اوراق مشارکت چیست و نحوه خرید و فروش آن در بازار سرمایه ایران
اوراق مشارکت ، اوراقی است که دولت، پس از انقلاب اسلامی به منظور تامین منابع مالی اقدام به انتشار آنها نمود. قوانین مربوط به انتشار این اوراق در مهر ماه سال 1376 توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در شهریور ماه سال 1377 به پیشنهاد امور اوراق بهادار قابل معامله اقتصادی و دارایی به اجرا درآمد. این اوراق به منظور کنترل بازار پول و تامین منابع مالی پروژهها مورد استفاده قرار میگیرند.
اوراق مشارکت چیست؟
اوراق مشارکت ، به اوراقی گفته میشود که براساس قانون به صورت بانام و بینام منتشر میشوند. این اوراق در زمان مشخص و به قیمت اسمی در اختیار خریداران قرار میگیرند. خریداران این اوراق با توجه به قیمت و زمان مورد نظر اقدام به خرید آنها مینمایند. به عبارت دیگر، این اوراق نوعی بدهی است که ناشر با انتشار آنها متعهد میشود، براساس زمان تعیین شده، وجه مشخصی را به عنوان سود اوراق به خریدار پرداخت نماید. خرید و فروش اوراق مشارکت به صورت مستقیم یا توسط سازمان بورس اوراق بهادار انجام میشود.
شرکتهای مجاز به انتشار اوراق مشارکت
برخی شرکتها به منظور تأمین منابع مالی، تولید، توسعه طرحهای خدماتی و ساختمانی، تامین مواد اولیه و… اقدام به انتشار اوراق مشارکت مینمایند. شرکتهای دولتی، شهرداریها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، شرکتهای وابسته به دستگاههای ذکر شده، شرکتهای سهامی عام و خاص و شرکتهای تعاونی از جمله شرکتهای مجاز به انتشار این اوراق میباشند.
انتشار این اوراق به این صورت است که شرکتها پروژهای را ارائه میدهند؛ با ارزیابی این پروژه، مجوز انتشار اوراق، مطابق با قانون صادر میشود. شرکتهای منتشر کننده این اوراق، معمولاً میزان سوددهی را 3% تا 5% بیشتر از سود بانکی در نظر میگیرند. این کار، اشتیاق سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی برای سرمایهگذاری در خرید اوراق مشارکت را افزایش میدهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سایر اوراق به مقاله اوراق تسهیلات مسکن مراجعه کنید.
مهمترین عامل خرید اوراق مشارکت
مهمترین ویژگیهای این اوراق نسبت به سایر اوراق بهادار، تضمین در پرداخت سود میباشد. به عبارت دیگر، سرمایهگذاران این اوراق اطمینان دارند که در بازه زمانی تعیین شده، سود مشخصی به عنوان سود علیالحساب دریافت میکنند. این سود تضمینی را شرکتها تقبل نمیکنند؛ در نتیجه، تضمین این سود توسط بانکها و مؤسسات مالی و دولتی انجام میشود. با توجه به این شرایط، سرمایهگذاران از دریافت سود خود اطمینان کافی دارند. این امر سبب ترغیب سرمایهگذاران نسبت به خرید این اوراق میشود.
انواع اوراق مشارکت
اوراق منتشر شده در ایران به سه دسته کلی تقسیم میشوند:
- اوراق مشارکت بانک مرکزی
- اوراق مشارکت وزارتخانهها و شرکتهای دولتی
- اوراق مشارکت شرکتهای پذیرفته شده بورسی و غیربورسی
۱-اوراق مشارکت بانک مرکزی
این اوراق به منظور اجرای سیاستهای اقتصادی دولت، توسط بانک مرکزی منتشر میشوند؛ همچنین در سازمان بورس اوراق بهادار قابل معامله بوده و توسط بانکهای عامل، قابل بازخرید میباشند.
۲-اوراق مشارکت وزارتخانه ها و شرکت های دولتی
این اوراق به منظور تأمین منابع مالی پروژههای عمرانی، توسط وزارتخانهها و شرکتهای دولتی انتشار مییابند؛ این اوراق در سازمان بورس اوراق بهادار قابل معامله نبوده و توسط بانکهای عامل، قابل بازخرید میباشند.
۳-اوراق مشارکت شرکت های پذیرفته شده بورسی و غیر بورسی
این اوراق به منظور تأمین منابع مالی، توسط شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار منتشر شده و قابل معامله میباشند. این اوراق انواع مختلفی دارد، در ادامه به توضیح هر یک از آنها میپردازیم:
به کسر
سرمایهگذاری در این اوراق به صورت کوتاه مدت میباشد. سود این اوراق از تفاوت قیمت خریداری شده و قیمت زمان سررسید، به دست میآید.
با نام و بی نام بودن اوراق مشارکت
بی نام و بانام بودن این اوراق در اطلاعیه انتشار پیدا میکند. اوراق بانام تنها به نام خریدار بوده و در صورت گم شدن برگه، امکان خرید و فروش مجدد آن وجود ندارد؛ در صورتی که اوراق بی نام، همانند چک حامل میباشند؛ در نتیجه، نسبت به نگهداری آنها باید دقت کافی داشت.
قابل تبدیل بودن به سهام
اوراقی است که در زمان سررسید و یا افزایش سرمایه به سهم تبدیل میشوند. البته تصمیمگیری در مورد تبدیل اوراق به سهام در مجمع فوقالعاده صاحبان سهام تأیید شده و توسط ناشر انتشار مییابند.
قابل تعویض بودن با سهام
با سررسید زمان این اوراق، به جای پرداخت مبلغ اصلی، این اوراق با سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار معاوضه میشوند. این اوراق، توسط شرکتهای سهامی عام منتشر میشوند.
تفاوتهای اوراق قرضه و اوراق مشارکت
با توجه به شباهتهای فراوانی که میان اوراق مشارکت و اوراق قرضه وجود دارد، تفاوتهایی نیز با یکدیگر دارند که به شرح زیر میباشند:
- اوراق مشارکت به منظور تأمین منابع مالی طرحها انتشار مییابند، در حالی که اوراق قرضه به صورت وام بوده و در خرید آنها الزامی به تامین منابع مالی نمیباشد.
- در اوراق مشارکت ، سودی با عنوان علیالحساب در پایان سررسید پرداخت میشود، در حالی که در اوراق قرضه چنین سودی وجود ندارد.
- ناشر اوراق مشارکت ، لازم است عملکرد اجرایی خود را اوراق بهادار قابل معامله در دوره مشخص بیان کند، در حالی که این کار برای ناشران اوراق قرضه الزامی نمیباشد.
- اوراق مشارکت تنها با مبلغ اسمی قابل انتشار است، در حالی که اوراق قرضه به کسر یا صرف نیز منتشر میشوند.
- پرداخت سود تضمینی اوراق مشارکت ، بر عهده دولت و یا ضامن آن میباشد، در حالی که در اوراق قرضه بر عهده خود شرکت میباشد.
نحوه خرید اوراق مشارکت
براساس دستورالعملها، لازم است ناشران، بانکی را به عنوان بانک اصلی معرفی کنند. پس از انجام این کار، سرمایهگذاران برای خرید به بانک مورد نظر مراجعه کرده و خرید خود را انجام میدهند. همچنین واریز سود دورهای و دریافت اصل وجه در پایان زمان سررسید، توسط بانک مربوطه انجام میشود. بنابر دستورالعملهای سازمان بورس اوراق بهادار، خریداران ملزم به دریافت کد سهامداری میباشند. قیمت اسمی این اوراق یک میلیون ریال میباشد. هر سرمایهگذار باید حداقل ۱۰ برگه (۱۰ میلیون ریال) خریداری کرده تا این اوراق به آنها تعلق گیرد.
این اوراق به دو صورت قابل معامله میباشند. زمانی که این اوراق، توسط دولت انتشار مییابند، سرمایهگذاران برای خرید و فروش آنها به بانک مراجعه میکنند؛ در صورتی که در برگه، عنوان بازخرید ذکر نشود، این اوراق قابل فروش نخواهند بود. زمانی که این اوراق، توسط سازمان بورس عرضه شود، خریداران میتوانند از طریق حساب آنلاین معاملاتی و یا سفارش اینترنتی اقدام به خرید و فروش نمایند.
نرخ سود اسمی سود، علیالحساب و سود قطعی
اوراق مشارکت از نظر پرداخت سود به دو دسته تقسیم میشوند:
– اوراق بدون پرداخت سود
– اوراق با پرداخت سود دورهای
در صورتی که این اوراق را در روزهای نخست خریداری کنید، نرخ سود دریافتی، سود اسمی خواهد بود. اگر خرید با توجه به قیمت عرضه و تقاضا انجام شود و اوراق تا زمان سررسید نگهداری شود، نرخ سود دریافتی، سود سررسید (ATM) میباشد.
سود تضمینی به صورت علیالحساب به سرمایهگذاران پرداخت میشود؛ به این صورت که در پایان پروژه و در زمان سررسید، ناشر وظیفه دارد سود پروژه را محاسبه نماید. در صورتی که سود پروژه بیشتر از سود علیالحساب باشد، مابهالتفاوت آن به خریدار پرداخت میشود. همچنین اگر سود پروژه کمتر از سود علیالحساب باشد، پرداخت خسارت و زیان بر عهده ضامن اوراق مشارکت میباشد. این اوراق هم در بازار بورس و هم در بازار فرابورس انتشار مییابند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به سایت فرابورس به نشانی www.ifb.ir مراجعه نمایید.
کارمزد و مالیات خرید و فروش اوراق مشارکت
طبق ماده ۷ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت ، میزان مالیات تعلق گرفته به سود و مبلغ پرداختی این اوراق 5% میباشد. میزان کارمزد خرید ۰٫۰۰۰۷۲۶ و میزان کارمزد فروش ۰٫۰۰۰۷۷۴ و در مجموع، میزان کارمزد خرید و فروش ۰/۰۰۱۵ میباشد. افرادی که مشمول پرداخت مالیات میشوند،لازم است حداکثر به مدت ۱۰ روز پس از گذشت تاریخ پرداخت، نسبت به واریز اقدام نمایند. این واریزی به حسابی که توسط خزانهداری کل تعیین شده است، انجام و سی روز پس از تاریخ واریز به سازمان مالیات ارائه میشود. طبق مقررات، در عرضه اولیه اوراق مشارکت ، ناشر پذیرفته شده، کارمزد خرید و فروش را متقبل میشود.
جدولهای زیر کارمزد خرید و فروش در بازارهای مختلف را نشان میدهد:
شرکت بورس اوراق بهادار
نوع معامله | صکوک اجاره | اوراق مشارکت |
خرید | ۰٫۰۰۰۷۲۶ | ۰٫۰۰۰۷۲۶ |
فروش | ۰٫۰۰۰۷۷۴ | ۰٫۰۰۰۷۷۴ |
مجموع | ۰٫۰۰۱۵ | ۰٫۰۰۱۵ |
شرکت بازارگردانی و فرابورس ایران
نوع معامله | اوراق مشارکت ، صکوک اجاره، اوراق خزانه اسلامی |
خرید | ۰٫۰۰۰۷۲۶ |
فروش | ۰٫۰۰۰۷۷۴ |
مجموع | ۰٫۰۰۱۵ |
نوع معامله | انواع صکوک، اوراق مشارکت و گواهی سپرده در معاملات بازارگردان |
خرید | ۰٫۰۰۰۷۴۴۴ |
فروش | ۰٫۰۰۰۱۱۱۳ |
ویژگی های اوراق مشارکت
- این اوراق از طریق شعب بانکهای معرفی شده و یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار، قابل خرید و فروش میباشند.
- هر برگه از اوراق دارای قیمت اسمی ۱/۰۰۰/۰۰۰ ریال میباشد.
- هر برگه نشان دهنده میزان مشارکت خریدار در طرح سرمایهگذاری میباشد.
- سه روز پیش از زمان سررسید اوراق، نماد آن برای پرداخت سود متوقف و یک روز پس از پرداخت سود، این نماد بازگشایی میشود.
- سود تعلق گرفته به خریدار، توسط شرکت سپردهگذاری مرکزی به حساب بانکی مربوطه واریز میشود.
- بازارگردان وظیفه دارد تمام سفارشات فروش را به مبلغ اسمی در هر روز خریداری کند؛ در نتیجه، این اوراق از نقدشوندگی بالایی برخوردار میباشند.
- در صورتی که اوراق را زودتر از سه روز به فروش برسانید، کارمزد آن از سود حاصله کم شده و در نتیجه، بازده منفی خواهیم داشت.
- این اوراق به عنوان وثیقه میان طرفین معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانهها، موسسات و شرکتهای دولتی، شهرداریها و سایر دستگاههای اجرایی پذیرفته میشود.
اوراق مشارکت بخریم یا سهام؟
اوراق مشارکت برای افرادی که ریسکپذیری کمی دارند و مایل به کسب سود ثابت در سه ماه، شش ماه و یا یکسال هستند، مناسب میباشد؛ در صورتی که خرید سهم برای افراد ریسکپذیر و آشنا با نوسانات بازار بورس، مناسب میباشد. تفاوت اوراق و سهام شامل اوراق بهادار قابل معامله موارد زیر میباشد:
- خرید اوراق با زمان و سود تضمینی مشخصی همراه است، در حالی که سود سهام از طریق افزایش سرمایه و یا سود سالانه تأمین میشود.
- این اوراق تا زمان مشخصی معتبر بوده، در حالی که سهام زمان محدودی ندارد.
- حداقل میزان سرمایه گذاری در اوراق مشارکت ، یک میلیون تومان و در سهام پانصد میلیون تومان میباشد.
- این اوراق نیاز به صرف وقت و تحلیل برای کسب سود ندارند، در حالی که سهام نیازمند صرف وقت، تحلیل و پیگیری بازار میباشد.
- اوراق مشارکت ، دارای سود با ریسک کم و همچنین تضمین بازگشت سود میباشند، در حالی که سهام دارای ریسک و پتانسیل سود بالا و بدون تضمین بازگشت پول میباشد.
حال با توجه به اوراق بهادار قابل معامله مزیتها و ویژگیهایی که در خصوص سهام و اوراق مشارکت بیان شد، لازم است افراد شخصاً نسبت به خرید سهام یا اوراق تصمیمگیری نمایند.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب گفته شده، خرید اوراق مشارکت ، نوعی سرمایهگذاری با سود و ریسک پذیری بسیار پایین و در واقع، نوعی سرمایهگذاری ایمن میباشد. سود حاصل از این اوراق نسبت به بانکها مناسبتر و همچنین، پرداخت سود آنها تضمین شده میباشد؛ زیرا در صورت زیان، سود علیالحساب از طرف دولت و یا ضامن اوراق، پرداخت خواهد شد. از دیدگاه شرکتها خرید اوراق بهترین روش برای تامین منابع مالی پروژهها میباشد. از این اوراق به عنوان وامی بلندمدت به همراه بازپرداخت تا زمان سررسید نیز استفاده میشود.
در این مقاله با بیان تفاوت اوراق مشارکت با سایر اوراق و سهم، این امکان برای سهامداران فراهم میشود که با توجه به خواستههای خود در مسیر سرمایهگذاری صحیح حرکت کنند.
آشنایی با ساعت معاملات بازارهای مختلف مالی
یکی از مواردی که ذهن هر تازه وارد به بازار سرمایه را به خود مشغول میکند ساعت معاملات بازارهای مالی مختلف است.بازار سهام، بازار آتی، گواهی سپرده کالایی و هر یک از بازارهای مالی ساعت معاملاتی شروع و پایان مشخصی دارند که لازم است سهامداران نسبت به آن اطلاعات لازم را داشته باشند.برای آگاهی از زمان معاملاتی هر یک از بازارها ابتدا لازم است که به یک معرفی اجمالی از بازار مدنظر بپردازیم و سپس از ساعت شروع و پایان کار این بازارها آگاه شویم:
ساعت معاملات بازار بورس اوراق بهادار
بازار بورس اوراق بهادار اوراق بهادار قابل معامله بازاری است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها و اوراق بهادار تحت قوانین و مقررات مشخصی انجام میشود. قیمت سهام در بازار بورس بر اساس عرضه و تقاضا و در زمان معاملاتی این بازار صورت میگیرد. بازار اول ، تابلوی اصلی بازار اول ، تابلوی فرعی و بازار دوم از جمله بازارهای موجود در این بازار هستند.دامنه نوسان بورس اوراق بهادار در کلیه نمادهای معاملاتی بازارهای بورس اوراق بهادار تهران مثبت و منفی 5 درصد است و زمان معاملاتی این بازار از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۰۹:۰۰ تا ۱۲:۳۰ است جلسه معاملاتی اول زمان پیش گشایش از ساعت ۴۵ : ۸ الی 09:00 است.
سهامداران برای ورود به این بازار نیاز به گرفتن کد بورسی دارند و برای اطلاع از جزییات این بازار و سهمهای مختلف لازم است که حتما به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران رجوع کنیم:
ساعت معاملاتی فرابورس
فرابورس ایران نیز بازاری مشابه بورس اوراق بهادار تهران است و مهمترین کارکرد آن پذیرش شرکتها و ابزاهایی است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریعتر به بازار سرمایه را دارند. همچنین ابزاهای مالی متنوعی نظیر انواع اوراق بهادار اسلامی، اسناد خزانه دولتی، صندوقهای قابل معامله و غیره در فرابورس ایران معامله میشوند. دامنه نوسان در بازارهای اول و دوم فرابورس مثبت و منفی 5 درصد و حداقل ارزش حجم مبنا 15 میلیارد ریال است همچنین دامنه نوسان در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه فرابورس به ترتیب مثبت و منفی 3، 2 و 1 درصد و حداقل ارزش حجم مبنا در این بازراها نیز به ترتیب 10، 5 و 2.5 میلیارد ریال است. دامنه نوسان در کلیه نمادهای معاملاتی مربوط به صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس و فرابورس نیز مثبت و منفی 10 درصد است.
فرابورس ایران دارای پنج بازار میشود؛ بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه. پذیرش شرکتهای سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار ابزارهای نوین مالی صورت میپذیرد. بازار سوم جهت عرضه یكجا و پذیرهنویسی اوراق بهادار و بازار پایه جهت درج و نقلوانتقال است.مرحله پیشگشایش بازار از 08:45 الی 09:00، مرحله گشایش از ساعت 09:00 شروع میشود و مرحله حراج پیوسته نیز از 09:00 الی 15 است.آدرس سایت فرابورس برای کسب اطلاعات بیشتر:
زمان معاملات تالارهای بورس کالای ایران
تمامی داد و ستد ها در بورس کالا در قالب قراردادهای استاندارد شده انجام می گیرد که شامل قراردادهای نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه ، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قرارداد اختیار معامله، صندوق های کالایی و گواهی سپرده کالایی است در این بازار دامنه نوسان خاصی مطرح نیست و قیمت تمام شده بر اساس رقابت مطرح است. در ادامه به معرفی اجمالی این قراردادها و انواع تالارهای این بازار میپردازیم:
قرارداد نقدی: قراردادی است که براساس آن، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام میشود.
قرارداد سلف: قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت میگردد.
قرارداد نسیه: قراردادی است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت میگردد.
قرارداد آتی: قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین میکنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد میشود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.
قرارداد سلف استاندارد: قراردادی است که براساس آن عرضهکننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش میرساند تا در دورة تحویل به خریدار تسلیم نماید. خریدار میتواند معادل دارایی پایه خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد 2 و 3 دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز اوراق بهادار قابل معامله در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده میشود.
قرارداد اختیار معامله : قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم میشود. در هر کدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله میشوند.
صندوقهای کالایی: صندوق كالايي قابل معامله(ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایهگذاران این امکان را میدهند که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینه های حمل و نقل، انبارداری و خسارت-های احتمالی آن، اوراق این صندوقها را خریداری کنند. با خرید این اوراق، سرمایهگذار در عین داشتن مالکیت کالای موردنظر، مسئولیت نگهداری از آن کالا را بر عهده ندارد به عبارت دیگر، این صندوقها بخش قابل ملاحظهای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایهگذاری در کالایی خاص اختصاص میدهند و علاقهمندان به سرمایهگذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوق ها می کنند.
گواهی سپرده کالایی: بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر میشود.
انواع رینگهای معاملاتی بورس کالا
تالار پتروشیمی شامل محصولات پلیمری و شیمیایی از قبیل پلی اتیلنها ، پلی پروپیلنها، گریدهای PET، گرید استایرن مونومر و غیره است شروع معاملات تالار پتروشیمی از 12:30 شنبه تا چهارشنبه است.
تالار فرآوردههای نفتی نیز شامل محصولات پالایشگاهی از قبیل؛ وکیوم باتوم، لوب کات، گوگرد کلوخه و گرانوله، قیر و غیره بود و شروع معاملات این تالار از ساعت 12 شنبه تا چهارشنبه است.
تالار کشاورزی شامل محصولاتی از قبیل گندم خوراکی، جو، ذرت دانهای، پسته، جوجه یک روزه گوشتی و غیره است.زمان معاملات تالار محصولات کشاورزی در بورس کالا از شنبه تا چهارشنبه و از ساعت 13 شروع میشود.
تالار صنعتی بورس کالا شامل محصولاتی از قبیل فولاد ، سنگ آهن، مس و آلومینیوم بوده و زمان معاملات این تالار نیز از ساعت 11 از شنبه تا چهارشنبه شروع میشود.
معاملات نمادهای گواهی سپرده کالایی سکه تمام بهار آزادی تحویل یک روزه طبق آخرین اطلاعیه بورس قرار بر این است که نمادهای گواهی سپرده کالایی سکه تمام بهار آزادی تحویل یک روزه از تاریخ 1400/08/29 به ساعت 11:30 تا 12 زمان پیشگشایش و 12الی 15 نیز زمان معامله این نمادها تغییر کند.صندوقهای کالایی سکه طلا نیز از این تاریخ در ساعت 11:30 الی 12 سفارشگیری و از ساعت 12الی 15 نیز وارد مرحله حراج پیوسته معاملات میشوند.
تالار فرعی شامل محصولات قابل عرضه در بازار فرعی نیز شامل اموال غیرمنقول بوده کالاهایی که طبق مقررات شرایط پذیرش در بازار معاملات کالای فیزیکی را از دست میدهند و کالاهای فاقد شرایط پذیرش در بازار معاملات کالای فیزیکی پس از تایید هیئت پذیرش میشود.
معاملات قراردادهای مشتقه (آتی و اختیار معامله) در بازار بورس کالا و در ساعت مشخصی انجام میشود در این تالار از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 10الی 15 این معاملات انجام میشود و در پنجشنبه نیز زمان معاملاتی این تالار 10تا15 است.
محصولات تالارهای مختلف از جمله تالار صادراتی این بازار از ساعت 11:30، بازار فرعی 12:30، طلا از 12:30، نمادهای گواهی سپرده کالایی محصولات کشاورزی از 08:45 الی 15، تالار پریمیوم از 14:30، تالار املاک و مستغلات از ساعت 09:30 الی 12، تالار معاملات مناقصه 14:30 و تالار حراج باز نیز از ساعت 14:30 شنبه تا چهارشنبه معامله میشوند.
اوراق بهادار قابل معامله
اوراق بهادار یک ابزار مالی دارای ارزش هست که قابلیت داد و ستد دارد. این اوراق ، برگه ای است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد.
انواع اوراق بهادار به لحاظ قابلیت نقل و انتقال
اوراق با نام ، این نوع اوراق تنها به نام یک نفر ثبت خواهد شد و آن شخص مالک اوراق می باشد.
اوراق بی نام ، ای اوراق در وجه حامل بوده ، یعنی شخصی که حمل کننده آن است مالک آن نیز می باشد.
انواع اوراق بهادار به لحاظ نوع دارایی
1-اوراق بدهی
یکی از روش های تامین مالی برای پروژه ها و طرح های عمرانی و . انتشار اوراق بدهی به جای اخذ تسهیلات از بانک ها و موسسات مالی می باشد. اوراق بدهی انواع مختلفی دارد از جمله ، اوراق مشارکت دولتی ، اوراق مشارکت شهرداری ها ، صکوک اجاره ، مرابحه ، اوراق قرضه و . . دولتها و شرکتها برای تامین مالی پروژههای بزرگ خود مستقیم از مردم و با فروش اوراق بدهی وام میگیرند و پرداخت اصل پول به همراه سود را تضمین میکنند.
2-حقوق صاحبان سهام
این اوراق شامل سهام ، حق تقدم سهام ، سهام جایزه و . می باشد.
سهام، میزان مالکیت فرد از یک دارایی را نشان می دهدو هر شخص به میزان برگه سهمی که در اختیار دارد مالک شرکت است.
سرمایه شرکت های سهامی به بخش های مساوی تقسیم شده است که هر بخش معرف یک سهام که کوچک ترین واحد مالکیت یک شرکت است می باشد . معمول ترین نوع سهام سهام عادی است که دارندگان آن دارای حقوقی از جمله حق رای ، شرکت در مجامع و . می باشد . درصورتی که شرکت امتیازات خاصی را برای بعضی از سهام قائل شود، به آن سهام ممتاز گفته می شود . مثلا مشارکت در باقی مانده سود . این امتیازات قبلا باید به تصویب مجمع رسیده و در اساس نامه قید شده باشد.
3-ابزارهای مالی مشتقه
ارزش این اوراق بر پایه ارزش دارایی های دیگری که به آن دارایی پایه گفته می شود ، می باشد و این اوراق به خودی خود فاقد ارزش هستند . این ابزار در دو بازار خاج از بورس و بورس قابل معامله است که معامله آن در بازار خارج از بورس به دلیل عدم قانون گذاری مناسب ، ریسک بالایی دارد. از جمله مهم ترین این اوراق ، قرارداد سلف ، قرارداد آتی ، قرارداد اختیار معامله و سوآپ ها می باشد.
اوراق بهادار چیست | با دارایی نامشهود اما قابل انتقال بورس آشنا شوید
بازار بورس ایران دارای بخشی به نام بورس اوراق بهادار است که میتواند درآمد بالایی را برای سرمایهگذاران به همراه داشته باشد. اوراق بهادار یک نام عمومی است و این اوراق بهطور کلی از ۳ نوع اصلی تشکیل شدهاند که هرکدام ویژگیهای خاص خود را دارند و سرمایهگذاران با توجه به شرایط و موقعیت خود، میتوانند در هرکدام از آنها سرمایهگذاری کنند. در این مقاله از سایت دکتر درخشی بررسی میکنیم، بورس اوراق بهادار چه نوع بازاری است؟ آیا اوراق بهادار به صورت فیزیکی وجود دارند و قابل مشاهده هستند؟ چند نوع اوراق بهادار وجود دارد؟ منظور از اوراق مشارکت و قرارداد سلف چیست؟ در این مطلب قصد داریم تمام ویژگیهای اوراق بهادار و سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار را مورد بررسی قرار دهیم. اطلاع داشتن از این ویژگیها و نیز صرف مقداری وقت برای یادگیری اصول کار کردن در بورس (اصولی که در دوره آموزش جامع بورس ایران بیان کردهایم) شما را به سمت روشهای بسیار موثرتری برای سودآوری رهنمون می سازد.
آشنایی با انواع داراییهای مشهود و نامشهود
به طور کلی میتوان داراییها را به ۲ شکل مشهود و نامشهود تقسیم کرد. داراییهای مشهود، همانطور که از نامشان پیدا است، در دنیای فیزیکی موجود هستند و میتوانید به راحتی به آنها دسترسی پیدا کنید. از جمله این داراییها هم میتوان به انواع وسایل نقلیه و املاک یا حتی ارز واقعی اشاره کرد.
این در حالی است که دارایی نامشهود وجود فیزیکی ندارد و تنها در دنیای مجازی میتوان به آن دست پیدا کرد. به عنوان مثال، سرقفلی، برند، اوراق بهادار و سهام در بورس از جمله این نوع اموال هستند. در ادامه با تعریف اوراق بهادار و انواع آن، بهعنوان یک دارایی نامشهود بیشتر آشنا میشویم.
با انواع اوراق بهادار آشنا شوید
اوراق بهادار نوعی ورقه یا مستندی است که تضمین کننده حقوق مالی برای دارنده میباشد و مالک میتواند هر زمان که تمایل داشت، دارایی خود را با کمک مستند انتقال دهد. در نظر داشته باشید که اوراق بهادار خود از انواع مختلفی ایجاد شده است که از جمله آنها میتوان به اوراق بدهی، اوراق صاحبان سهام و اوراق مشتقه اشاره کرد که هر کدام از این اوراق خود به دستههای مختلفی تقسیم میشوند. در ادامه به بررسی دقیقتر انواع اوراق بهادار در بورس و بازار سرمایه میپردازیم.
اوراق صاحبان سهم
اوراق صاحبان سهم یا اوراق بهادار صاحبان سهام برای زمانی است که قصد داشته باشید سرمایه یک شرکت یا نهاد را به قسمتهای مساوی تقسیم کنید که هر قسمت، همان سهم شرکت یا نهاد نام دارد. شما به اندازه وسعتان سهام یک شرکت را خریداری میکنید و سپس از جمله سهامداران آن به شمار خواهید رفت.
در نظر داشته باشید که هر سهم به صورت کاملا قانونی به هر فرد تعلق میگیرد و حق و حقوق هر سهم هم به خریدار اعطا میشود. لازم به ذکر است که سهام به روشهای مختلفی دستهبندی میشود که از جمله آنها میتوان به با نام و بینام اشاره کرد. سهام بینام بر خلاف نوع دیگر خود، در وجه حامل صادر شده و منشا آورده سرمایهگذار نیز به دو دسته سهامهای نقدی و غیرنقدی تقسیم میشود.
اوراق بدهی چیست و معرفی انواع اوراق بدهی
علاوه بر اوراق صاحبان سهام، نوع دیگری از اوراق بهادار، اوراق بدهی نام دارد که خود از چند دسته تشکیل میشود. یکی از اصلیترین دغدغههای بنگاههای اقتصادی تامین منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژههای مختلف است. در این صورت میتوان به سراغ انواع اوراق بدهی رفت که بهعنوان یکی از روشهای ساده، سریع و یکی از کمهزینهترین روشها برای تامین سرمایه مورد نیاز شناخته میشود. بهطور کلی میتوان انواع اوراق بدهی در ایران را به ۲ نوع دولتی و شرکتی تقسیم کرد.
منظور از اوراق بدهی دولتی چیست؟
اوراق بدهی دولتی، اوراق بهاداری است که توسط دولت منتظر میشود و سررسید آن بلند مدت است. در واقع دولت برای جبران مشکل کسری بودجه یا تامین بودجه مورد نیاز برای انواع طرحهای عمرانی خاص یا عام، این دسته از اوراق قرضه دولتی را ارائه میدهد. نرخ این نوع اوراق بدهی دولتی برای کل دوره ثابت است و از این رو شما با سرمایهگذاری در این زمینه، ریسک کمتری را متحمل میشوید.
منظور از اوراق بدهی شرکتی چیست؟
اوراق بدهی شرکتی توسط شرکتهای مختلف منتشر میشوند. شرکتهای بزرگ که مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار هستند، این امکان را دارند که اوراق قرضهای را برای پروژههای جدید خود منتشر کنند. برای امنیت بیشتر نیز این نوع از اوراق بدهی بورس مستقیما به بازار سرمایه متصل است. منظور از اتصال به بازار سرمایه این است که شرکتها بهجای مراجعه به بانک و ارائه اوراق بدهی شرکتی از طریق مجموعه بانکی کشور، خودشان با افزایش اعتبار در بازار سرمایه منافع مورد نیاز را جمعآوری میکنند. به همین خاطر میتواند برای سرمایهگذاران بسیار مقرون به صرفه باشد.
اوراق قرضه چیست؟
اوراق قرضه یکی از انواع اوراق بدهی در بازار سرمایه است. شما با خرید اوراق قرضه به نوعی پول خود را به ارائهدهنده اوراق، قرض یا وام میدهید. سپس در موعدی مشخص، شما پول خود را به همراه بهره که از پیش تعیین شده است، دریافت خواهید کرد.
اوراق مشارکت چیست؟
هر گاه شرکت یا نهادی دولتی یا خصوصی برای تامین هزینههای خود در پروژههای مختلف، اوراق بهادار به صورت با نام یا بینام را منتشر میکند، اوراق منتشر شده اوراق مشارکت نامیده خواهند شد. این دسته از اوراق بهادار به صورت عمومی فروخته میشود و افراد خریدار به میزان اوراق خریداری شده در سود پروژه سهیم خواهند شد.
اوراق قرضه اسلامی چیست؟
نوع دیگری از اوراق بهادار بدهی وجود دارد که به آن اوراق قرضه اسلامی یا صکوک گفته میشود. به دلیل اینکه دریافت بهره در اسلام ربا و خلاف شرع است، در این نوع از اوراق بدهی سود به دو صورت ثابت یا شناور به مشتریان ارائه خواهد شد.
اوراق اجاره چیست؟
اوراق اجاره یا صکوک اجاره برای زمانی هستند که یک نهاد اقدام به خرید یک دارایی از هر نوعی (مانند ملک) میکند و در اختیار شرکت یا نهاد دیگری قرار میدهد. دریافت کننده باید در فواصل زمانی ثابت، مبلغی را بهعنوان اجاره به نهاد ارائه دهنده و افراد صاحب صکوک اجارهای پرداخت کند.
اوراق خزانه چیست؟
بسیاری از اوقات نیز این مورد پیش میآید که دولت برای پرداخت بدهی به یک پیمانکار در قبال کار انجام شده، بودجه لازم را ندارد و از این رو اوراق بهاداری را منتشر میکند که در آن موظف میشود تا پس از مدت خاصی بهعنوان سررسید (مثلا یک سال)، تمام مبلغ پول را دریافت کند. پس از این مدت شما میتوانید پول به همراه سود آن را دریافت کنید. این نوع اوراق، به اوراق خزانه معروف است.
اوراق مشتقه | یکی از انواع اوراق بهادار در ایران
اوراق مشتقه یکی از انواع اوراق بهادار است که به خودی خود ارزش چندانی ندارد. در واقع ارزش اوراق مشتقه در بازار ایران بر اساس دارایی یا کالای فیزیکی معامله شده تعیین میشود. حال دارایی میخواهد زعفران یا ارز باشد. به زبانی دیگر این دسته از اوراق بهادار، نوعی قرارداد هستند که در زمان معامله انعقاد میشوند و عملکرد آنها بر اساس تغییر قیمت دارایی مشخص میشود.
در پاسخ به اینکه اوراق مشتقه شامل چیست باید گفت بهطور کلی اوراق بهادار مشتقه به ۴ دسته تقسیم میشوند که شامل قراردادهای سلف، قراردادهای آتی، قرارداد اختیار معامله و قراردادهای معاوضه میباشد. در ادامه با دو نوع از برترین انواع اوراق مشتقه در ایران آشنا میشویم.
قراردادهای سلف
قراردادهای سلف در اوراق مشتقه، قراردادهایی هستند که میان خریدار و فروشنده عقد میشوند و در هنگام خرید، فرد خریدار باید کل مبلغ قرارداد را به فروشنده پرداخت کند. در ادامه فروشنده متعهد میشود در تاریخ تعیین شده در قرارداد، خدمت ذکر شده یا کالای مورد نیاز را ارائه دهد.
قراردادهای آتی
قراردادهای آتی نوع دیگری از انواع اوراق مشتقه در ایران هستند که از جهاتی، بسیار به قراردادهای سلف شباهت دارند. تنها تفاوت بین قرارداد سلف و قرارداد آتی این است که قراردادهای آتی در بورس کالا عقد میشوند و از این رو تحت نظارت کامل سازمان بورس هستند.
اوراق بهادار مشتقه در چه جایی معامله میشوند؟
به طور کلی ۳ نوع موقعیت برای معامله اوراق بهادار مشتقه وجود دارند که از جمله آنها میتوان به بورس اوراق بهادار، بورس کالا و بازار خارج از بورس اشاره کرد. در ادامه با این موقعیتها آشنایی پیدا میکنیم:
بورس اوراق بهادار: بازاری است که در آن اوراق بهادار تحت نظر سازمان بورس معامله میشوند.
بورس کالا: بورس کالا هم همانطور که از نامش پیدا ست، بازاری ست که تحت نهادهای نظارتی مختلف و تنظیمکننده بازار انواع اوراق در آن معامله میشوند.
بازار خارج از بورس یا OTC : این بازار خارج از بورس است و برای معامله در آن، فضای متمرکز و خاصی وجود ندارد و معامله از طریق روشهای مختلفی مانند تلفن همراه یا ایمیل انجام میشود.
انواع سهام اوراق بهادار چیست؟
اکنون که برای سوال بورس اوراق بهادار چیست پاسخ مناسبی پیدا کردید، برای سرمایه گذاری در اوراق بهادار لازم است کمی هم درباره انواع سهام اوراق بهادار بدانید. همانطور که گفته شد، سهام بخشهای کوچک شده یک شرکت است و در بخشهای مختلف اوراق بهادار مورد استفاده قرار میگیرد. از جمله انواع سهام اوراق بهادار بورس میتوان به سهام عادی و سهام ممتاز یا ترکیبی اشاره کرد که در ادامه با آنها آشنا میشویم.
سهم عادی در بازار اوراق بهادار
سهام عادی در اصل همان رایجترین برگه بازار اوراق بهادار است که در بورس اوراق بهادار نیز معامله میشود. هر سهام دارای دو ارزش اسمی و بازاری است. ارزش اسمی سهام در ایران ۱۰۰ تومان ارزش دارد و ارزش بازاری نیز همان قیمتی است که هر سهام معامله میشود و بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین میشود. در نظر داشته باشید که در اوراق بهادار و بورس شما با خرید سهام عادی، سود ثابت دریافت نمیکنید.
سهم ممتاز یا ترکیبی در اوراق بهادار
سهام ممتاز یا ترکیبی همانطور که از نامش مشخص است، سهام ممتاز بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار است که علاوه بر ویژگیهای سهام عادی، امتیازات دیگری هم در اختیار فرد قرار میدهد. از جمله این امتیازات میتوان به تعلق سود ثابت به سهام اشاره کرد. همچنین اگر در مجموع یک شرکت سودی تقسیم شود، ابتدا سود سهام ممتاز پرداخت میشود و حتی در صورت انحلال شرکت نیز سهامداران ممتاز سرمایه خود را نسبت به سهامداران عادی زودتر دریافت میکنند.
حق تقدم سهم چیست؟
تصور کنید که شما در حدود ۱۰۰۰ سهم از یک شرکت را با کمک اوراق بهادارا خریداری کردهاید. اکنون شما به اندازه ۱۰۰۰ سهم حق مالکیت در شرکت را دارید. حال شرکت قصد دارد تا افزایش سرمایه بدهد و به عنوان مثال ۵۰ درصد باید برگه سهام جدید منتشر کند.
در شرایط ذکر شده، پس از افزایش سرمایه، شما همان ۱۰۰۰ سهم را خواهید داشت؛ اما ارزش آن کمتر از قبل میشود و برای رساندن به ارزش گذشته، در شرکت به شما حق تقدم خرید برگه سهام جدید آن هم به یک قیمت اسمی اعطا میشود.
سهم جایزه در اوراق بهادار
تصور کنید شرکتی که شما سهامدار آن هستید افزایش سرمایه داشته است. در این حالت شما در گذشته ۱۰۰۰ سهم ۵۰۰ تومانی داشتهاید و پس از افزایش سرمایه، شرکت برای شما برگه خرید سهام را صادر میکند. در این صورت شما سهام مورد نظر را با قیمتی بسیار پایینتر خریداری میکنید و برای اینکه از حق و حقوق شما دفاع شود، ۱۰۰۰ سهم عادی نیز به شما اعطا خواهد شد. از این رو ارزش سرمایه شما تغییری نمیکند اما تعداد سهمهای شما رشد زیادی خواهد کرد.
سهام با نام و بینام در بازار اوراق بهادار
انواع دیگری از سهام اوراق بهادار وجود دارد که از جمله آنها میتوان به دو نوع بینام و با نام اشاره کرد. اگر در هنگام خرید سهام یک شرکت، نام مالک یا خریدار در برگه خرید سهم یا دفتر سهام شرکت ثبت شده باشد، سهام خریداری شده سهام با نام نامیده میشود. این در حالی است که اگر اسم فرد ثبت نشود، تنها برگه خرید سهام به او اعطا میشود. از این رو سهام در وجه حامل صادر میشود. در نظر داشته باشید که این نوع سهام اوراق بهادار مانند نوع با نام قابلیت انتقال دارد. البته که سهام با نام، ارتباط میان شرکت با شما را آسانتر خواهد کرد.
انواع سهام نقدی و غیرنقدی
در بورس اوراق بهادار دو نوع دیگر سهام وجود دارد که نقدی و غیر نقدی نام دارند. این نوع سهام اوراق بهادار به این صورت هستند که اگر شما در ازای خرید سهام یک شرکت مبلغی را پرداخت کنید، به آن سهام نقدی و در صورتیکه برای خرید بهجای پول از داراییهای دیگر (مانند املاک یا انواع زمین) استفاده کنید، سهام خریداری شده سهام غیرنقدی نامیده خواهد شد.
برای سودآوری در اوراق بهادار سرمایهگذاری کنید
همانطور که در این مقاله سایت دکتر درخشی با یکدیگر مرور کردیم، بهطور کلی اوراق بهادار به ۳ نوع اوراق صاحبان سهم، اوراق بدهی و اوراق مشتقه تقسیم میشود که هرکدام ویژگیهای خاص خود را دارند. در این زمانه که بازار سرمایهگذاری بسیار داغ است، بازار بورس اوراق بهادار گزینه بسیار مناسبی برای سرمایهگذاری محسوب میشود. سودآوری در این بازار بستگی به میزان تحقیقات و آگاهی شما نسبت به انواع اوراق بهادار و استراتژیهای سرمایهگذاری در این حوزه دارد که جملگی این موارد را اوراق بهادار قابل معامله ما در دوره های آموزشی آنلاین پرکاربرد دوره مقدماتی بورس و دوره پیشرفته بورس از صفر تا به صد به زبانی ساده و همه فهم توضیح دادهایم. بدین ترتیب، شما میتوانید بهطور موثر با فراگرفتن مباحث مقدماتی بورس ایران بذر سرمایه خود را در محل درست و با اقدامات کافی بکارید و سپس با تسلط بر مباحث پیشرفته، به وقت درست اقدام به درو کردن کنید.
امیدواریم که از خواندن این مقاله لذت برده باشید. نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید و اگر سوالی درباره بورس اوراق بهادار دارید، در قسمت نظرات پایین صفحه مطرح کنید تا کارشناسان سایت دکتر درخشی در سریعترین فرصت ممکن پاسخگوی شما عزیزان باشند.
سرمایه گذاری اوراق بهادار سبدهای اختصاصی
پیرو ابلاغیه شماره 12020091 سازمان بورس اوراق بهادار ، شرکت سبدگردان مانی انواع اوراق بهادار یا داراییهای سرمایهای که سبدگردان در صورت صرفه و صلاح مشتریان و تطابق با اهداف، اصول و محدودیتهای مربوط به هر مشتری، و ارزیابی ریسک مشتریان در سبدهای اختصاصی می تواند سرمایه گذاری کند به شرح زیر است.
- اوراق بهادار قابل معامله در هر یک از بورس ها
- هرگونه اوراق بهادار ثبت شده نزد سازمان به جز سهام شرکت های سهامی خاص
- سپرده های بانکی تا سقف 50 درصد از ارزش روز دارایی های تحت مدیریت در هر قرارداد سبدگردانی
- سرمایه گذاری در واحدهای سرمایه گذاری صندوق های سرمایه گذاری دارای مجوز از سازمان با شرایط زیر:
- حداکثر سرمایه گذاری در واحدهای سرمایه گذاری صندوق های سرمایه گذاری تا 10 درصد مجموع ارزش روز دارایی های موجود در هر قرارداد سبدگردانی مجاز است.
- حداکثر تا 50 درصد از ارزش دارایی های اختصاصی داده شده به بند فوق می تواند به سرمایه گذاری در واحدهای سرمایه گذاری صندوق های تحت مدیریت همان سبدگردان اختصاص یابد.
آدرس: تهران – خیابان نلسون ماندلا(جردن سابق) – خیابان وحید دستگردی (ظفر غربی) – پلاک ۲۷۳ -طبقه اول شرقی
دیدگاه شما