تعریف شاخص در بورس

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

قیمت لحظه ای بیت کوین

بیت کوین با نماد اختصاری BTC یک ارز دیجیتال یا شکلی از دارایی دیجیتال است که با ارزش بازار حدود ۳۶۷.۵۳ میلیارد دلار، در رتبه ۱ بازار قرار داشته و سهم ۳۷.۸۰ درصدی از کل بازار را در اختیار دارد . هر واحد از بیت کوین در این لحظه با قیمت ۱۹,۱۸۴ دلار، با احتساب نرخ تتر ۳۲,۴۴۰ تومان معادل ۶۲۲,۳۵۷,۳۷۷ تومان معامله می شود و حجم مبادلات روزانه آن ۵۱.۷۷ میلیارد دلار است. قیمت در ۲۴ ساعت اخیر ۱.۶۳% افزایش یافته است. بالاترین قیمت بیت کوین در تاریخ ۱۹ آبان ۱۴۰۰(10 November 2021) معادل ۶۸,۶۶۴.۱۶ دلار بوده که همینک %۷۲.۰۵ پایین‌تر از آن زمان قرار دارد. تعداد واحدهای در گردش بیت کوین ۱۹.۱۶ میلیون و تعداد کل واحدهای آن ۲۱ میلیون خواهد بود. در حال حاضر فعال ترین صرافی که در آن بیت کوین معامله می‌شود، صرافی Koinbazar با سهم %۳۴.۲۹ از حجم معاملات روزانه است.

یک ساعت	یک روز	یک هفته	دو هفته	یک ماه	شش ماه	یک سال	دو سال
1.30%	1.63%	-4.78%	-0.52%	-10.94%	-56.96%	-54.76%	82.90%

نمودار قیمت بیت کوین و نرخ برابری تومان

نمودار تحلیل تکنیکال بیت کوین

جزییات بیت کوین

جیمی دیمون، مدیرعامل جی‌پی مورگان،‌ از وضع قوانین جدید برای استیبل کوین‌ها در در جلسه استماع کمیته خدمات مالی کنگره استقبال کرد و گفت که این فناوری باید به‌درستی قانون‌گذاری شود. او اضافه کرد: «ایرادی ندارد که یک استیبل کوین درست مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار پول قانو‌ن‌گذاری شود.». دیمون عقیده دارد که دیگر شکل‌های ارز دیجیتال مانند بیت کوین طرح‌های پانزی غیرمتمرکز خطرناکی هستند.

فدرال رزرو پس از نشست کمیته بازار آزاد فدرال در ۲۱ سپتامبر (۳۰ شهریور)، برای سومین ‌بار متوالی در سال جاری نرخ بهره را ۰.۷۵ واحد درصد افزایش داد. همچنین،‌ نرخ بودجه فدرال ۳ تا ۳.۲۵ واحد درصد افزایش خواهد یافت که بالاترین میزان از اواخر سال ۲۰۱۷ تاکنون است. این تصمیمات نشان می‌دهد که فشارهای تورم در ایالات متحده به‌شدت افزایش یافته است. قیمت بیت کوین چند ساعت پس از اعلام این تعریف شاخص در بورس خبر افزایش یافت، اما پس از افزایش فروش در بازار سهام تا ۱۸٬۳۰۰ سقوط کرد.

صرافی ارزهای دیجیتال جهانی بایننس اعلام کرده است که در حال گسترش عملیات خود به کشور برزیل است. پس از راه‌اندازی موفقیت‌آمیز و آزمایشی بایننس کارت و مسترکارت مشترک در آرژانتین، برزیل به جدیدترین کشور در آمریکای لاتین تبدیل شده که صرافی بایننس قصد دارد روی آن تمرکز کند. به گفته متیو شرودر، قائم مقام بایننس و مدیر منطقه‌ای آن، اندازه و اهمیت بازار برزیل به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور آمریکای جنوبی، آن را به مهم‌ترین گزینه برای گسترش محصولات ارزهای دیجیتال صرافی بایننس تبدیل کرده است.
گفتنی است که لیست ارزهای دیجیتال پشتیبانی شده توسط بایننس کارت بسیار گسترده است. دارندگان این کارت‌ها می‌توانند با ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین، شیبا اینو، XRP و کاردانو پرداخت‌های خود را انجام دهند و به توکن‌های هواداری تیم‌های فوتبال محبوب برزیل مانند سانتوس دسترسی داشته باشند.

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

شاخص بورس چیست؟ از شاخص کل تا هم‌وزن

در دنیای اقتصاد روزی نیست که درباره بازارهای بورسی و آمار و اطلاعات مربوط به آن‌ها صحبت نشود. در میان این حجم از اطلاعات، یکی از انواع داده‌های بااهمیت، شاخص‌های بورس هستند که هر یک کاربرد خاص خود را دارد. شاخص‌های بورس متاثر از معاملات بازار هستند و هر روز تغییر می‌کنند. اما انواع شاخص بورس چیست؟ هر یک از این شاخص‌ها چه کاربردی دارند؟ کدام شاخص از دیگر شاخص‌ها مهم‌تر است؟ در ادامه این مطلب پاسخ این سوال‌ها را دریافت خواهید کرد.

شاخص بورس چیست؟

برای توضیح شاخص بورس ابتدا باید دید مفهوم شاخص چیست. در تعریف لغوی شاخص آمده، «شاخص عددی است که میانگین ارزش مجموعه اقلامی که به هم مرتبط هستند را بر اساس درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان می‌کند».

آنگونه که از این تعریف برمی‌آید، شاخص نمایه‌ای از مجموعه متغیرهای همگن است. برای نمونه، در معاملات بورس اوراق بهادار به دلیل اینکه سهام، دارایی اصلی‌ای است که معامله و مبادله می‌شود، قیمت آن متغیر اصلی محسوب می‌شود. با در نظر داشتن این مساله در ادامه به شرح هر یک از شاخص‌هایی که در بازار بورس ایران استفاده می‌شود، می‌پردازیم.

بورس اوراق بهادار تهران، هشت شاخص بسیار مهم دارد که در نزد تحلیلگران و سرمایه‌گذاران بازار اهمیت بالایی دارند. این هشت شاخص بازار بورس عبارتند از شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ. در ادامه به زبان ساده توضیح می‌دهیم که هر یک از این شاخص‌های بورسی چیست و چه چیزی را نشان می‌دهد.

شاخص کل قیمت

بر اساس آنچه قبلا بیان شد، شاخص نمایانگر سطح عمومی قیمت برای کل یا گروهی از سهام است. بنابربراین شاخص کل قیمت، میزان کلی قیمت همه سهام موجود در بازار بورس را نشان می‌دهد.

شاخص یک عدد را نشان می‌دهد و واحد اندازه‌گیری مخصوصی برای آن تعیین نشده است. بنابراین برای آن که شاخص قابل تحلیل و تفسیر باشد، با مشخص کردن یک سال به عنوان پایه، همه آمار شرکت‌‌ها در همان سال به عنوان آمار و ارقام پایه تعریف ‌‌می‌شود. سپس تغییراتی که سهام در سال‌های پس از آن داشته است را در مقایسه با سال پایه تحلیل می‌کنند. تحلیلگران با این روش به رشد یا افت شاخص دست پیدا می‌کنند.

شاخص کل قیمت به این صورت محاسبه ‌‌می‌گردد:

فرمول محاسبه شاخص کل قیمت

(ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه) ٫ (ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا) × ۱۰۰

در این فرمول در مخرج کسر، اعداد ذکر شده در سال پایه قرار می‌گیرند. اما در اینجا ارزش جاری که در صورت و مخرج کسر آمده است، چه چیزی را نشان ‌‌می‌دهد؟ ارزش جاری هر سهام از حاصل ضرب قیمت پایانی سهم در تعداد سهام هر شرکت به دست می‌آید.

فرمول محاسبه ارزش جاری سهم

قیمت پایانی سهم × تعداد سهام شرکت

همچنین دقت کنید که در بازار بورس تهران، سال ۱۳۶۹ به عنوان سال پایه در نظر گرفته شده است و ارزش سهام در آن سال مبنای محاسبه‌‌ها قرار گرفته است.

تصور کنید که کل بازار از سال ۱۳۶۹ تاکنون از سه سهم ۱، ۲ و ۳ تشکیل شده باشد که تعداد سهام و ارزش هر سهم به شرح زیر است:

سهم ۱: ۱۰۰۰ سهم به ارزش ۱۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۳۰۰۰ ریال

سهم ۳: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۲۰۰۰ ریال

بنابراین ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ اینگونه محاسبه ‌‌می‌شود:

(۱۰۰۰*۱۰۰۰) + (۲۰۰۰*۳۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰۰۰+۶۰۰۰۰۰۰+۴۰۰۰۰۰۰=۱۱۰۰۰۰۰۰

در سال ۱۳۷۰، ارزش جاری بازار برابر با ۱۱ میلیون ریال بوده است و مطابق با فرمول شاخص کل قیمت، شاخص در آن سال ۱۰۰ واحد بوده است.

اکنون تصور کنید که در سال ۱۳۷۱ قیمت سهام ۱ به ۲۰۰۰ ریال؛ سهام ۲ به ۲۷۵۰ ریال و سهام ۳ به ۲۵۰۰ ریال افزایش یابد. در نتیجه ارزش سهام جاری بازار در سال ۱۳۷۱ برابر است با:

(۱۰۰۰*۲۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۷۵۰) + (۲۰۰۰*۲۵۰۰) =۲۰۰۰۰۰۰+۵۵۰۰۰۰۰+۵۰۰۰۰۰۰=۱۲۵۰۰۰۰۰

بنابراین همان گونه که در محاسبه‌های بالا دیده ‌‌می‌شود، در این مثال ارزش سهام جاری بازار در سال ۱۳۷۰ به ۱۲۵۰۰۰۰۰ افزایش یافته است. در نتیجه در برآورد شاخص قیمت کل، رشد ۱۴ درصدی را مشاهده ‌‌می‌کنیم:

(۱۲۵۰۰۰۰۰/۱۱۰۰۰۰۰۰) × ۱۰۰ = ۱۱۴

همان گونه که در مثال فوق دیده شد، شاخص کل در مقایسه با سال ۱۳۶۹، ۱۴ درصد رشد داشته است.

نکات اساسی درباره شاخص کل قیمت

هنگامی که شرکت‌‌ها از مطالبات سهامداران و از محل آورده نقدی سرمایه خود را افزایش ‌‌می‌دهند و نیز زمانی که تعداد شرکت‌‌ها کاهش یا افزایش می‌یابد، شاخص کل قیمت تعدیل ‌‌می‌شود که از بیان محاسبات آن صرف نظر می‌کنیم.

بیشتر بخوانید

وقتی که سهامی به علت‌های گوناگون همچون برگزاری مجمع عمومی عادی یا عادی به طور فوق العاده بسته ‌‌می‌شود، آخرین قیمت روز پایانی معاملات برای مبنای قیمت آن سهام در شاخص در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

از آن جا که شاخص کل قیمت بستگی به تعداد سهام هر شرکت دارد و در نتیجه شرکت‌های وسیع‌تر باعث بیشترین تاثیر بر شاخص بورس می‌شوند، نباید تنها این شاخص بورس و تغییرات آن را مبنای تحلیل بورس قرار داد. در تحلیل منطقی‌تر و جامع‌تر از روند بورس باید سایر انواع شاخص را نیز مد نظر قرار داد.

سهام پذیرش شده در بازار بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای معیارهای تعداد سهام، سودآوری، میزان نقد شوندگی، درصد شناوری سهام و دیگر عوامل در بازار اول یا بازار دوم قرار می‌گیرند. در هر یک از بازارهای اول و دوم، شاخص کل قیمت جداگانه محاسبه ‌‌می‌گردد و به عنوان شاخص کل قیمت بازار اول و شاخص کل قیمت بازار دوم نام برده ‌‌می‌شود.

شاخص کل هم ‌وزن

یک شاخص دیگر در بازار بورس، شاخص کل هم‌ وزن است که همچون شاخص کل قیمت محاسبه می‌شود. اما تفاوت شاخص کل با شاخص کل هم‌وزن چیست؟ تنها تفاوتی که میان محاسبه این دو شاخص وجود دارد، این است که در شاخص کل قیمت تعداد سهام شرکت‌ها در نظر گرفته ‌‌می‌شود و در نتیجه شرکت‌های بزرگ تاثیر بیشتری در این شاخص دارند اما در شاخص کل هم‌وزن، بزرگی شرکت‌ها تعیین‌کننده نیست و شرکت‌ها تاثیر یکسانی بر آن دارند. برای مثال یکی از رویدادهای متداول تعریف شاخص در بورس بازار این است که بازار در کل روند نزولی دارد؛ اما چون سهام چند شرکت بزرگ روند صعودی داشته‌اند، شاخص کل رشد را نشان ‌‌می‌دهد.

با توجه به این موضوع به محاسبه شاخص هم ‌وزن می‌پردازیم:

سهم ۱: ۱۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۳۰۰۰ ریال

سهم ۳: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم ‌وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) × ۱۰۰ = ۱۰۰

سهم ۱: ۲۰۰۰ ریال

سهم ۲: ۲۷۵۰ ریال

سهم ۳: ۲۵۰۰ ریال

در سال ۱۳۷۰ شاخص هم ‌وزن ‌‌می‌شود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) × ۱۰۰ = ۱۲۱

همان گونه که می‌بینید، در حالت عادی شاخص هم‌‌وزن رشد بیشتری در مقایسه با شاخص کل قیمت نشان ‌‌می‌دهد.

تحلیل‌ همزمان شاخص کل قیمت و هم‌وزن

معمولا در بازار بورس دو شاخص کل قیمت و هم‌وزن با هم تحلیل می‌شود.

وقتی روند شاخص کل قیمت صعودی و شاخص هم‌‌وزن نزولی باشد، یعنی بازار بیشتر روند نزولی داشته است و شاخص کل تنها به علت مثبت بودن شرکت‌های بزرگ روند مثبت را نشان ‌‌می‌دهد. اما در عکس این حالت، یعنی اگر شاخص کل نزولی و هم وزن صعودی باشد، نشان ‌‌می‌دهد که سهام شرکت‌های بزرگ روند نزولی داشته‌اند و باعث افت شاخص کل شده‌اند ولی اکثر سهام بازار روند افزایشی داشته‌اند. اگر این روند چند روز ادامه یابد، سرمایه‌گذاران برای کسب سود، سهام‌های کوچک‌تر را خریداری ‌‌می‌کنند.

در صورتی که هر دو شاخص روند نزولی داشته باشند، معمولا کل بازار روند کاهش قیمت را تجربه کرده و چنان چه این سقوط سهام چند روز پشت سر هم رخ دهد، اصطلاحا می‌گویند که بازار دچار رکود شده است.

در آخر اگر هم شاخص کل و هم شاخص هم‌وزن روند صعودی داشته باشند، معمولا کل بازار رشد داشته و ارزش سهام افزایش می‌یابد و قرار داشتن بازار در این حالت طی چند روز نشان از صعودی بودن بازار بورس در روزها یا ماه‌های آینده دارد.

بیشتر بخوانید

شاخص قیمت و بازده نقدی

این شاخص بورس نشانگر میزان بازدهی کل بازار است. سود کسب شده در بازار بورس از دو محل به دست می‌آید؛ یکی سود نقدی مصوب مجامع و دیگری سود کسب شده از افزایش ارزش سهام. شاخص قیمت و بازده نقدی هر دو مورد بالا را نشان می‌دهد و به شاخص TEDPIX معروف است.

این شاخص همچون شاخص کل محاسبه ‌‌می‌شود و تفاوت آن این است که در مخرج کسر علاوه بر قیمت، سود نقدی پرداختی سال پایه نیز در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

شاخص بازده نقدی

در نگاه نخست به نام این شاخث، این سوال پیش می‌آید که تفاوت این شاخص بورس با شاخص قیمت و بازده نقدی چیست. پاسخ این است که در این شاخص فقط بازدهی سود نقدی (سود مصوب مجامع) محاسبه ‌‌می‌شود و از این طریق بازدهی همه سودهایی که شرکت‌های بورسی پرداخت کرد‌ه‌اند، محاسبه ‌‌می‌گردد.

موضوعی که در این زمینه مهم است، این است که زمانی که این شاخص روند نزولی داشته باشد؛ یعنی سود پایین‌تری در مجامع پرداخت شده و در این شرایط نباید انتظار سود نقدی بالا داشت و باید شیوه معاملات خود را تغییر داد.

شاخص صنعت و مالی

شرکت‌‌ها بر اساس نوع فعالیتی که دارند قابل تقسیم‌بندی هستند. اصلی‌ترین تقسیم بندی شرکت‌‌ها شامل شرکت‌های تولیدی و خدماتی ‌‌می‌شود. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های بورسی، تولیدی هستند و در زمره شاخص صنعت قرار می‌گیرند.

شرکت‌های مشاوره مالی و تأمین سرمایه نیز زیرمجموعه خدمات مالی هستند و در حوزه شاخص مالی قرار می‌گیرند. هر دوی این شاخص‌‌ها بر اساس میانگین شرکت‌های فعال در آن حوزه محاسبه ‌‌می‌شوند. اما تفاوت آن با شاخص کل در تعداد شرکت‌هایی است که مورد محاسبه قرار می‌گیرند.

شاخص سهام شناور آزاد

شاخص سهام شناور یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام است. اما این شاخص بورس نشانگر چیست؟ معمولا عمده مالکیت شرکت‌های سهامی متعلق به شرکت‌های حقوقی است. وقتی شرکت یا سرمایه گذار حقوقی و حقیقی درصد زیادی از سهام شرکتی را در اختیار داشته باشد، از سهامداران اصلی آن شرکت محسوب می‌شود. در نتیجه مالکیت سهام آن فعال نیست و در بازار بورس داد و ستد نمی‌شود. زیرا سهامدار عمده نمی‌خواهد میزان نفوذ خود را در تصمیمات شرکت از دست بدهد.

شناور بودن سهم به معنی وجود امکان خرید و فروش سهام است. بخش عمده سهام شناور در دست سرمایه‌گذاران خرد و اکثرا حقیقی است. زیرا در این قشر معمولا خریدن سهام با این هدف نیست که نگهداری شود و یا در شرکت اعمال نفوذ گردد.

سهام شناور آزاد از جمله مواردی است که در سایت بورس به آدرس tsetmc.com نشان داده ‌‌می‌شوند. شاخص سهام شناور آزاد، آن قسمت از تحولات سهام شرکت را محاسبه ‌‌می‌کند که از سوی سهامداران خرد معامله ‌‌می‌شود. روش محاسبه این شاخص شبیه به فرمول شاخص کل است اما تعداد سهامی که به عنوان ضریب قیمت در آن محاسبه می‌شود، متفاوت است.

یکی از نکته‌های تحلیلی بسیار مهم این است که هر چه میزان و درصد شناور بودن سهام در بازار بورس بیشتر باشد، میزان این شاخص به شاخص کل نزدیک‌‌تر است. در مقابل هر چه درصد شناوری کمتر باشد؛ بازتاب شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌‌تر است.

شاخص ۵۰ شرکت بزرگ‌تر

سازمان بورس اوراق بهادار تهران هر سه ماه یک بار، اسامی ۵۰ شرکت برتر فعال در بازار بورس را که بیشترین میزان نقدشوندگی را داشته‌اند، اعلام ‌‌می‌کند. شاخص این ۵۰ شرکت، میانگین وزنی آن را نشان ‌‌می‌دهد. در نتیجه روش محاسبه شاخص ۵۰ شرکت برتر شبیه شاخص کل است و تفاوت آن این است که تنها این ۵۰ شرکت در محاسبه در نظر گرفته ‌‌می‌شوند. در حالی که در شاخص کل قیمت، بیشتر از ۱۰۰ شرکت در نظر گرفته ‌‌می‌شود.

شاخص ۳۰ شرکت برتر

بر طبق ارزش روز هر شرکت، برتری آن در بورس محاسبه ‌‌می‌گردد. در محاسبه ارزش روز سهام شرکت‌‌ها از فرمول زیر استفاده ‌‌می‌شود:

فرمول محاسبه ارزش روز سهام شرکت

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت

۳۰ شرکت برتر شرکت‌هایی را شامل ‌‌می‌شود که در مقام بالاتر فهرست شرکت‌های بازار بورس قرار داشته باشند. به طور معمول در زمانی که بازار در رکود قرار دارند و یا شاخص روند مشخصی ندارد، با معاملات بلوکی در سهام متعلق به این ۳۰ شرکت بزرگ‌تر، میزان شاخص را تغییر می‌دهند.

جمع‌بندی

از جمله داده‌های مهم بازار بورس، اعداد و ارقام شاخص‌های آن هستند. بازار بورس شاخص‌های متعددی دارد که هر یک روش محاسبه خاص خود را دارند. بورس تهران هشت شاخص اصلی دارد که مهم‌ترین آن‌ها شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن هستند. نکته حائز اهمیت این است که برآورد این شاخص‌ها تنها دیدی کلی از روند فعلی بازار به دست ‌‌می‌دهد و برای تحلیل وضعیت بازار باید حتما چند روز یا هفته تحولات بورس را بررسی کرد تا بتوان نتیجه منطقی‌تری به دست آورد.

شاخص بورس چیست؟ افزایش و کاهش شاخص بورس به چه معناست؟

اگر می‌خواهید به زبانی ساده بدانید که شاخص بورس چیست؟ و با شاخل کل بورس و شاخص بازار بورس آشنا شوید، این مطلب را مطالعه کنید.

این روزها بازار بورس بسیار رونق گرفته و میزان مراجعه مردم به کارگزاری‌های بزرگی مانند کارگزاری مفید و آگاه بیش از گذشته شده است. سرمایه‌‌گذاران بازار بورس برای کسب درآمد بیشتر از این بازار پرریسک معمولا عوامل مختلفی را مورد بررسی قرار می‌دهند. در واقع می‌توان گفت که تعریف شاخص در بورس موفقیت در این بازار نیازمند ارزیابی مستمر وضعیت بازار و روند قیمت یا سود سهام شرکت‌ها در دوره‌های مختلف است. یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که در ارزیابی بازار سرمایه بسیار مفید است تحلیل شاخص بورس است.

شاخص بورس چیست؟

اصطلاح شاخص یا Index بیانگر عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات یک یا چند متغیر را در طول مدت‌زمان معینی اندازه‌گیری کرد. در بازار بورس هم شاخص‌های متعددی برای نشان دادن وضعیت عمومی این بازار وجود دارند. هر شاخص دارای فرمول محاسباتی خاص خودش است و هر کدام از آن‌ها جنبه‌های مختلفی از وضعیت گذشته و فعلی بازار بورس را نشان می‌دهند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با تعریف هر کدام از این شاخص‌ها آشنا کنیم.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: حجم مبنا چیست و چگونه آن را محاسبه و استفاده کنیم؟

شاخص کل یا TEPIX

برای آن که بدانید شاخص بورس چیست ، با ید با مفهوم شاخص کل یا TEPIX آشنا شوید. شاخص کل یا شاخص قیمت پرکاربردترین شاخص بورس است و بیانگر میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه است که می‌تواند بازدهی این بازار را نشان دهد. بنابراین اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال ۲۰ هزار واحد باشد و در پایان سال با ۱۰ هزار واحد افزایش به ۳۰ هزار واحد برسد معنای آن این است که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در آن سال ۵۰ درصد بوده است.

البته این نکته را هم باید ذکر کنیم که تاثیر شرکت‌های بزرگ در افزایش یا کاهش شاخص کل بسیار زیاد است و این امر شاید یکی از نقاط ضعف این شاخص باشد. برای مثال، اگر اکثر سهام بازار با درصدهای منفی معامله شوند، چند معامله با درصد مثبت بر روی سهام شرکت‌های بزرگ می‌تواند شاخص کل بورس را مثبت کند و برعکس. البته برای رفع این مشکل از شاخص کل هم‌وزن استفاده می‌کنند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

محاسبه شاخص کل: اگر بخواهیم شاخص کل را براساس فرمول بیان کنیم به صورت زیر خواهد بود:

( ارزش جاری بازار در زمان مبدا / ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه )* 100 = شاخص کل

ارزش جاری بازار، از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به دست می‌آید. خود ارزش جاری هر شرکت برابر است با حاصلضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر سهم شرکت. ارزش جاری بازار در زمان مبدا نیز مربوط به مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس در سال پایه می‌شود. در بورس اوراق بهادار تهران، سال ۱۳۶۹ به‌عنوان سال پایه در نظر گرفته می‌شود.

شاخص کل (قیمت) هم‌وزن

شاخص کل هم‌وزن یکی دیگر از شاخص‌های مهم بازار بورس است که تاثیر همه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را به‌طور برابر در محاسبه شاخص کل در نظر می‌گیرد. بنابراین در این شاخص برخلاف شاخص کل، وزن و اندازه شرکت‌ها تاثیرگذار نیست و میزان بازدهی قیمت سهام شرکت‌ها بدون در نظر گرفتن بزرگی آن‌ها محاسبه می‌شود. بنابراین اگر شما از تمامی شرکت‌های حاضر در بورس به تعداد مساوی سهم داشته باشد، شاخص کل هم‌وزن میزان بازدهی آن سبد سهام را برایتان نشان خواهد داد.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: تحلیل تکنیکال چیست و چگونه در آن حرفه‌ای شویم؟

محاسبه شاخص هم‌وزن: این شاخص از تقسیم سهام تعدادی شرکت خاص در دو سال و ضرب حاصل جمع در 100 به دست می‌آید.

(حاصل جمع سهم همان شرکت‌ها در سال دوم / حاصل جمع سهم شرکت‌ها در سال اول ) *100 = شاخص کل هم‌وزن

شاخص بازده نقدی

شاخص دیگر در بازار بورس شاخص بازده نقدی (سود) است. این شاخص برخلاف شاخص کل که میانگین تغییرات قیمت شرکت‌ها را محاسبه می‌کند، میانگین بازده سود نقدی پرداختی از سوی آن‌ها تعریف شاخص در بورس به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین هر وقت شاخص سود نقدی رو به کاهش بود، به این معنی است که شرکت‌ها به‌طور میانگین سود نقدی کمتری بین سهامداران خود تقسیم کرده‌اند.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX

شاخص قیمت همانطور که از نامش پیداست بیانگر میانگین تغییرات قیمت و بازده تعریف شاخص در بورس نقدی سهام شرکت‌های حاضر در بازار بورس است که می تواند بازده کل سرمایه گذاری بر روی اوراق سهام را در طی یک دوره معین نشان دهد. البته این شاخص نیز همان مشکل شاخص کل را دارد و تاثیرگذاری شرکت‌های بزرگ در آن بیشتر است.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: هنگام قطعی اینترنت چگونه در بورس معامله کنیم؟

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

سهام آزاد شناور به سهام‌هایی گفته می‌شود که سهام‌داران قصد نگه‌داری آن را ندارند. در هر شرکت تعدادی از سهام‌داران، سهم‌های خریداری شده را حفظ می‌کنند. سهام آزاد شناور سهمی است که خریداران آن قصد نگه‌داری سهم تعریف شاخص در بورس را ندارند و احتمالا به زودی فروش می‌رود. در واقع سهمی که سهام دار قصد حفظ آن را ندارد به عنوان سهم آزاد شناور شناخته می‌شود.

محاسبه سهام آزاد شناور نیز مشابه با شاخص کل محاسبه می‌گردد، تنها تفاوت در آن جاست به جای استفاده از کل سهام منتشر شده در وزن دهی شرکت‌ها در سبد شاخص، سهم شناور آزاد شرکت‌ها محاسبه می‌شود و به این ترتیب شاخص سهام آزاد یا TEFIX به دست می‌آید.

شاخص ۵۰ شرکت فعال

این شاخص سطح عمومی قیمت ۵۰ شرکت فعال بورس را نشان می‌دهد. هر سه ماه یکبار، شرکت‌هایی که خرید و فروش سهام آن‌ها آسان‌تر و سریع‌تر از سایر شرکت‌ها صورت بگیرد در این شاخص قرار می‌گیرند. بنابراین فاکتور اصلی در انتخاب این ۵۰ شرکت، قابلیت نقدشوندگی آن‌هاست و این شاخص میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارایه می‌کند.

شاخص بورس چیست؟(ویدئو)

یکی از اصطلاحات رایج در بازار بورس، شاخص یا Index است. اما به راستی شاخص چیست و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله سعی داریم به ساده ترین روش ممکن، شاخص بورس (ایندکس بورس) را تعریف کرده و انواع آن را بشناسیم. پس برای شناخت ایندکس با این مقاله همراه باشید.

فهرست محتوای این مقاله

کل

کل هم وزن

قیمت

قیمت هم وزن

آزاد شناور

50 تعریف شاخص در بورس شرکت فعال تر

مالی

صنعت

ایندکس(شاخص کل) چیست؟

شاخص بورس شامل یک عدد و نشان دهنده میانگینی از کلیت اتفاقات و حالات بورس است. در هر روز که معاملات بورس انجام می شود، عدد آن نسبت به روز قبل تغییری معمولاً جزئی می کند. این تغییر یا باعث بالاتر رفتن عدد آن می شود که در این حالت با رنگ سبز نشان داده خواهد شد، یا باعث کمتر شدن عدد آن می شود که با رنگ قرمز نمایش داده می شود.

در سابقه آن هم اعداد زیادی به ثبت رسیده که مجموع این اعداد یک روند را برای شاخص بورس نشان می دهد. روند شاخص بورس تهران از ابتدا یک روند صعودی را داشته و هر چند در برهه هایی از زمان دچار اصلاح و یا ریزش شده اما هم چنان کلیت روند خود را در فاز صعودی حفظ نموده است.

انواع شاخص کدام است؟

شاخص کل

این مورد بیشتر از بقیه موارد برای عموم مردم شناخته شده است، نشان دهنده ی کلیت اتفاقات در همه بخش های بورس است. در این نوع هم تغییرات بازده قیمت سهام شرکت های بورسی و هم بازده نقدی حاصل از سود شرکت ها لحاظ شده است.

عدد پایه برای محاسبه آن عدد 100 بوده و سال پایه نیز 1369 است. برای محاسبه شاخص کل از فرمول زیر استفاده می شود:

شاخص کل هم وزن

این نیز شبیه مورد قبل است با این تفاوت که در محاسبه به تمامی شرکت ها به یک اندازه ارزش یا به اصطلاح وزن می دهد و بین بزرگترین شرکت بورسی و کوچک ترین آنها تفاوتی قائل نیست.

قیمت

در محاسبات خود فقط از افزایش و یا کاهش قیمت سهام شرکت ها استفاده نموده و تغییرات حاصل از تقسیم سود نقدی را در محاسبات دخیل نمی کند.

قیمت هم وزن

به مانند شاخص قیمت عمل نموده و مثل شاخص کل هم وزن تفاوتی برای بزرگی و کوچکی شرکت ها قائل نیست.

آزاد شناور

برای درک این مورد ابتدا باید به معنای سهام آزاد شناور پی ببریم. سهام آزاد شناور به تعداد برگ سهامی گفته می شود که معامله گران آنها را به منظور فروش در کوتاه مدت و یا میان مدت خریداری نموده اند.

این دسته از معامله تعریف شاخص در بورس گران قصدی از بابت فروش سهام در بازه های زمانی کوتاه یا میان مدتی ندارند و بیشتر به فکر استفاده های مدیریتی از تعداد سهامی که در دست دارند هستند.

حال که به این مفهوم دست یافتیم، درک شاخص سهام آزاد شناور نیز تسهیل شده و می دانیم که این نوع به بررسی کدام دسته از سهام پرداخته و چه چیزی به ما نشان می دهد.

50 شرکت فعال تر

فقط به بررسی 50 شرکتی می پردازد که از توجه و اقبال بیشتری در بازار برخوردارند.

مالی

نشان دهنده عملکرد شرکت های سرمایه گذاری، مشاوره ی مالی و تأمین سرمایه است.

صنعت

به تعریف شاخص در بورس بررسی شرکت های صنعتی می پردازد.

بررسی کارآیی ایندکس(شاخص کل) در تحلیل های معامله گران

همان طور که گفته شد، شاخص ها نماینده ای از میانگین کلیت بازار هستند. اگر مثبت شد به معنی رشد تمام شرکت ها نیست و اگر دچار افت شد لزوماً تمام شرکت ها منفی نخواهند بود.

به طور کلی اگر یک معامله گر در سبد سهام خود از سهام همه شرکت ها به اندازه وزن آن شرکت قرار دهد، سود یا زیان او برابر با تغییرات شاخص کل خواهد بود.

در غیر این صورت لزوماً رابطه ی مستقیمی بین سبد سهام معامله گر و شاخص تعریف شاخص در بورس کل وجود نخواهد داشت. اما بررسی تغییرات عدد آن از این رو برای تحلیل‌ گران حائز اهمیت است که دید کلی نسبت به وضعیت سودآوری و رشد قیمت سهام به معامله گران خواهد داد.

نمودار شاخص ها نشان دهنده سابقه و حال بازار است. تحلیل گران با استفاده از این اعداد می توانند وضعیت حال حاضر بازار را با گذشته آن مقایسه نموده و حتی دورنمایی از آینده بازار را به تصویر بکشند.

پس نوسانات کلی بازار هر چند تأثیر مستقیمی روی قیمت سهام ندارد اما یک دید کلی به تحلیل‌ گران و معامله گران درباره آینده بازار و اتفاقات آن خواهد داد که در تصمیم گیری ها تأثیر گذار خواهد بود.

جمع بندی مقاله شاخص بورس

در این مقاله به ماهیت شاخص ها و انواع آن پرداختیم و نیز تعدادی از آنها را که در بین عموم شناخته شده تر بوده و بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند را بررسی کردیم. در ادامه اهمیت وجود آنها را در تحلیل بازار و برای استفاده معامله گران بررسی نمودیم.

در این باره ذکر چند نکته ضروری به نظر می رسد. اول این که برخی از تحلیل گران اصولاً اعتقادی به تحلیل پذیری ایندکس ها به روش تکنیکال نداشته و فقط از آنها در راستای استفاده بصری و به دست آوردن دید کلی از بازار استفاده می نمایند.

اما گروهی از تحلیل گران نیز همانند تحلیل سهام شرکت ها با اعداد شاخص رفتار نموده و آنها را با همان روش ها تحلیل می نمایند. این دسته از تحلیل گران معتقدند که آینده سهام ها در آینده شاخص ها نهفته است و به عنوان یک گزینه قابل بررسی می باشد.

نکته بعدی این که اتکای صرف به اعداد ایندکس جهت تحلیل روند نمادها کاری بسیار اشتباه و اشتباهی جبران نشدنی خواهد بود که می تواند ضررهای جبران ناپذیری به معامله گر وارد نماید.

برای استفاده بیشتر از آموزش های بورسی و نیز آموزش های در رابطه با شاخص های بازار می توانید به سایت آکادمی طهرانی مراجعه نموده و از مطالب مفید آن بهره مند شوید.

فدرال رزرو نرخ بهره را ۰.۷۵ واحد درصد افزایش داد / نرخ بهره تا پایان ۲۰۲۲ به ۴.۵ درصد می رسد

الاکلنگ پایه پولی و ضریب فزاینده نقدینگی؛ تکه گم‌شده پازل کاهش تورم چیست؟

چرا کاهش رشد اجاره، تورم را کم نکرد؟

از رمزارزهایی با نماد سگ ژاپنی چه می‌دانید؟

جذابیت های گردشگری آمریکا

ماده ای که می تواند جهان را تغییر دهد

کلاهبرداری به روش پانزی چیست؟

از تحریم نفتی اعراب تا انقلاب ایران؛ مروری بر بزرگترین رکودهای اقتصادی جهان

چرا تقویت دلار به ضرر بورس است؟

زوار اربعین، جدیدترین قربانیان قیمت گذاری دستوری و بی توجهی به پلتفرم ها!

ضابطه مندی بانک ها با رفع نواقص سامانه سمات

گزارش لحظه‌ ای از مذاکرات برای احیای توافق هسته ای؛

جنگ روایت ها‌ از مذاکرات برجامی

مذاکرات برجامی در سکوت خبری و در هاله‌ ای از ابهام حرکت به پیش می رود. در این بین جنگ روایت‌ ها ادامه دارد.

بررسی یکی از مشکلات بازار ارزهای دیجیتال؛

با افزایش چشمگیر رمزارزها چه کنیم؟

صنعت کریپتوکارنسی با سرعتی خیره کننده ای در حال رشد است. در حال حاضر تقریباً ۲۱۰۰۰ ارز دیجیتال مختلف در این بازار وجود دارد. اما یک سوال، به ویژه برای منتقدان رمزارز، این است: آیا ارزهای دیجیتال بیش از حد زیاد شده است؟

رکوردهای منفی جابه‌‎جا شد؛

بدترین عملکرد تابستانه بورس در ۱۵ سال گذشته / سردترین بازدهی شاخص کل و شاخص هم وزن در گرم ترین فصل سال

تابستان ۱۴۰۱ در حالی به پایان رسید که در این سه ماه شاخص کل بازدهی ۱۲- درصدی و شاخص هم وزن بازدهی ۶.۶- درصدی را نصیب بورس بازان کرد. نگاهی به آمارهای ۱۵ سال گذشته بازار سهام نشان می دهد تابستان امسال بدترین بازدهی نصیب معامله گران شد.

پس از افزایش نرخ بهره در آمریکا رخ داد؛

افت ۲ درصدی قیمت بیت کوین / ریزش ۶ درصدی قیمت اتریوم

در ساعات نخست معاملات روز پنجشنبه، به دنبال افزایش ۰.۷۵ درصدی نرخ بهره آمریکا توسط فدرال رزرو، بازار رمزارزها شاهد افت بوده و‌ اکثر کوین‌ها در محدوده قرمز قرار دارند.

اقتصادآنلاین گزارش می دهد؛

همه‌ چیز درباره میدان‌های نفتی اروندان

شرکت نفت و گاز اروندان، یکی از شرکت‌های تأثیرگذار این حوزه است که توجه ویژه‌ای به مسائل زیست‌محیطی دارد. اروندان زیرنظر شرکت ملی نفت از ۱۳۸۳ فعالیت خود را آغاز کرد.

رییسی در سازمان ملل؛

گره توافق هسته ای از جایی باز خواهد شد که گره خورده است / رسیدگی قضایی به جنایت‌ ترامپ را از طریق یک دادگاه عادلانه دنبال می کنیم

رییس جمهور اسلامی ایران با تاکید بر برقراری عدالت در جهان گفت: ما قائل به سرنوشت مشترک برای بشریت هستیم و از جهانی شدن عدالت حمایت می کنیم.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس؛

آمریکایی‌ها در عرصه تصمیم گیری سیاسی فلج شده اند/ اروپا و آمریکا در بن بست هستند، چون با لحاظ منافع ایران، از اقتصاد ۱۴ دنیا به رتبه‌های بسیار بهتر می رسیم

نایب رئیس دوم کمیسیون امنیت ملی در مصاحبه با اقتصادآنلاین گفت: فلج آمریکایی‌ها در عرصه تصمیم‌گیری سیاسی کاملاً قابل مشاهده است و امروز و فردا کردن آمریکایی‌ها ناشی از قدرت آنها نیست بلکه نشانگر ضعف آنها است.