تحلیل بازار نفت

بحران کرونا همچنان در جهان می تازد و اثر خود را بر بازارهای جهانی می گذارد. امروز آخرین قیمت هر بشکه نفت سنگین ایران در بازارهای جهانی را بررسی می کردم که به دلیل شرایط موجود و دورنمای رکود سنگین اقتصادی ناشی از آن قیمت هر بشکه نفت ایران را در تاریخ ۱۲ فروردین به زیر ۱۵ دلار رساند.

تحلیل بازار نفت

بازار جهانی با توجه به مازاد عرضه نفت در پی افت شدید تقاضا ناشی از شیوع گسترده ویروس کرونا در ابعاد جهانی و عدم خوشبینی نسبت به توافق کاهش حجم تولید نفت تولیدکنندگان اوپک پلاس برای ایجاد تعادل روزهای متلاطمی را طی نموده است. نفت خام برنت (نفت‌خام شاخص بازار اروپا) در بازار جهانی نفت از ابتدای سال جاری تاکنون حدود ۶۵ درصد از ارزش خود را از دست داده است افزایش موجودی ذخایر نفت آمریکا و محدود کردن ذخیره سازی در حالیکه قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدین (نفت شاخص بازار آمریکا) در حدود ۷۵ درصد کاهش قیمت داشته است. تولیدکنندگان عمده نفت جهان به رهبری سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش در اوایل ماه آوریل با اعلام توافق بر سر کاهش 9/7 میلیون بشکه ای میزان تولید نفت، برای ایجاد ثبات در بازار نفت و همچنین کنترل میزان موجودی ذخایر تلاش کردند. اما این میزان کاهش عرضه برای جبران میزان افزایش در موجودی ذخایر آمریکا به 518/6 میلیون بشکه را ندارد و این امربرای جبران سقوط میزان تقاضا کافی نبوده است. در صورت تداوم روند صعودی ذخیره سازی مخازن ذخیره سازی تکمیل خواهند شد. قیمت قراردادهای فیوچرز نفت خام آمریکا با نزدیک شدن به موعد انقضای قرارداد، برای اولین بار در تاریخ به محدوده منفی سقوط کرد از این طریق نگرانی‌ها میان سرمایه گذاران و معامله گران نفتی افزایش یابد چراکه معامله گران ترجیح میدادند که به هر شکلی نفت مازاد را به فروش رسانده تا مجبور به ذخیره سازی آن نباشند. ظرفیت مخازن ذخیره سازی در کوشینگ اوکلاهما (یکی از بزرگترین مخزن ذخیره‌سازی آمریکا) به شیب تندی در حال تکمیل است.

قیمت منفی قیمت فیوچرز نفت‌خام شاخص بازار آمریکا

توقف عملیات تولید که بسیار هم می تواند هزینه بر باشد و یا اعلام ورشکستگی اقتصادی از سوی تولیدکنندگان در حال حاضر می تواند بسیار کم بهاتر از پرداخت ده ها هزار دلار برای خلاصی از بشکه های اضافی نفت است. پالایشگاه ها بسیار کمتر از حد معمول خوراک ورودی دریافت می کنند. از انجایی که مخازن ذخیره سازی در سراسر آمریکا و در سطح جهانی در حال تکمیل شدن می باشند، قراردادهای فیوچرز نفت با توجه به مازاد عرضه شدید نفت، برای ماه ها بازار را تحت تاثیر قرار خواهد داد. بنابراین روزانه چندین میلیون بشکه نفت راهی مخازن ذخیره سازی می شود. برخی از معامله گران کشتی هایی را تنها برای ذخیره سازی نفت کرایه کرده اند. در حال حاضر حدود ۱۶۰ میلیون بشکه نفت خام در تانکرهای نفتی در طی اتفاقی بی سابقه ذخیره شده است. بیشترین اختلاف قیمتی ماهانه در طی تاریخ است. سرمایه گذاران نفتی در موعد انقضای قراردادهای ماه مه از تمدید قراردادهای خود به دلیل تضعیف شدید تقاضای نفتی امتناع کردند. زمانیکه قراردادهای فیوچرز به تاریخ انقضای خود نزدیک شوند، معامله گران بایستی تصمیم بگیرند که آیا محموله خود را به صورت فیزیکی تحویل خواهند گرفت و یا اینکه موقعیت خود را به قرارداد دیگری برای ماه آتی تبدیل کنند. بنابراین، قیمت نفت برای تحویل در ماه های نزدیک تر بسیار ارزان تر از تحویل در ماه های آتی باشد و این مسئله بازار را به تقویت ساختار کنتانگو سوق می‌دهد که نشان دهنده مازاد عرضه در بازار می باشد. ورود سرمایه به صندوق های نفتی آمریکا در حال افزایش است چراکه خریداران ترجیح می دهند که خریدهای خود را در بازار تضعیف شده انجام دهند

عدم کارایی توافق کاهش حجم تولید نفت میان عربستان و روسیه برای ثبات در بازار

قیمت نفت در بازارهای جهانی با توجه به شیوع ویروس کرونا و جنگ قیمتی بین روسیه و عربستان و افزایش میزان تولید نفت از سوی این کشور بدون درنظر گرفتن کاهش شدید تقاضا، تحت فشار قرار گرفته است. دو طرف در ابتدای ماه آوریل برای کاهش 9/7 میلیون بشکه ای میزان تولید توافق کردند . این توافق در حالی رقم خورد که سایر تولیدکنندگان بزرگ نفتی از جمله ایالات متحده و کانادا نیز آمادگی خود را برای کمک به کاهش هر چه بیشتر میزان تولید در سطح جهانی اعلام داشتند که این مسائل نیز نتوانست در کوتاه مدت میزان عرضه مازاد را جبران کند. میزان تقاضای جهانی نفت در ماه آوریل بر اساس برآورد آژانس بین‌المللی انرژی در حدود ۲۹ میلیون بشکه در روز کاهش داشته است که در ۲۵ سال اخیر بی سابقه بوده است و هیچگونه توافق کاهش تولیدی در کوتاه مدت نمی تواند جبران کننده این کاهش بی سابقه تقاضای نفتی باشد. سازمان کشورهای صادرکننده نفت به همراه متحدانش در توافقی تاریخی با سایر کشورها تولیدکننده نفت مانند آمریکا، برای کمک به ثبات دربازار نفت با کاهش تاریخی میزان تولید نفت موافقت کردند. تحلیلگران بر این باورند که این میزان کاهش تولید به تنهایی برای جبران افت تقاضای ناشی از ویروس کرونا در سطح جهانی کافی نیست و یا این توافق در کوتاه‌مدت کارایی لازم بای ایجاد تعادل در بازار را نداشته و نمی تواند به ثبات در بازار نفت کمک کند. افت شدید قیمت نفت‌خام شاخص بازار آمریکا موجب توقف حفاری و کاهش شدید میزان سرمایه گذاری در صنعت نفت شیل شده است.

الف- وضعیت مصرف‌کنندگان نفت

تقاضا نفت به علت ویروس کرونا در سرتاسر جهان کاهش یافته و تقاضای پالایشگاهها در کشورهایی همچون هند، اندونزی، تایوان و مالزی کاهش شدیدی دارد. این در صورتی است که کشور چین تنها کشوری است محموله های نفتخام را توسط پالایشگاههای دولتی و مستقل تخلیه می کند. در چین محدودیت های رفت و آمد به تدریج حذف می شوند و به کارخانجات و صنایع تولیدی اجازه داده شده است تا تولید خود را از سر بگیرند، به همین دلیل پالایشگاهها هم فعالیت خود را افزایش داده اند.
بعد از گذشت دو ماه، خوراک پالایشگاهها در ماه آوریل به روزانه 50/12 میلیون بشکه نفتخام رسیده است که ۹۰ درصد مقدار خوراک روزانه در ماه ژانویه است.

وضعیت تقاضای جهانی نفت و پیش‌بینی در سال 2021 (میلیون بشکه در روز)

کاهش تقاضا و مصرف فراورده های نفتی در خاورمیانه باعث افزایش فشار به اقتصادهای منطقه خاورمیانه شده است. تقاضا برای فرآورده های نفتی در منطقه امسال 2/9 درصد کاهش خواهد داشت. مصرف سوخت جت / نفت سفید ۱۵ درصد و مصرف بنزین تقریبا ۶ درصد کاهش می یابد,۱۴ کشور منطقه ۱۴طی ۲۷ سال از ۲۹ سال گذشته به رشد تقاضای جهانی نفت کمک کرده اند اما تقاضای جهانی نفت برای نخستین بار طی ۱۱ سال گذشته روند معکوس یافته است. امسال کاهش تقاضا و سایر محدودیت ها در مصرف نفت خاورمیانه ، به ویژه در این ماه ، تبعاتی خواهد داشت ، زیرا تجارت به طور موقت تعطیل شده و مردم در خانه مانده اند کاهش برای فراورده های اصلی در خاورمیانه حتی بیشتر از ۵٪ باشد ، چنانکه پیش بینی می شود کاهش تقاضای این محصولات در سال جاری به طور متوسط 1/6 میلیون بشکه در روز باشد. تلاش برای جلوگیری از گسترش کرونا باعث شد که دولتها ترافیک هوایی را کاهش دهند که این امر منجر به کاهش تقاضای سوخت جت شد ، در حالی که مصرف بنزین نیز به دلیل محدودیت فعالیت های تجاری در حال کاهش است و سفر به سراسر منطقه همچنان محدود شده است. شرایط اقتصادی در عربستان ، بزرگترین اقتصاد عربی و امارات دومین اقتصاد بزرگ عربی ، در حال انقباض است.

رشد تقاضای جهانی فراورده‌های نسبت در مقایسه به مدت مشابه سال گذشته

حجم .اقتصاد در خاورمیانه در حال کاهش است زیرا قیمت نفت در سال جاری میلادی و در اثر سقوط تقاضای نفت در جهان ۶۰٪ کاهش یافته است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش بینی کرده مصرف سوخت جهانی مایع در سال جاری به طور متوسط 5/95 میلیون بشکه در روز باشد که نسبت به سال ۲۰۱۹ با 2/5 درصد کاهش ( بیشترین درصد کاهش از سال۱۹۹۰ تاکنون) است.

وضعیت وخیم اقتصاد جهانی نیز یکی دیگر از عوامل موثر بر تضعیف قیمت نفت بوده است. اقتصاد آلمان رکود شدیدی را شاهد است و با توجه به محدودیت های اعمالی به دلیل شیوع ویروس کرونا، بهبود سریع آن بعید به نظر می رسد. میزان صادرات ژاپن نیز در ماه مارس شاهد بیشترین کاهش در چهار سال اخیر بود و صادرات ماشین به ایالات متحده شاهد شدیدترین میزان کاهش از سال ۲۰۱۱ بوده است. وضعیت نامساعد ایتالیا با توجه به گسترش شیوع کرونا در این کشور، به شدت تقاضای نفت را متاثر نموده است. در نمودار زیر افت قابل ملاحظه رشد تقاضای فراورده های نفتی این کشور ملاحظه می‌گرردد.

رشد تقاضای فراورده‌های نفتی کشور ایتالیا در سال‌های مختلف

بررسی وضعیت بازار نفت آمریکا

موجودی های نفت خام ایالات متحده امریکا ، با کاهش تقاضای نفت پالایشگاه ها افزایش پیدا کرده است . کل موجودی های نفت خام ایالات متحده امریکا به 518/68 میلیون بشکه رسید و این میزان 8/8 درصد بالاتر از میانگین ۵ ساله نسبت مدت مشابه و در بالاترین سطح خود از ماه مه ۲۰۱۷ تاکنون است. این در صورتی است که با وجود کاهش تقاضای پالایشگاه ، تولید نفت خام ایالات متحده امریکا کاهش ۱۰۰ هزاربشکه در روز به 12/2میلیون بشکه در روز رسیده و همچنان سطح تولید نفت آمریکا در رقم بالایی قرار داشته است. ظرفیت ذخیره نفت خام امریکا حدود ۶۰% تکامل یافته و مخازن موجود در کوشینگ آمریکا در حدود ۷۵% از ظرفیت خود را تکمیل کرده اند. این امر موجب گردیده است که فضا برای دخیره سازی نفت بسیار دشوار و غیر ممکن است. این عدم توانایی فروشندگان برای پیدا کردن فضایی برای ذخیره سازی باعث شد قیمت نفت‌خام شاخص بازار آمریکا برای تحویل در ماه مه در بازار نایمکس به دامنه منفی هدایت گردد. افزایش تقاضا برای ذخیره سازی شناور باعث افزایش نرخ حمل و نقل برای تانکرهای حامل نفت خام از آمریکا گردیده است. نرخ کرایه یک کشتی بزرگ نفتی (VLCC) با مبنای ۲۷۰ هزار تن در مسیر خلیج آمریکا- چین روز حدود ۱۷ میلیون دلار معادل روزانه 1/7 میلیون دلار بود که نشانگر ۱۱ درصد رشد روزانه و 13/3 درصد رشد داشته است.

همچنین موسسه خدمات نفتی بیکر هیوز تعداد کاهش دکل های حفاری را (شاخص تولید نفت شیل این کشور) ۶۶ واحد گزارش نموده و بر این اساس مجموع دکلهای حفاری به ۴۳۸ دستگاه رسید ( بیشترین کاهش هفتگی از سال ۲۰۱۵ تا کنون) . انتظار می رود تولید نفت آمریکا در هفته های آینده کاهش یابد زیرا قیمت پایین، تولید کنندگان را مجبور به تعطیلی چاهها می کند ،تعداد دکل های نفتی ایالات متحده از اواسط ماه مارس حدود ۳۵٪ کاهش یافته است. در صورتی که تولید نفت خام در هفته های آینده کاهش چشمگیری نداشته باشد، افت جریان واردات نفت از عربستان می‌گردد تا از این طریق موجودی نفت خود را متعادل نگه دارد . در مقابل، آرامکو عربستان قیمت فروش رسمی خود را برای مشتریان آمریکایی که در حال خرید عرب لایت در ماه آوریل هستند را 3/75 دلار دربشکه تخفیف داد. این در حالی است که ترامپ رئیس جمهور آمریکا اعلام کرده است که در حال بررسی امکان توقف واردات نفت از عربستان با هدف حمایت از تولید کنندگان آمریکایی است.

شرکت هالیبرتون از ضرر یک میلیارد دلاری خود در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ بیشترین رقم کاهش بودجه در میان شرکت های بزرگ حوزه انرژی خبر داد. همچنین شرکت بزرگ نفت و گاز اکسان موبیل عملیات حفاری در میدان باس استریت استرالیا[1] را متوقف کرده و در حال بازنگری برنامه زمانبندی کاری برای باقی سال بعلت شیوع ویروس کرونا است.

استراتژی هند برای تکمیل سریع مخازن نفت

کاهش شدید قیمت نفت فرصت مناسبی برای تکمیل حجم خالی مخازن استراتژیک این کشور و کاهش میزان واردات بوده است. در حال حاضر ۵۶درصد مخازن نفتی اشباع شده و این کشور درصدد است و برنامه‌ریزی گردیده است تا ۱۰۰درصد مخازن اشباع شود. پس از تکمیل مخازن ، انتظار می رود که فاز اول مخازن نیاز کشور هند را برای ۹ روز و فاز دوم نیاز این کشور را برای ۱۲ روز تامین نماید. پیش بینی می‌گردد، تقاضای نفت هند در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰، ۴۰۵هزار بشکه کمتر از میزان مشابه سال گذشته باشد. اگرچه که میزان تقاضای نفت برای مصارف داخلی آن کاهش یافته است ، اما قیمت پائین نفت فرصت خوبی را برای وارد کردن نیازهای نفتی کشور فراهم آورده است.

استراتژی چین در اعطای سهمیه جدید به پالایشگران چینی

رشد اقتصاد چین به نسبت سال قبل در سه ماهه اول سال تا تاریخ ۳۱ ماه مارس در حدود 8/6 درصد کاهش یافته است که از سال ۱۹۹۲ این رقم کاهش بی سابقه بوده است. همچنین میزان تولید پالایشی روزانه این کشور به کمترین میزان ۱۵ ماه اخیر خود رسیده است، اگرچه برخی از سیگنال ها حاکی از بهبود شرایط دارند چراکه دولت با توجه به کنترل نسبی شیوع ویروس کرونا در سطح کشور، شروع به کاهش سختگیریها در رابطه با مقررات قرنطینه به صورت سراسری کرده است. اعطای سهمیه های جدید دومین سری واردات نفت به پالایشگاههای چینی به آنها اجازه می دهد تا در چارچوب برنامه ی تولید خود، تا حداکثر مقدار ممکن، نفتخام ارزان قیمت وارد نمایند. به این ترتیب پالایشگران مستقل چینی هم به عنوان خریدار در سطح جهانی ظاهر خواهند شد. در این دور از تخصیص سهمیه های وارداتی، دولت چین به ۳۱ پالایشگر خصوصی و مستقل اجازه ی واردات ۵۳ میلیون تن نفتخام داده است. به این ترتیب تا اینجای سال ۴۴ پالایشگاه صاحب صلاحیت برای واردات، در مجموع مجوز واردات ۱۵۳ میلیون تن نفتخام دریافت کرده اند که معادل ۸۵ درصد سقف سهمیه ی سالانه ی آنهاست.

ب- وضعیت تولیدکنندگان بزرگ نفت

افزایش قیمت سر به سر نفت برای تعادل بودجه در کشورهای صادرکننده نفت

در صورت ثبات قیمت نفت در سطوح فعلی ، کشورهای صادر کننده نفت در خاورمیانه و شمال آفریقا احتمالا باید از بیش از ۲۳۰ میلیارد دلار از درآمد های نفتی خود در سال ۲۰۲۰ چشم پوشی کنند و این در حالیست که نقطه سر به سری قیمت نفت برای تعادل بودجه این کشورها در بحبوحه افزایش هزینه ها ، به اوج خود خواهد رسید. با کاهش ۶۰ درصدی قیمت نفت از ابتدای سال ، کشورهای صادرکننده نفت در کشورهای خاورمیانه ، شمال آفریقا ، افغانستان و پاکستان با موانع مهمی برای توازن بودجه خود روبرو هستند. پیش بینی صندوق بین‌المللی پول از رشد اقتصادی ، کسری بودجه ، نقطه تعادل بودجه و سایر موضوعات ، قبل از آخرین توافق اوپک پلاس در ابتدای آوریل مبنی بر محدود کردن عرضه نفت می باشد و این توافق می تواند از قیمت نفت بخصوص در صورت بهبود تقاضا حمایت کند به نظر می‌رسد، صندوق بین المللی پول بدترین رکود اقتصادی را پس از رکود بزرگ برای جهان پیش بینی کرده و در این ارتباط، میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ را به ترتیب 35/61 و 37/87دلار در هر بشکه فرض کرده است.
، نقطه سر به سری قیمت نفت برای تعادل بودجه بسیار بالاتر از سطوح فعلی در همه کشورهای صادرکننده نفت است به طوری که در کشورهای الجزایر ، بحرین ، ایران و عمان این شاخص به ۸۰ دلار در هر بشکه رسیده است.. تولید ناخالص داخلی در شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس شامل عربستان ، امارات ، کویت ، عمان ، قطر و بحرین به میزان 2/7 درصد کاهش پیدا می کند ؛ این در صورتی است که پیش بینی قبلی صندوق رشد تولید ناخالص داخلی معادل 7/2 درصد بود. لیبی که درگیر جنگ داخلی و رقابت دو تحلیل بازار نفت گروه برای تصاحب تاسیسات نفتی این کشور می باشد با نزدیک به ۶۰ درصد کاهش تولید ناخالص داخلی بیشترین آسیب را می بیند. رشد اقتصادی در الجزایر به دلیل کاهش ظرفیت تولید و از دست دادن سهم بازار به منفی 5/2 درصد خواهد رسد و در عراق، جایی که اعتراضات گسترده اجتماعی فعالیت ها را مختل می کند این شاخص به منفی 4/7 درصد خواهد رسید و تولید نفت در این کشور به دلیل نبود محدودیت های امنیتی و نبود زنجیره تامین به طور پیوسته ۲ درصد کاهش می‌یابد. تولید ناخالص داخلی عربستان نیز 2/3 کاهش پیدا خواهد کرد. کاهش GDP برای کشورهای امارات و کویت نیز به ترتیب به میزان 5/3 و ۱/۱ درصد خواهد بود. انتظار می رود رشد اقتصادی کشورهای صادرکننده در این منطقه( خاورمیانه و شمال آفریقا) در سال ۲۰۲۱ بهبود یافته و به 4/7 درصد برسد.

عربستان

عربستان آمادگی خود برای کاهش حجم تولید نفت خود به میزان چهار میلیون بشکه در روز را بر اساس توافق جدید اوپک، در ماه تحلیل بازار نفت مه را اعلام نمود زیرا این کشور با توجه به ضرر زیاد ناشی از افت شدید قیمت نفت درصدد بهبود بازار نفتی است. این امر می تواند نشان دهنده یک پیام از سوی اوپک مبنی بر پایان رسمی جنگ قیمتی نفت بود.

عراق

بازار نفت با وضعیت نامساعد تقاضا در تاریخ خود به علت اجرای قرنطینه گسترده به دلیل ویروس کرونا مواجه شده است . بسیاری از تحلیلگران تردید دارند که ب توجاه به از بین رفتن میزان زیادی از تقاضا به دلیل ویروس کرونا ، کاهش تولید اوپک ، برای تعادل در عرضه و تقاضا کافی باشد عراق قیمت نفت سبک و سنگین بصره را برای تحویل در ماه مه به مقاصد آسیایی کاهش می دهد و قیمت اغلب محمولات تحویلی به اروپا و آمریکا را افزایش می دهد. این تصمیمات در پی اعلام کاهش قیمت رسمی فروش از سوی عربستان اتخاذ گردیده و تولیدکنندگان نفتی درصدد رقابت در بازار پرسود آسیا هستند. عراق به عنوان چهارمین تولیدکننده نفت جهان در ماه دسامبر 4/58 میلیون تحلیل بازار نفت بشکه در روز تولید داشته و 3/5 میلیون بشکه در روزصادرات داشته است. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، بیش از نیمی از صادرات نفت عراق به کشورهای آسیایی به ویژه هند و چین بوده است و ۱۷ درصد آن سهم آمریکا و الباقی صاردات سهم کشورهای اروپایی بوده است

برچسب: تحلیل بازار

ظرفیت اسمی مجتمع‌های تولیدکننده انواع پلی اتیلن LDPE، LLDPE و HDPE در سال ۲۰۱۸ معادل ۱۱۸ میلیون تن بوده که مقدار تولید این محصول ۱۰۰ میلیون تن گزارش شده است. در واقع عملکرد مجتمع های پلیمری پلی اتیلن در…

یادداشت

محصولات پایه پلیمری صنعت پتروشیمی کاربردهای فراوانی در صنایع پایین دستی دارند و تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش آن ها، ضروری به نظر می رسد. مرکز مطالعات زنجیره ارزش قصد دارد در سلسله یادداشت هایی به بررسی بازار و…

یادداشت

در پایین دست صنعت پتروشیمی خوشه های مختلف شامل صنعت پلاستیک، نساجی، رنگ و رزین، چسب، کود، آرایشی و بهداشتی، داروهای شیمیایی، لاستیک، روان کننده ها و مواد شیمیایی خاص، ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد می نمایند. یکی از…

یادداشت

در دنیای امروزه نمی توان تعریف دقیقی از وکس ها ارائه نمود. دلیل این موضوع تنوع موجود در محصولاتی با مشخصه های وکس است. با اینحال معمولا وکس به موادی اطلاق می شود که دارای نقطه ذوب پایینی هستند،…

یادداشت

پتروشیمی زاگرس که غول متانول کشور می باشد در سال ۷۷ ابتدا با نام شرکت ((کالاآوران پتروشیمی)) تاسیس گردید و سپس در سال ۹۰ به پتروشیمی ((زاگرس)) تغییر نام یافت. ظرفیت کل این مجتمع و در ۲ فاز برابر…

یادداشت

حامل‌های انرژی بعنوان یکی از پیشران‌های اصلی توسعه، همواره مورد توجه کشورهای پیشرو بوده است. در حال حاضر نفت و گاز اصلی‌ترین حامل‌های انرژی در دنیا هستند. در این بین گاز به دلیل خواص فیزیکی خود کمتر از نفت…

یادداشت

یکی از محصولات اصلی و کلیدی پایه صنعت پتروشیمی اتیلن محسوب می شود. در سال ۲۰۱۸، در دنیا ۱۵۸ میلیون تن اتیلن تولید و مصرف شده است. پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۲۷ میزان تقاضای این مونومر…

یادداشت

به عنوان چهارمین یادداشت از گزارش آژانس بین المللی انرژی به تحلیل وضعیت کلان صنعت پتروشیمی از حیث خوراک پرداخته شده است….

یادداشت

در ادامه بررسی سلسله یادداشت های تحلیل گزارش آژانس بین المللی انرژی در خصوص آینده صنعت پتروشیمی، نگاهی به خوراک های موجود در این صنعت انداخته شده است. (در پایین صفحه مربوط به این یادداشت می توانید دو یادداشت…

یادداشت

overal_value_chain_of_chemicals

در جهان پر از تغییر و تحولات امروزی بررسی و تحلیل وضعیت آینده و انتخاب استراتژی متناسب با آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. چه بسیار حوزه هایی که علی رغم وجود بهره وری و کارآیی بالا در نهایت…

آدرس : تهـــران، میــدان تیـمــوری، خیابــان صـــالحی، کـوچه گلستـان، بن بست گـل، پـلاک 3، واحـد 3/12
کد پستی: 1459973813
تلفن: 66084138-021
ایمیل: [email protected]

مرکز مطالعات زنجیره ارزش یکی از مجموعه های وابسته به گروه مدیریت زنجیره ارزش می‌باشد. رسالت ما در این گروه بر این است که با ایجاد زیرساخت‌های تولید و مدیریت محتوا، و ارائه خدمات مشاوره مدیریت در مسیر کمک به توسعه یکپارچه، متوازن و پایدار صنعت نفت و گاز کشور گامی هر چند کوچک برداریم.

تحلیل مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا در مورد اثر وضعیت روسیه بر بازار نفت ایران / قطر، آذربایجان، عراق و روسیه به دنبال بازار نفت ایران

ایران خودخواسته از بازار نفت و گاز خارج شده است. تغییر نقشه راه انرژی و ردپای کمرنگ تهران با خروج خود خواسته ایران از بازار نفت / تخفیف نفتی به چین پیامد دارد. اگر ایران بخواهد در اصرار به نگهداشتن سهم خود در بازار انرژی چین تخفیف‌ها را بیشتر کند بدون پیامد نیست، روس‌ها فقط به عنوان رقابت به این مسئله نگاه نمی‌کنند، از ابزارهایی که در تهران دارند، استفاده می‌کند! و کسانی را که خواستار حفظ بازار انرژی ایران در چین هستند، حذف می‌کنند و یا پارامترهای جدیدی برای تصمیم‌گیری در تهران تنظیم می‌کنند! در این راستا در ارزیابی که ما در دوم ماه می داشتیم سهم روسیه برای افزایش فروش نفت عمدتا از بازارهای ایران خواهد بود و این پیامدهای ارزی و ژئوپلیتیک جدی برای ایران خواهد داشت

خبراقتصادی - به دنبال جنگ روسیه و اوکراین، اروپایی ها به دنبال کاهش سهم روسیه از تامین انرژی خود هستند، در عین حال کشورهای دیگر از جمله قطر، آذربایجان و عراق به دنبال افزایش سهم خود و جایگزین روسیه هستند. در عین حال، روسیه نیز با از دست دادن سهم خود دراروپا، به دنبال آن است که بازار نفت ایران را درچین و کشورهای دیگر به چنگ آورد. در نتیجه ایران خودخواسته از بازار نفت و گاز خارج شده و بازار را به قطر، روسیه، آذربایجان و عراق واگذار کرده است.
در این راستا سناریو و برنامه‌ریزی در سطح جهان، اروپا و غرب بر این مبنا است که نقش ایران کمرنگ‌تر خواهد شد اما 3 کشور قطر، عراق و آذربایجان نقش‌های مهمتری را ایفا خواهند کرد.
در ارزیابی تحریم نفتی علیه روسیه، در نشست دوم ماه می در مورد امنیت انرژی اروپا که با حضور نمایندگان اقتصادهای کلیدی اتحادیه اروپا برگزار شد به این موضوع اشاره شده که در کوتاه‌مدت و میان‌مدت سیاست اقتصادی و تجاری باید به سوی حداقل کردن حضور روسیه در بازار انرژی اروپا برود. سمت سیاست‌گذاری به این شکل است که کمتر از 18 ماه خرید نفت روسیه به کمتر از 15 درصد قبل از بحران اوکراین برسد که نشان می‌دهد نگاه به روسیه تغییر کرده و این دگرگونی پایه‌ای بوده و گذرا نیست.

روسیه شریک مطمئن انرژی اتحادیه اروپا نخواهد بود، در حال حاضر تغییر نگاه به نفت روسیه به این شکل است که چنانچه حتی فردا هم جنگ روسیه و اوکراین به گفت‌وگوی صلح برسد اینگونه نیست که 6 ماه بعد روسیه سهم خود را در بازار به دست بیاورد. شاید بیش از 30 ماه طول بکشد که به شرایط قبل از جنگ برگردد و این نشان می‌دهد روسیه دیگر نمی‌تواند شریک مطمئن انرژی برای اتحادیه اروپا باشد.
دستور پوتین مبنی بر مصادره املاک و دارایی‌ها در اتحادیه اروپا تاثیر روانی عمیقی در مورد اطمینان به روسیه به عنوان کشور قانونگرا و قانون‌پذیر ایجاد کرده است.
در نقشه راه بازار انرژی چند تغییر اتفاق افتاده است، در نوامبر تحلیل بازار نفت 2021 در لندن نشستی در خصوص امنیت انرژی و بازار سوخت‌های فسیلی برگزار شد و چند نکته داشت و آن اینکه کمرنگ شدن نقش ایران در بازار در مقایسه با ذخایر نفت و گاز است. در حقیقت حرکت ایران به سمت فروش نفت و گاز به صورت پایاپای و در مقابل کالا و حتی در تحلیل بازار نفت مواردی فروش با تخفیف دراز مدت، خروج ایران را از بازارهای جهانی نفت و گاز نشان می‌دهد.
همچنین این نگاه جا افتاده که ایران خودخواسته از بازار نفت و گاز خارج شده است. در این راستا سناریو و برنامه‌ریزی در سطح جهان، اروپا و غرب بر این مبنا است که نقش ایران کوچک و کمرنگ‌تر خواهد شد اما 3 کشور قطر، عراق و آذربایجان نقش‌های مهمتری را ایفا خواهند کرد که در واقع رویکرد جدید این کشورها پیامد مثبتی برای کیفیت استاندارد زندگی‌شان خواهد داشت.
درباره جایگاه ایران در نقشه انرژی جهان در نشست کارشناسی که در نیویورک با حضور شرکت‌های کلان نفتی آمریکا برگزار شد این موضوع مطرح شد تحلیل بازار نفت که ایران به عنوان کشور دارای انرژی بیرون از مدار اقتصادی جهان خواهد بود. به عبارت دیگر ایران روز به روز بیشتر از اقتصاد جهانی حذف می‌شود.

ایران در کف کشورهای رده دوم انرژی است. انحصار سنگین انرژی در بخش گاز در ایران وجود دارد. موضوع مهم اینکه هدررفت ترسناکی را در بخش گاز و به صورت غیرطبیعی شاهدیم و این برای اقتصادی که غیرصنعتی است و صنایع آن متوقف‌شده، نگران‌کننده است.
بازاریابی عمدی غیرجهانی را شاهدیم یعنی انرژی دلال به دلال و یا واسطه با واسطه به فروش می‌رود و این برای اقتصاد ایران هزینه‌افزا بوده است. در این راستا ایران از رده گروه یک سقوط کرده و در کف گروه B قرار می‌گیرد و این برای کشوری که ذخایر نفت و گازش دو برابر میانگین کشورهای گروه B است، نگران‌‌کننده است.

توافق بنیادی قطر و عراق برای صادرات نفت و گاز به اروپا نیز نکته دیگر است. درباره نزدیکی ایران و اروپا با وجود روسیه باید گفت که به لحاظ پتانسیل نزدیکی ایران و اروپا ممکن است، اما چند اتفاق افتاده که هیچ‌یک به سود ایران نبوده است. یکی توافق بنیادی قطر و عراق در مورد صادرات نفت و گاز به اروپا بوده که افق‌های 10 ساله و 15 ساله تعریف شده است. بنابراین وقتی یک بازیگر جدی مثل قطر ورود می‌کند که عمده ذخایر گازی‌اش مشترک تحلیل بازار نفت با ایران است و به طور میانگین 4 برابر هم برداشت می‌کند، ایران نمی‌تواند سهم بزرگی داشته باشد در این رابطه آنچه می‌توانست در راستای تنیدگی بیشتر با اروپا حرکت کند اینکه ایران نه فقط گاز بفروشد و درآمد ارزی داشته باشد بلکه جهش فناوری نیز ممکن شود.
در حقیقت این نگاه وجود دارد که تحلیل بازار نفت ایران سوار قطار پیشرفت و توسعه همکاری مشترک نشده است و قطار هم عبور کرده و اکنون این قطر، عراق و حتی آذربایجان هستند که سوار بر قطارند و این جای تاسف دارد. در هر حال در مورد بازار ایران همانگونه که کشورهای شرق آسیا می‌توانستند فرصت خوبی باشند، بهترین پنجره نگاه به پروژه‌های مشترک صنعتی و بروز کردن تکنولوژی و همچنین ورود به بازار اروپا است.
در هر حال پتانسیل ورود به اروپا هنوز وجود دارد، هرچند این نزدیکی سطحی و با عمق کمتر خواهد بود، مثلا سرمایه‌گذاری مشترک سوئد در وسایل نقلیه سنگین، نروژ در مورد گاز و آلمان در مورد پروژه‌های صنعتی اتفاق نخواهد افتاد. ایران خودخواسته همکار پنهان روسیه در تحریم انرژی اروپا بوده و حتی در تحریم‌گریزی این کشور نیز مشارکت می‌کند.
عملا پنجره صادرات گاز را دیوار کردیم. در مورد گاز محدودیت خودخواسته‌ای که ایران بر خود تحمیل کرده باعث شده درها باز نشوند، اما اگر ایران توان این را داشته باشد که اطمیمان‌افزایی کند ممکن است قراردادهایی منعقد شود، در هر حال ایران خودخواسته روی پنجره دیوار کشید و اکنون اگر پنجره‌ای هم باشد، بسیار کوچک خواهد بود.

بلندپروازی‌های قطر از گاز هم فراتر رفته است. نقش قطر در حوزه گاز و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در اتحادیه اروپا به صورت مثبتی دیده شده است. قطر در دراز مدت از بازار گاز خارج می‌شود و دارای تکنولوژی خواهد بود که در تولید انرژی‌های جانشین و به صورت صادرکننده عمده مطرح خواهد شد حتی در حوزه اجاره زمین در خاورمیانه و آفریقا جهت صدور انرژی ورود کرده و این برای اقتصاد قطر بسیار مثبت است.
بخش دیگر ارزیابی‌ها از نشست نوامبر 2021 لندن معطوف به موضوع نقش عراق و آذربایجان است که در میان‌مدت و دراز مدت جای پای بزرگتری در بازار انرژی جهان خواهند داشت. علاوه بر آن، این سناریو هم وجود دارد که فناوری‌ها در ونزوئلا تغییر کند و این موضوع بازاریابی نفت شِیل را دچار تغییر خواهد کرد.

سیاست تهاجمی روسیه در قبال انحصاری کردن بازار چین نیز مطرح است. درباره کاهش خرید نفت ایران از سوی چین باید گفت که این مسئله سه بعد دارد ابتدا اینکه تخفیف سنگین روسیه برای فروش حامل‌های انرژی می‌تواند یک مانع باشد، خود چین به این ارزیابی رسیده که تنوع روابط تجاری و انرژی پدیده مثبتی است و در لفافه گفته‌اند که شاید بهتر باشد در گستردگی مناسبات انرژی با ایران بازنگری کنند، بنابراین فروش نفت ایران به چین هزینه بیشتری دارد، یکی اینکه باید تخفیف بیشتری اعمال کند تا جذابیت فروش روسیه را کاهش دهد، بخش دوم اینکه اگر ایران وارد رقابت تخفیف دادن شود بدون پیامد نخواهد بود، اکنون روسیه به صورت عریان‌تری سیاست تهاجمی اعمال می‌کند، رفتار روسیه در ارتباط با یونان و بریتانیا و فنلاند نیز این موضوع را نشان می‌دهد.

تخفیف نفتی به چین پیامد دارد. اگر ایران بخواهد در اصرار به نگهداشتن سهم خود در بازار انرژی چین تخفیف‌ها را بیشتر کند بدون پیامد نیست، روس‌ها فقط به عنوان رقابت به این مسئله نگاه نمی‌کنند، از ابزارهایی که در تهران دارند، استفاده می‌کند! و کسانی را که خواستار حفظ بازار انرژی ایران در چین هستند، حذف می‌کنند و یا پارامترهای جدیدی برای تصمیم‌گیری در تهران تنظیم می‌کنند! در این راستا در ارزیابی که ما در دوم ماه می داشتیم سهم روسیه برای افزایش فروش نفت عمدتا از بازارهای ایران خواهد بود و این پیامدهای ارزی و ژئوپلیتیک جدی برای ایران خواهد داشت.