کاربردهای اوراق سلف چیست؟

از نمونه این اوراق می توان به اوراق منتشر شده تیر آهن ذوب آهن، اوره پتروشیمی پردیس، کنسانتره گل گهر و غیره اشاره کرد.

صفر تا صد قرارداد سلف

قرارداد‌ها بخش بزرگی از زندگی افراد را تشکیل میدهند. گاها افراد بدون اطلاع از ابعاد حقوقی بند های یک قرارداد و بدون توجه به تعهداتی که برای وی ایجاد میشود، اقدام به امضای یک قرارداد مینماید. موسسه حقوقی دادخواهان مجد ایرانیان، در راستای ارتقای سطح دانش حقوقی افراد جامعه و کمک به کاهش دعاوی حقوقی پولی و بانکی، با کمک وکیل های خبره این زمینه مقالاتی را در زمینه ” قرارداد های بانکی“ به صورت منظم منتشر مینماید. در ادامه همین سری مقالات قراداد های بانکی، در این مقاله به قرارداد سلف خواهیم پرداخت که در بخش های مختلف از جمله بازار سرمایه و بورس کاربرد فرآوانی دارد.

⚖️ جهت مشاوره رایگان با وکیل بانکی کلیک کنید! ⚖️

قراداد سلف چیست؟

اگر بخواهیم به زمان ساده مفهوم قرارداد سلف را تشریح نماییم، میتوانیم به این شکل بگوییم که قرارداد سلف در واقع قراردادی است که طی آن خریدار مبلغی را به فروشنده یا تولید کننده پرداخت مینماید و فروشنده نیز متعهد میشود در زمان مشخصی در آینده محصول را به خریدار تحویل بدهد. با این دیدگاه، قرارداد سلف به نوعی خریدار را در مقام سرمایه گذار قرار میدهد.

سلف در لغت به معنای پیش پرداخت میباشد. در واقع اگر در قرارداد بیع، ثمن فی المجلس پرداخت شود اما برای تحویل مبیع ( مال فروخته شده) زمانی در آینده مشخص شود، قراردادی فی مابین خریدار و فروشنده سلف میباشد.

به دستور بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک ها موظف هستند در راستای حمایت از تولید داخلی، در صورت درخواست واحد های تولیدی و کارخانجات طی قرارداد های سلف بخشی از محصولات آنها را پیش خرید نمایند.

اوراق سلف موازی چیست؟

دولت با هدف جمع آوری نقدینگی از سطح جامعه و کنترل تورم، اقدام به انتشار اوراق در بورس مینماید. به عنوان مثال شما میتوانید با پرداخت بهای مشخص، نفت خام خریداری نمایید و بعد 1 یا 2 سال سود آن را دریافت نمایید. اوراق سلف موازی در بورس کالا در دسترس میباشند.کاربردهای اوراق سلف چیست؟

جهت مشاهده لیست اوراق سلف در بورس کلیک کنید!

در واقع اوراق سلف موازی بر طبق قرارداد سلف موازی معامله میشوند که تقریبا همان قرارداد سلف میباشد با این تفاوت که برخی از محدودیت‌های آن اصلاح شده است.

مزایای قرارداد سلف

قرارداد سلف به عنوان یکی از پرکاربرد ترین قرارداد‌‌های بازارهای سنتی و مدرن، مزایایی را برای خریداران و فروشندگان به همراه دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

مزایای قرارداد سلف برای فروشنده

• رفع نگرانی بابت پیدا کردن مشتری برای محصول خود
• تسریع چرخه تولید
• کسب سرمایه اولیه برای آغاز تولید
• امکان تولید بیشتر

مزایای قرارداد سلف برای خریدار

• رفع نگرانی بابت افزایش قیمت آینده
• دریافت سود مناسب بعد از مدتی معین

ویژگی های اوراق سلف موازی در بورس

در این بخش به مزایای اوراق سلف موازی میپردازیم.

• کشف قیمت فوری در بازار
• تامین سرمایه برای تولید کنندگان
• نقد شوندگی مناسب به علت وجود بازارگردان
• امکان معامله در بازار های ثانویه
• معافیت های مالیاتی

کالاهای قابل معامله در قالب اوراق سلف

1. اولین دسته از کالاهایی که به صورت اوراق سلف قابل عرضه هستند، کالاهایی میباشند کاربردهای اوراق سلف چیست؟ که قابلیت جا به جایی فیزیکی دارند؛ مانند شمش فولاد، نفت، سنگ آهن و …
2. دسته دوم کالاهایی میباشند که توسط دولت قیمت گذاری نمیشوند و محدودیتی برای قیمت آنها وجود ندارد.

نکات حقوقی که در قرارداد سلف باید به آنها توجه کرد

• ویژگی هایی که بر روی قیمت کالا تاثیر گذار است مشخص شود
• فی المجلس تمام قیمت کالا به فروشنده پرداخت شود
• زمان تحویل کالا از فروشنده به خریدار دقیقا مشخص شود
• مدت زمانی که برای تحویل کالا معین میشود باید به نحوی باشد که تولید کننده/ فروشنده توانایی تهیه جنس را داشته باشد.
• واحد اندازه گیری جنس و متعاقبا وزن آن مشخص شود
• مکان تحویل کالا معین شود
• اخد تضمین از فروشنده به منظور انجام به موقع تعهدات
• تعیین مشخصات دقیق جنس مورد معامله

ضوابط اجرایی قرارداد سلف

• داشتن اهلیت قانونی و مجوز های لازم توسط فروشنده/تولیدی
• استفاده از مبلغ تسهیلات سلف در راستای تولید کالای فروخته شده
• داشتن تجهیزات مورد نیاز جهت تولید کالا
• قرارداد سلف فقط برای کالاهایی که هنوز تولید نشده اند مجاز میباشد و برای کالاهایی که تولید شده اند و به فروش نرسیده اند مجاز نمیباشد.
• قرارداد سلف یک قرارداد کوتاه مدت میباشد و مدت آن نمیتواند بیشتر از 1 الی 2 سال باشد

فرق اوراق سلف با سایر اوراق

یکی از فرق های اساسی اوراق سلف با سایر اوراق این کاربردهای اوراق سلف چیست؟ است که خریدار با خرید این اوراق در مالکیت و مدیریت بنگاه شریک نخواهد بود. در ضمن در اوراق سلف میتوان میزان سود را مشخص نمود که از این حیث برای افراد ریسک گریز بسیار مطلوب میباشد.

قرارداد سلف نفتی

از این نوع قرارداد ها برای پیش فروش نفت استفاده میشود. در واقع شرکت های نفتی از این روش برای تامین سرمایه و جذب سرمایه گذار استفاده میکنند. هر شخصی که اوراق سلف نفتی را خریداری میکند میتواند آن را با شخص دیگری بفروشد که این خود یک قرارداد سلف موازی مستقل میباشد.

قرارداد سلف محصولات کشاورزی

بعضا کشاورزان برای جذب سرمایه اولیه جهت کاشت محصولات کشاورزی، از قرارداد سلف استفاده میکنند. به این شکل محصول پایه در این قرارداد یک محصول کشاورزی است و خریدار مبلغی را به فروشنده میپرداز تا در موعد برداشت، صاحب محصول شود.

💡 بیشتر بخوانید: قرارداد مزارعه چیست؟ 💡

نمونه قرارداد سلف

در این بخش یک نمونه قرارداد سلف قرارداد شده است که میتوانید به صورت رایگان دانلود نمایید و برای تدوین قراردادهای بعدیتان از آن استفاده نمایید.

وکیل برای تدوین قرارداد

موسسه حقوقی دادخواهان مجد با در اختیار داشتن کادر مجرب حقوقی و مشاورین ارشد، آماده است تا در زمینه های مختلف حقوقی مانند تدوین قرارداد، دعاوی ملکی، دعاوی بانکی و… به موکلین عزیز خدمت رسانی نماید.

اوراق سلف موازی، محبوب ترین ابزار تامین مالی در بورس کالا و بورس انرژی

اوراق سلف موازی در دو بورس کالا و انرژی، پرطرفدارترین ابزار تامین مالی است.

به گزارش «کالاخبر»؛ یکی از ماموریت­ های بازار سرمایه، تامین مالی بنگاه­ های اقتصادی است تا هدف انتقال تدریجی نقطه اتکای اقتصاد ایران از بانک ­ها به بازار سرمایه محقق شود. دستیابی به این هدف­ گذاری راهبردی در گرو ایجاد و تقویت الزاماتی است که تسهیل تامین مالی از کلیدی ترین آن­هاست. ابزارهای متفاوتی برای تامین مالی شرکت ­ها در بازار سرمایه فعال هستند اما اوراق سلف موازی استاندارد در دو بورس کالا و انرژی، پر طرفدارترین ابزار تامین مالی است.

اوراق سلف موازی چیست؟

اوراق سلف موازی استاندارد، ابزار تأمین مالی است که بر مبنای قرارداد سلف منتشر می‌شود و براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تحویل دهد. دارنده اوراق می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد در بازار ثانویه به فروش رساند، یا در سررسید با شرایط از پیش تعیین شده، تسویه نقدی کند و یا در دوره تحویل اقدام به دریافت فیزیکی دارایی نماید.

از ویژگی­ های مهم این ابزار می­ توان به دوره حیات آن اشاره کرد؛ دوره عمر اوراق، معمولا یک تا دو سال است و طی دوره عمر اوراق، سود به دارندگان اوراق پرداخت نمی‌شود و اصل و سود اوراق در انتهای دوره به صورت یک‌جا بازپرداخت می‌شود. اوراق مذکور دارای حداقل سود تضمین شده هستند که این سود براساس رشد قیمت دارایی (کالا) پایه تا سقف مشخصی می‌تواند رشد کند.

مزایای قرارداد سلف موازی

قراردادهای سلف یکی از قراردادهای اصلی در بازارهای سنتی و مدرن بوده که مطابق با آن، کل ثمن خرید توسط خریدار در ابتدا پرداخت و کالا در سررسید معین از فروشنده تحویل می‌شود. به این ترتیب فروشنده قبل از اینکه محصول مورد انتظار خریدار را تولید کند، کل وجه آن را دریافت کرده و نه‌تنها از وجود خریدار برای محموله‌های تولیدی خود اطمینان می‌یابد، بلکه منابع مالی مورد نیاز نیز تامین می‌شود. این روش تامین مالی به دلیل نداشتن محدودیت‌ها و شرایط دشوار تامین مالی از روش‌هایی مانند استقراض از بانک‌ها، انتشار اوراق دیگر و غیره همواره مورد نظر بسیاری از فعالان اقتصادی بوده است.

در حقیقت سلف موازی استاندارد علاوه بر تأمین مالی تولیدکننده، در اوراق بهادار مبتنی بر کالا نیز به‌عنوان نوعی سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود. در سلف موازی به نسبت سایر روش ­ها، قدرت نقدشوندگی بالاتر رفته و تراکنش مالی بیشتری در آن صورت می‌پذیرد و از طرفی ریسک آن کمتر شده است.

قرارداد سلف موازی دارای مزایای متفاوتی است که از جمله آن می‌توان به امکان کشف قیمت به‌صورت لحظه‌ای و روزانه برای کالاها اشاره کرد، یعنی همواره قیمت کالاها براساس خریدوفروش اوراق مشخص هستند و در نتیجه قیمت‌ها شفاف‌تر هستند.

ضمن اینکه قرارداد سلف موازی به‌خوبی ریسک را پوشش می‌دهد و در این زمینه بهتر از قرارداد سلف عمل می‌کنند، زیرا اجازه تغییر وضعیت را به خریدار می‌دهد. به‌عنوان‌ مثال یک خریدار پس از مدتی و قبل از سررسید، دیگر نیازی به کالا ندارد و می‌تواند در بازار ثانویه قرارداد خود را با قیمتی مناسب به فروش رساند. این موضوع علاوه بر اینکه از ریسک می‌کاهد، قدرت نقدشوندگی را نیز بالا می‌برد که از دیگر مزیت‌های قراردادهای سلف موازی است.

تاریخچه اوراق منتشر شده

در بررسی تاریخچه شرکت ­هایی که تاکنون با انتشار اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا تامین مالی کرده کاربردهای اوراق سلف چیست؟ اند، باید به سال ۹۳ برگردیم. شرکت صنعتی و معدنی گل گهر نخستین شرکتی بود که در ۲۲ تیر ماه سال ۹۳ به میزان ۸۳ میلیارد تومان از بورس کالا تامین مالی کرد. در ادامه نیز شرکت های معتبر زیادی راهی تالار نقره ­ای شدند تا بدون محدودیت­ های سیستم بانکی، سرمایه در گردش خود را با انتشار اوراق سلف موازی استاندارد تامین کنند. فهرست زیر حاوی شرکت ­هایی است که تاکنون از این روش معاملاتی بهره برده اند.

اوراق سلف موازی، به زبان ساده

از نمونه این اوراق می توان به اوراق منتشر شده تیر آهن ذوب آهن، اوره پتروشیمی پردیس، کنسانتره گل گهر و غیره اشاره کرد.

اوراق سلف و سلف موازی

بورس24 : سَلَف از اقسام بیع و عکس نسیه است. هنگامی‌ که شخصی تولید یا ارائه کالای معینی را مورد هدف قرار می‌دهد، با انتشار این نوع صُکوک قادر خواهد بود تا منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین کند. در واقع سرمایه‌گذاران در این اوراق، کالای مورد نظر را پیش خرید کرده‌اند. سلف موازی مانند قرارداد سلف می باشد؛ با این تفاوت که خریدار این اختیار را دارد که قبل از تاریخ سررسید، قرارداد را به شخص ثالث واگذار کند.

قرارداد سَلَف یا عقد سَلَف قراردادی است که در آن عرضه‌کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق معاملات سلف به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند که به این قرارداد نیز به اختصار سلف می‌گویند. اوراق سلف نوعی صکوک است و قراردادهای سلف روشی برای تأمین نیاز نقدینگی شرکت‌ها از راه حذف سرمایه‌گذاری مالکیتی یا درصدی هستند.

برای مثال شرکت نفت اوراق سلف را منتشر می کند تا نفت تولید شده را پیش فروش کند. از آنجا که این اوراق برای تامین مالی استفاده می شوند، یک نهاد، اوراق را به همراه یک حواله تحویل خریداری کرده که نشان دهنده تعهد شرکت ملی نفت برای فروش نفت به دارنده اوراق سلف است. نهاد واسط اوراق سلف موازی را ضمن ارائه تضمین و تعهدات به افراد ثالث فروخته و ناشر اوراق از محل تفاوت قیمت نقد و سلف (در آینده) سودی به دارندگان اوراق سلف موازی خواهد داد. با توجه به در نظر گرفتن کف سود در این اوراق، دارندهٔ اوراق می‌تواند در صورت متضرر شدن نفت را در زمان سررسید به شرکت ملی نفت بفروشد لذا این اوراق با حداقلی از سود برای دارندگان اوراق همراه خواهد بود که عموما این کف سود پرداختی، رقم جذابی تعیین می شود. اخیرا اوراق سلف موازی گندم منتشر شد که سازوکار مشابهی داشت.

از دیگر کاربردهای مهم این اوراق جبران کسری بودجه شرکت ها یا دولت است که به جای پیش‌فروش محصولات و مواد خام به خارج از کشور به ویژه در زمانی که بنا به دلایل سیاسی و اقتصادی قیمت پیش‌فروش مواد خام پایین است، با انتشار اوراق سلف محصولات را مستقیماً به مردم پیش‌فروش می‌کند و در زمان سررسید به وکالت از طرف صاحبان اوراق محصولات یا مواد خام را در بازار جهانی نقدا به فروش می‌رساند و از این راه با صاحبان اوراق تسویه می‌کند. از نمونه این اوراق می توان به اوراق منتشر شده تیر آهن ذوب آهن، اوره پتروشیمی پردیس، کنسانتره گل گهر و غیره اشاره کرد.

مزایای قرارداد سلف موازی

تسهیل تأمین مالی تولیدکنندگان با توجه به قابلیت نقدشوندگی این اوراق در بازار سرمایه

کشف قیمت لحظه ای برای اوراق در چارچوب مکانیسم عرضه و تقاضا و امکان خرید و فروش در بازار

کاهش هزینه های جانبی از جمله مالیات برای ناشر

عدم از دست دادن مالکیت سهامداران کنونی (بدون فروش سهام به سرمایه گذاران)

از نمونه های سلف موازی عرضه شده در بازار سرمایه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

قرارداد سلف نفتی چیست؟ اوراق سلف نفتی و سلف موازی چه ویژگی‌هایی دارند؟!

قرارداد سلف نفتی یک شیوه برای جذب سرمایه گذار و به خصوص شیوه مناسبی برای تامین مالی شرکت‌های نفتی است. شرکت‌های نفتی، با استفاده از این قرارداد، نفت را پیش فروش می‌کند. پیش فروش نفت به صورت یک قرارداد سلف، در بازارهای سرمایه و بازارهای بانکی انجام می‌شود. خریدار می‌تواند با مراجعه به این بازارها، براساس میزان سرمایه‌ای که هزینه می‌کند، اوراق سلف نفتی را خریداری کند. همراه با اوراق سلف نفتی، حواله هم تحویل خریدار می‌شود.

نمونه قرارداد سلف نفتی ایده‌ای نوین بود که در ابتدا در کشور بحرین انجام شد و در ادامه در سایر بازارهای سرمایه نیز از آن استفاده کردند. این اوراق، کاملا مطابق با قوانین اسلامی است و از آن به نام صکوک سلم نیز یاد می‌شود. این اوراق از عقد سلف نشات می‌گیرند و کاملا مطابق با قوانین اسلام هستند. در ادامه این مطلب به موضوع قرارداد سلف نفتی می‌پردازیم و درباره ابعاد مختلف آن توضیح خواهیم داد.

نمونه قرارداد سلف نفتی و ماهیت عقد سلف

عقد سلف یکی از عقود اسلامی است که در موارد متعددی از آن استفاده می‌شود. این عقد به طور کلی، در مواردی کاربرد دارد که قصد طرفین، توافق به منظور پیش خرید یا پیش فروش یک کالا یا محصول باشد. به این صورت که طرف اول، با دریافت هزینه کالا یا محصول به صورت نقد، متعهد می‌شود که در زمان معین، آن کالا یا محصول را به خریدار تحویل دهد.

این عقد برای طرفین قرارداد سلف نفتی و سایر قراردادهایی که به واسطه عقد کاربردهای اوراق سلف چیست؟ سلف تهیه و تنظیم می‌شوند، منفعت زیادی دارد. طرف اول با دریافت سرمایه نقدی می‌تواند منابع مالی خود را تامین کند یا هزینه‌های پروژه خود را بپردازد. از طرف دیگر، طرف دوم نیز می‌تواند با صرف هزینه کمتر و با اطمینان از خرید یک کالا یا محصول پر طرفدار، در این معامله سرمایه گذاری کند. بدون شک، شرایطی در نظر گرفته می‌شود که سود و منفعت طرفین در این قرارداد تضمین شده باشد.

طرفین نمونه قرارداد سلف نفتی

طرفین نمونه قرارداد سلف نفتی ، از یک طرف شرکت ملی نفت است و طرف دیگر نیز اشخاصی هستند که تمایل دارند سرمایه خود را در این زمینه هزینه کنند و اوراق سلف نفتی را خریداری کنند. همانطور که اشاره شد، این اوراق بهادار، در بازارهای سرمایه به فروش می‌رسند. شرکت ملی نفت با استفاده از این اوراق، میزان مشخصی از نفت را پیش فروش می‌کند و متعهد می‌شود در زمانی که معین شده است، مبلغ نفت یا نفت خام را به خریدار و صاحب اوراق سلف تحویل دهد. دولت‌ با این کار، قصد دارد که بتواند کسری بودجه خود را تامین کند و از طرف دیگر، راهکاری برای کسب سود و کسب منفعت سرمایه گذاری برای خریداران اوراق سلف، مهیا شود.

طرفداران و مخالفان!

با مطرح شدن این طرح، مخالفان و موافقان نظرات مختلف خود را بیان کرده‌اند. عده‌ای از اشخاص که مخالف انجام این طرح هستند، معتقدند که اگر دولت نتواند در زمان معین اوراق سلف مردم را به آن‌ها بازگرداند، بدهکار خواهد شد و انتقال دولت بدهکار به دولت بعدی، به هم ریختگی بسیار زیادی ایجاد خواهد کرد. از طرف دیگر، این مساله ممکن است اعتماد مردم را خدشه دار کند و موجب نارضایتی آن‌ها باشد.

در مقابل، طرفداران این طرح بیان می‌کنند که دولت با این کار، تامین مالی انجام می‌دهد و با جذب سرمایه گذار می‌تواند کسری بودجه خود را تامین کند. علاوه براین، روش مناسبی برای سرمایه گذاری ایجاد کرده است. طرفداران نمونه قرارداد سلف نفتی به این باور هستند که اوراق سلف نفتی، بسیار پرسود خواهد بود و یک حرکت نوین و بسیار پر منفعت برای کشورهای دارای نفت است و منطبق با احکام و قانون اسلام مدیریت می‌شوند.

آیا نمونه قرارداد سلف نفتی ریسک دارد؟

در میان اشخاصی که سلف‌های نفتی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند، مساله‌ای مطرح شده است که بسیار اهمیت دارد. آن مساله، ریسک خرید سلف‌های نفتی است. اینطور پیش بینی می‌شود که به دلیل نوسانات قیمت نفت و تاثیر پذیری سیاسی و همچنین تاثیر حوادث روز در قیمت این کالا، خرید و فروش آن از ریسک بالایی برخوردار خواهد بود و ممکن است که تا زمان فرا رسیدن سر رسید سلف، خریدار به میزان زیادی دچار ضرر شود.

برای جلوگیری از چنین مواردی، شرایطی را در نظر گرفته‌اند که امکان ریسک سلف نفتی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. راهکار مناسب برای کنترل ریسک اوراق سلف نفتی و سلف موازی نفت، حق خرید و حق فروش است. در ادامه درباره این موارد بیشتر توضیح می‌دهیم.

حق خرید و فروش در قرارداد سلف نفتی

زمانی که شما اوراق سلف نفتی را خریداری می‌کنید، اوراق شما دارای سر رسیدی است که مشخص می‌کند که شرکت نفت در چه زمانی ملزم خواهد بود که مبلغ اوراق نفتی را به نرخ روز، به شما بپردازد یا اینکه به همان میزان، نفت خام را به شما تحویل دهد. اگر شرط قرارداد، اینچنین باشد که ملزم باشید تا زمان سررسید، در خصوص سرمایه‌ای که هزینه کرده‌اید صبور باشید، ممکن است دچار ضرر و کاربردهای اوراق سلف چیست؟ خسارت شوید. به همین منظور حقی برای خریداران اوراق نفتی در نظر گرفته شده است که بتوانند اوراق خود را بفروشند یا اوراق بیشتری را بخرند.

به این صورت که صاحبان اوراق سلف نفتی، می‌توانند سلف‌های خود را به شخص دیگری بفروشند و با انجام این کار سود قابل توجهی کسب کنند. این کار به نوعی سلف موازی نامیده خواهد شد.

نکته بسیار مهم در زمینه حق خرید و فروش سلف نفتی، این است که شخص خریدار به صورت مستقل نمی‌تواند خرید و فروش را انجام دهد و خرید و فروش به واسطه سلف موازی و با اجازه شرکت ملی نفت انجام می‌شود.

سلف موازی چیست؟

شرکت ملی نفت که ارائه دهنده سلف‌های نفتی است، این حق را برای خریدار اوراق سلف نفتی در نظر گرفته است که بتواند پیش از موعد سر رسید، اوراق خود را به شخص دیگری واگذار کند. این عمل، سلف موازی نامیده می‌شود. خریدار سلف، ملزم خواهد بود که با اطلاع و اجازه شرکت ملی نفت، گواهی و حواله را به خریدار جدید منتقل کند. با انتقال اوراق سلف موازی نفت، خریدار جدید نیز از تمام حقوق مربوط به خریدار اول، از جمله حق خرید و فروش برخوردار خواهد بود.

پیشنهاد ما

رکلا، به عنوان مرجع تخصصی تنظیم قرارداد ، با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و خدمات تنظیم قرارداد ، شرایطی را در نظر گرفته است که شما بتوانید با سهولت بیشتر و در زمان کمتری به نیازهای حقوقی خود پاسخ دهید و معاملات خود را پیش بگیرید.

اوراق سلف موازی یا اسناد خزانه اسلامی؟

اوراق سلف موازی به دلیل جذابیت‌های خاص می‌تواند به عنوان یک گزینه مناسب هم برای ناشران و هم برای سرمایه‌گذاران مورد توجه قرار گیرد و به ویژه در زمینه کالاهای استراتژیک همچون گندم و نفت انتشار یابد.

از جمله ابزارهای مالی که در بازار سرمایه ایران منتشر شده، اوراق سلف موازی است. هرچند که حجم انتشار این اوراق در مقایسه با اسناد خزانه اسلامی تاکنون بسیار کمتر بوده است، ولی با توجه به ویژگی‌های خاصی که این اوراق دارد، می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای مالی مناسب برای تامین مالی بنگاه‌های دولتی و غیردولتی مورد استفاده قرار گیرد. در ادامه ضمن معرفی مختصر این دو نوع اوراق به بررسی جذابیت‌های خاص اوراق سلف موازی در مقایسه با اسناد خزانه اسلامی می‌پردازیم.

اوراق سلف موازی، اسنادی است که نشان‌دهنده انعقاد قرارداد سلف (پیش‌فروش) میان ناشر و خریداران آن است. معامله اوراق سلف در بازار ثانوی، بر مبنای قرارداد سلف موازی انجام می‌شود. بدین صورت که در طول دوره معاملاتی قرارداد، خریدار سلف اول می‌تواند اقدام به فروش دارایی پایه به میزان خریداری شده در قرارداد اول به شخص دیگری در قالب یک قرارداد سلف ثانوی (موازی) کند. این فرایند می‌تواند به همین صورت ادامه یابد و خریدار سلف دوم نیز در قالب یک معامله سلف دیگر آن را به فرد دیگری بفروشد.

ناشران دولتی و غیردولتی می‌توانند از اوراق سلف موازی برای تامین مالی نیازهای عملیاتی خود استفاده کنند. برای مثال شرکت ملی نفت به منظور پیش‌فروش نفت و تامین منابع مالی، می‌تواند اوراق سلف موازی منتشر کند. از آنجا که این اوراق برای تامین مالی استفاده می‌شوند، نهاد واسط اوراق را به همراه حواله تحویل خریداری کرده که نشان‌دهنده تعهد شرکت ملی نفت برای فروش نفت به دارنده اوراق سلف است.

نهاد واسط اوراق سلف موازی را ضمن ارائه تضمین و تعهدات به سرمایه‌گذاران فروخته و ناشر اوراق از محل تفاوت قیمت نقد و سلف سودی به دارندگان اوراق سلف موازی خواهد داد. همچنین از کاربردهای مهم دیگر اوراق سلف، جبران کسری بودجه شرکت‌ها یا دولت است که به جای پیش‌فروش محصولات و مواد خام به خارج از کشور به ویژه در زمانی که بنا به دلایل سیاسی و اقتصادی قیمت پیش‌فروش مواد خام پایین است، می‌تواند با انتشار اوراق سلف محصولات را مستقیماً به مردم پیش‌فروش کند و در زمان سررسید به وکالت از طرف صاحبان اوراق محصولات یا مواد خام را در بازار جهانی به طور نقدی بفروشد و از این راه با صاحبان اوراق تسویه کند.

اوراق سلف موازی استاندارد، اوراق بدون کوپن و اغلب با سررسید کوتاه‌مدت است. همچنین به منظور رقابت این ابزار با سایر ابزارهای بازار پول و سرمایه و افزایش جذابیت این اوراق، اکثر اوراق سلف منتشره منضم به اختیار خرید برای ناشر و اختیار فروش برای دارندگان اوراق با نرخ‌های متناظر بازار پول و سرمایه بوده است. به طور کلی اوراق سلف موازی استاندارد یکی از ابزارهای پرکاربرد محسوب می‌شود که از نظر مدت زمان انتشار از انعطاف‌پذیری مطلوبی برای واحدهای تولیدی و بنگاه‌های اقتصادی برخوردار است.

یکی دیگر از اوراق پرکاربرد منتشر شده در بازار سرمایه ایران، اسناد خزانه اسلامی است که به عنوان یکی از انواع اوراق خرید دین طی سالیان اخیر منتشر شده است. اسناد خزانه اسلامی، اوراقی مبتنی بر بدهی دولت به نظام بانکی، ذی‌نفعان و تامین‌کنندگان منابع بوده و به وسیله خزانه‌داری کل وزارت امور اقتصادی و دارایی منتشر می‌شود.

این اسناد به صورت متحدالشکل با قیمت‌های اسمی و دوره‌های سررسید متنوع، بدون کوپن سود، با تضمین بازپرداخت در سررسید توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و قابلیت دادوستد در بازار ثانویه تا پیش از سررسید انتشار می‌یابد و در قبال بدهی‌های مسجل خزانه‌داری کل، در اختیار طلبکاران قرار می‌گیرد. فروش این اوراق در بازار توسط پیمانکار، تنزیل دین نزد شخص ثالث محسوب می‌شود و بازار ثانوی آن بر اساس خرید و فروش دین شکل گرفته است.

هر یک از دو نوع اوراق سلف موازی و اسناد خزانه اسلامی شرایط و ویژگی‌هایی دارند و می‌توان متناسب با نیازهای ناشران و سرمایه‌گذاران از آنها استفاده کرد. در عین حال اوراق سلف موازی از برخی جذابیت‌های خاص برخوردار است که در اینجا به طور خلاصه به آنها اشاره می‌شود:

- اوراق سلف موازی برای کمک به تامین مالی تولیدکنندگان قابل انتشار است. این در حالی است که اسناد خزانه اسلامی بیشتر با هدف تسویه بدهی منتشر می‌شود و نمی‌توان به طور مستقیم برای تامین مالی تولید از آن استفاده کرد. برای مثال دولت می‌تواند برای فروش کالاهای استراتژیک همچون نفت و گندم از این نوع اوراق استفاده کند.

- برخلاف اسناد خزانه اسلامی می‌توان در اوراق سلف موازی از قرارداد اختیار معامله خرید و اختیار معامله فروش به صورت تبعی ضمن عقد سلف در فرآیند انتشار استفاده کرد. خریداران و فروشنده سلف کالا ضمن قرارداد سلف کالا شرط می‌کنند که خریدار سلف حق فروش مقدار معینی از کالا را به قیمت معین درسررسید داشته باشد و فروشنده نیز حق خرید معینی از کالا به قیمت معین در سررسید داشته باشد. همچنین فروشنده ضمن قرارداد سلف کالا اجازه می‌دهد که خریدار سلف این دو اختیار را به خریدار سلف موازی کالا منتقل نماید. به دلیل اینکه اختیار فروش در این قرارداد وجود دارد، اگر خریدار متضرر شود، می‌تواند به قیمت مشخص به ناشر بفروشد. بنابراین دارندگان اوراق می‌توانند در زمان‌هایی که در سررسید، قیمت نقد (قیمت بازاری) کمتر از حد انتظار آن می‌شود، کالاهای پیش خرید شده را به فروشنده با قیمت از پیش تعیین شده به فروش برسانند.

- امتیاز دیگر اوراق سلف موازی نسبت به اسناد خزانه اسلامی، استفاده از این ابزار به منظور پوشش ریسک است. سرمایه‌گذاری که دغدغه افزایش یا کمبود کالا را در آینده دارد، می‌تواند با پیش‌خرید آن از طریق اوراق سلف، خود را در برابر ریسک‌های مختلفی همچون نوسانات قیمت پوشش دهد.

- در اوراق سلف موازی می‌توان یک حداقل و حداکثر سود تعیین کرد. بنابراین امکان تعیین دامنه سود در این اوراق وجود دارد و از این نظر برای افراد ریسک‌گریز مناسب است.

- اوراق سلف موازی به پشتوانه کالا صادر شده و به ضمانت نهادهای مالی معتبر و در برخی موارد حتی به پشتوانه دولت منتشر می شود. بنابراین سرمایه گذاران از ضمانت و بازپرداخت اصل و سود آن خیال آسوده‌ای خواهند داشت. با توجه به اینکه بازپرداخت اصل و سود این اوراق از سوی نهادهای مالی معتبر تضمین می‌شود، منابع مالی جذب شده به کمک این ابزار مالی در طرح‌های با توجیه اقتصادی هزینه شده و از ورود این منابع به امور بدون صرف اقتصادی پیشگیری می‌شود.

- اوراق سلف موازی از جهت محل مصرف منحصر به پروژه خاصی نبوده و وجوه حاصل از فروش آن به مالکیت ناشر درآمده و ناشر می‌تواند وجوه را در هر امری که خود صلاح می‌داند مورد استفاده قرار دهد.

در مجموع می‌توان گفت اوراق سلف موازی به دلیل جذابیت‌های خاصی که دارد می‌تواند به عنوان یک گزینه مناسب هم برای ناشران و هم برای سرمایه‌گذاران مورد توجه قرار گیرد و به ویژه در زمینه کالاهای استراتژیک همچون گندم و نفت انتشار یابد.

منبع: ایبِنا

رسول خوانساری (کارشناس ارشد پژوهشی گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی)