیمت ممکن از دستشان در بیاورد. این کار باعث می شود تا نماد مورد نظر چند هفته درجا بزند یا حتی افت هایی را نیز تجربه کند تا خرید بازیگر کامل شود. پس اگر متوجه شدید که سهم شما مدتی است بر خلاف کلیت بازار و تحلیل های موجود، درجا می زند یا رشد نمی کند یا حتی نزول می کند، می توانید به این موضوع مشکوک شوید.

سفارش ترس یا اردر ترس

یکی از ترفندهایی که بازیگران بورس استفاده می کنند، سفارش خرید یا فروش غیر واقعی است که فقط برای ترساندن افراد گذاشته می شود و در صورت نیاز بلافاصله حذف می شود. برای مثال زمانیکه بازیگر خواهان خرید سهم باشد، در قسمت فروشنده سفارش فروش خود را در قیمت بالاتر از قیمتی که در حال معامله است، قرار می دهد و در ردیف های پایین تر تظاهر به وجود فروشنده با تعداد زیاد سهام می کند تا سهامداران آن سهم از ترس افت قیمت به دلیل عرضه زیاد، اقدام به فروش سهم خود در قیمت های فعلی کنند و با کاهش قیمت سهم، بازیگر بتواند سهم را در قیمت های پایین تر خرید کند. اگر برخلاف خواست بازیگر، خریداران قیمت سهم را افزایش داده و سفارش ترس بازیگر در آستانه شروع به معامله باشد، بلافاصله سفارش خود را حذف می کند و در مورد فروش هم به همین شکل است. سفارش های فیک یا جعلی را در قسمت خرید قرار می دهد تا سهامداران دیگر فریب خورده و اقدام به خرید نمایند و پس از افزایش قیمت سهم به محدوده مورد نظر بازیگر، سهام خود را در قیمتی بالاتر به فروش می رساند.

تفاوت بازیگر و بازارگردان

بازارگردان ها افراد حقوقی هستند که از سازمان بورس و اوراق بهادار دارای مجوز می باشند و با هدف کنترل قیمت و جلوگیری از نوسان شدید عمل می کنند. آن ها در روزهای منفی از نزول قیمت تا زیر ارزش آن و صف فروش شدن آن جلوگیری می کنند تا نقدشوندگی سهام حفظ شود. همینطور در روزهای مثبت از حبابی شدن قیمت جلو گیری می کنند تا قیمت در یک مسیر صعودی رو به بالای بدون وقفه یا اصطلاحا قفل صف خرید، حرکت نکند تا اگر کسی نیز قصد خرید آن سهم را دارد، در صفوف خرید منتظر نماند.

جمع بندی

در این مقاله با مفهوم بازیگران بورس آشنا شدیم. بازیگران بورس اشخاصی حقیقی یا حقوقی هستند که با توجه به منافع خود و با استفاده از راهکارهایی اقدام به هدایت قیمت سهم در جهت مورد نظر خود می کنند. این بازیگران معمولا به سراغ سهامی با ارزش بازار کم می روند که در صورت توانایی در خواندن دست آن ها، سودهای خوبی می تواند برای فعالان بازار سرمایه به ارمغان بیاورد.

بازارگردان : لیست وظایف + نمادها بازارگردانی

بازگردان کیست؟ بازار گردان، به انگلیسی: Market maker شرکت‌ها یا افرادی هستند، که بخاطر کسب سود بیشتر، به خرید و فروش دارایی مالی (یا به عبارتی اوراق بهادار) یا انواع کالاهای اقتصادی اقدام می‌کند و باتوجه به ماهیت عملکرد، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی می‌کاهند.

بازارگردان برای انجام فعالیت‌هایشان در بازار سرمایه به مواردی هم نیاز دارد که دارایی و پول دو نیاز مهم و اصلی به شمار می‌آید. از سوی دیگر باید شرایطی فراهم باشد تا این افراد به صورت مستقیم به سامانه معاملات دسترسی داشته باشند.

بازگردان کیست؟ بازارگردانی در اصل فعالیتی حرفه‌ای است و اغلب بیشتر بازارگردان‌ها بایستی تا دانش و تخصص کافی در اختیار خود داشته باشند تا بدین وسیله بتوانند به شکل درستی اقدام به عمل کنند. بازارگردان نقش‌های بسیار زیادی را در بازار سرمایه از خود ایفا می‌کند و به همین خاطر است که افزایش قدرت نقدشوندگی در معاملات یکی از مهمترین این اقدامات است و به این ترتیب بازارگردان بایستی تا اطمینان حاصل کند که عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار مورد نظرش در بازار کاری وجود دارد. فراموش نکنید بازارگردان و سبدگردان را نباید یک مبحث دید و نحوه کار هر کدام متفاوت می باشد که می توانید جهت آشنایی بیشتر با کار بازارگردان در بورس کیست؟ سبدگردان ها مقاله " سبدگردانی چیست؟ " را مطالعه نمایید.

از طرف دیگر بایستی تا شرایط مکانیزه کردن بازارگردانی هم برای او فراهم شود. این بدین معناست که سیستم نرم‌افزاری این تصمیم را می‌گیرد تا برطبق تعهداتی که در روز دارد چه تعدادی از این ابزارها را در چه قیمتی برای خود خریداری نماید و چه مقداری از آن‌ها را بایستی تا در چه قیمتی بفروشد. در این شیوه از معامله در اصل معامله‌گر حذف می‌شود و تنها مدیر بازارگردانی استراتژی‌های معاملاتی ای که دارد را به سیستم رایانه می‌دهد. همواره بازارگردان‌ها طرف مقابل حجم معاملات سرمایه‌گذار را می‌گیرند.

اصلی‌ ترین وظایف و اهداف بازگردان یا مارکت میکر

• افزایش نقدشوندگی به همراه وجود عرضه و تقاضا در بازار برای اوراق بهادار
• کنترل قیمت ورقه بهادار در یک محدوده مشخص و همچنین جلوگیری از نوسانات شدید
• کاهش هزینه‌های معاملاتی به روش کاهش شکاف قیمتی در معاملات و خرید و فروش

حقوق و همچنین مسئولیت‌های هر نوع بازارگردان‌ در بازارهای گوناگون متمایز است و به نوع آن بازار (کالا، اوراق بهادار، آتی و…) هم بستگی دارد. از رایج‌ترین و معمول‌ترین نوع بازارگردان‌، شرکت‌ها یا بهترین کارگزاری‌ بورس هستند که جهت قدرت افزایش نقدشوندگی و همچنین برای معاملات یک اوراق بهادار، به خرید و فروش در نماد مورد نظرشان اقدام می‌کنند.

چگونه بازارگردان‌ها معاملات را تسهیل می‌کنند

بازارگردان‌ها حجم وسیعی از اوراق بهادار را در اختیار خود دارند و با این توانایی که برخوردارند مقدار وسیعی از سفارشات را در بازارهای مالی به انجام می‌رسانند.

این سفارشات در واقع هم می‌توانند مجموع سفارشات خرید و هم مجموع سفارشات فروش باشند که در عرض چند ثانیه اتفاق می‌افتند. اساسا، همواره بازارگردان‌ها طرف مقابل حجم معاملات سرمایه‌گذار را می‌گیرند. به طور مثال، اگر سرمایه‌گذاران در جست و جوی فروش اوراق بهادار باشند، بازارگردان‌ها اغلب این اوراق بهادار را به نحوی خریداری می‌کنند تا هنگامی که همه فروشندگان تامین شوند و بلعکس، اگر هم سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را در بازار بخرند، بازارگردان‌ها این اوراق بهادار را به فروش می‌رسانند تا این که کلیه سفارشات پر بشود.

به همین خاطر، بازارگردان‌ها، عرضه و تقاضا را در بیشتر بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری تامین می‌کنند و همچنین اوراق بهادار (مثلا سهام) را در بین فروشندگان و همچنین خریداران دست به دست می‌کنند.

عوامل تاثیرگذار بر فعالیت بازار گردان‌ ها

عرض بازار: وجود جریانی به طور مستمر به شکل دوسویه که سفارشات خرید و فروش سهام یا به عبارت دیگر حضور تعداد زیادی از فروشندگان و خریداران در قیمت تعادلی (ارزش ذاتی) بیان کننده مقدار عرض در بازار سرمایه است. به همین خاطر بازار اوراق بهاداری که برخوردار از ویژگی بالا باشد را «نقد شونده» هم می‌گویند. بازارگردان‌ها در چنین بازاری اغلب مواقع با تفاضل (سود) اندک هم حاضر به فعالیت هستند.

عمق بازار : وجود برخی از جریانات متوالی سفارشات خرید و فروش در قیمت‌های اغلب بالاتر و پایین‌تر از حد قیمت تعادلی تعریف شده را عمق بازار می‌گویند. به این معنی که در اصل منحنی عرضه و تقاضا بر حول محور ارزش بازار دارایی مالی، به طور کامل پیوسته و کشش پذیر است.

در چنین شرایطی هم اغلب با بروز عدم تعادل به صورت ناگهانی بین سفارشات عرضه و تقاضا، قیمت دارایی مالی تا حدودی تغییر می‌کند و به صورت مجدد برای این کار وضعیت تعادل حاصل می‌گردد. به این معنی که حتی منحنی تغییرات قیمت هم در بازار با عمق کافی، پیوسته خواهد بود.

بازارگردان‌ها اغلب در بازارهایی با عمق زیاد اما با کمترین تفاضل قیمت خرید و فروش هم به فعالیتشان به طور مستمر ادامه خواهند داد. در حالتی که در بازار کم عرض و کم عمق که در واقع منحنی عرضه و تقاضا اوراق بهادار کم کشش و گسسته است اغلب مواقع نیز میزان تفاضل چشمگیر خواهد بود. در چنین بازاری بیشتر فعالیت بازارگردان‌ها در سنجش با هزینه‌هایی که همیشه بر بازار وارد می‌کنند به شکلی است که همیشه از جذابیت حضورشان در بازار به مقدار بسیار زیادی کاسته می‌شود.

نسبت سرمایه‌گذاران اطلاعات مدار به نقدینه مدار : سرمایه‌گذارانی که به طور مستمر و مداوم در بازار مشارکت دارند، اغلب در دو دسته جای می‌گیرند.

گروهی از این افراد مازاد منابع مالی را در اختیار داشته و به دنبال سرمایه گذاری در این منابع هستند. دسته دیگر نیز در بردارنده سرمایه‌گذارانی‌اند که اغلب مواقع اعتقاد دارند بیشتر از مابقی افراد نسبت به اوراق بهادار یک شرکت خاص، داده‌هایی در اختیار دارند. به این منوال آن‌ها با تاکید بر اطلاعاتشان به ارزیابی قیمت اوراق بهادار می‌پردازند و در نتیجه نسبت به خرید یا فروش اوراق عمل می‌نمایند.

بازارگردان‌ها چگونه سود می‌کنند؟

تمام بازارگردان‌ها به خاطر ریسک نگهداری دارایی، باید سود یا به عبارتی دستمزد دریافت کنند. خطری که بیشتر بازارگردان‌ها با آن رو به رو هستند، کاهش ارزش یک اوراق بهادار بعد از خرید از فروشنده و پیش از فروش آن در واقع به یک خریدار است. در این هنگام آنها باید توجه ویژه ای به میزان حجم مبنای سهم خود داشته باشند که در این باره در مقاله " حجم مبنا چیست؟ " مفصل به آن پرداخته ایم.

در بعضی از بازارهای خارجی، اغلب بازارگردان‌ها باغلب رای هر اوراق بهاداری که پوشش می‌دهند، اسپرد (spread) می‌گیرند. این اسپرد در واقع به عنوان شکاف قیمت پیشنهادی برای معامله یا خرید و فروش (bid-ask spread) مطرح می‌گردد و در معاملات مالی از این قبیبل بسیار مطرح و رایج است. در بازار بورس تهران، بازارگردان‌ها با انعقاد نمودن انواع قرارداد، کارمزد مشخصی را جهت فعالیت‌هایشان دریافت می‌کنند.

لیست بازارگردان ها

لیست بازارگردان‌ ها را می‌توان از طریق سامانه کدال مشاهده کرد و ما در اینجا به تعدادی از آن‌ها ‌اشاره خواهیم کرد که در زیر لیست بازارگردان های چند سهام عمده در این اواخر ( 4 ار دیبهشت ماه) آورده شده است.

بر این اساس، 14 نماد

به فهرست قبلی اضافه شده و نکته مهم در این است که یک نماد می‌تواند دارای چند بازارگردان باشد. دامنه مظنه در کلیه نمادهای موجود در بازار اول و دوم بازار بورس و همچنین فرابورس سه درصد، برای بازار پایه به رنگ زرد دو درصد و در بازار پایه به رنگ نارنجی این دامنه یک درصد است.

همان طور که گفته شد، بازار گردان ها در واقع شرکت‌ها یا افرادی هستند، که بخاطر کسب سود بیشتر، به خرید و فروش دارایی مالی (یا به عبارتی اوراق بهادار) یا انواع کالاهای اقتصادی اقدام می‌کند و باتوجه به ماهیت عملکرد، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی می‌کاهند. از رایج‌ترین نوع بازارگردان‌، شرکت‌ها یا کارگزاری‌هایی هستند که جهت قدرت افزایش نقدشوندگی است.

حقوق و همچنین مسئولیت‌های هر بازارگردان‌ در بازارهای گوناگون متمایز است و به نوع آن بازار (کالا، اوراق بهادار، آتی و…) هم بستگی دارد. این را هم باید دانست که همواره بازارگردان‌ها طرف مقابل حجم معاملات سرمایه‌گذار را می‌گیرند. به طور مثال، اگر سرمایه‌گذاران در جست و جوی فروش اوراق بهادار باشند، بازارگردان‌ها اغلب این اوراق بهادار را به نحوی خریداری می‌کنند تا هنگامی که همه فروشندگان تامین شوند و بلعکس، اگر هم سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را در بازار بخرند، بازارگردان‌ها این اوراق بهادار را به فروش می‌رسانند تا این که کلیه سفارشات پر بشود.