پشت پرده انتشار اوراق سلف نفتی
شرکت ملی نفت در دوره جدید رویکردی سازوکارهای بورس انرژی را در دستور کار قرار داده و کارگروهی تشکیل داده و به دنبال اوراقی برای جبران کاهش فروش نفت ایران در بازارهای خارجی است و از طرف دیگر نقدینگی را در بازار داخلی جذب کند و سرمایه‌گذاران خارجی را هم محک بزند و در صورتی که تمایل داشته باشند نفت قابل استخراج را به آنها پیش فروش کند و از این طریق دلار مورد نیاز کشور را هم تامین کند.بر اساس گزارش بازار؛ این مساله اگر اجرایی شود به دلیل اینکه بخشی از نقدینگی بورس را جذب می‌کند برای بازار سهام زیان آور است، اما به دلیل افزایش جریان نقدینگی برای نمادهای پالایشی و . می‌تواند تاثیر مثبتی بر تولید و سودآوری این شرکت‌ها به وجود بیاورد، هرچند ریسک نوسانات رو به پایین برای قیمت نفت خریداران را تهدید می‌کند.
به گفته علی نقوی مدیرعامل بورس انرژی « طرح فعلی برای انتشار گواهی سپرده حامل‌های انرژی با مدل اوراق سلف نفتی تفاوت دارد؛ گواهی سپرده کالایی منجر به تحویل فیزیکی خواهد شد و تسویه نقدی ندارد. همچنین در این طرح با توجه به فروش قطعی دارایی پایه، تعهداتی برای دولت در آینده ایجاد نمی‌شود و ابزار جبران کسری بودجه نیز به حساب نمی‌آید.» بنابراین اوراق سلف نفتی یعنی پیش‌فروش نفتی که در آینده استخراج خواهد شد و تنها فعالان حرفه‌ای می‌توانند با پیش‌بینی تحولات آینده بازار نفت و فرآورده‌های نفتی به خرید و فروش گواهی اقدام کنند حالا برخی از فعالان اقتصادی معتقدند که ایران به دنبال این هست که ذخایر محرز و موجود انرژی را با استفاده از اوراق سلف نفتی به عنوان اوراق بهادار عرضه کند که به نوعی پشتوانه پول ملی هم محسوب شود و از آنجایی که اوراق گواهی سپرده نفت خام می‌توانند به صورت ارزی هم منتشر شوند، می‌تواند به جذب ارز برای دولت و عرضه ارز توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در بازار سرمایه موثر باشد. به‌طور قطع دولت این سیاست را برای انتقال بخشی از نقدینگی‌های بازار به این سمت اجرایی می‌کند و از طرف دیگر منابعی که از طریق این اوراق جذب می‌کند می‌تواند به محل‌هایی که در بودجه منابع مالی پیش بینی کرده اما اعتبار کافی برای تخصیص ندارد تزریق کند
رابطه چالش جدید برجام و فروش نفت با اوراق
چند وقت اخیر بورس با نوسان و ریزش همراه شده و با توجه به چالش جدید برجام فروش نفت ایران با قیمت روز هم اجرایی نمی‌شود و بیشتر دلال‌های بین المللی از نفت ایران سود می‌برند، حال با توجه به اینکه نرخ رشد نقدینگی افزایش یافته و ورود سرمایه‌گذاری به خرید اوراق نفتی کمک می‌کند دولت با کمترین هزینه نقدینگی را جذب و نفت خود را هم با حذف هزینه‌های تحریمی بفروشد و به نوعی می‌توان برآورد کرد که این کاهش دستوری شاخص کل با هدف هدایت مردم برای خرید اوراق سلف نفتی است. یک اقتصاددان ضمن اشاره به اینکه بخشی از منابع مورد نیاز دولت‌ها همواره در تمام دنیا از طریق فروش اوراق تامین می‌شود، اظهار کرد: به‌طور قطع دولت این سیاست را برای انتقال بخشی از نقدینگی‌های بازار به این سمت اجرایی می‌کند و از طرف دیگر منابعی که از طریق این اوراق جذب می‌کند می‌تواند به محل‌هایی که در بودجه منابع مالی پیش بینی کرده اما اعتبار کافی برای تخصیص ندارد تزریق کند. هدف ایران در مقطع کنونی از انتشار اوراق نفتی قطعا اجرای پروژه‌های نفتی و . نیست و بیشتر با هدف تامین مالی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نفتی در معاملات داخلی استفاده کند و این مساله دستاوردی برای بازار سرمایه ندارد. آلبرت بغوزیان با بیان اینکه در دنیا از انتشار اوراق برای اجرای پروژه‌های عمرانی و صنعتی استفاده می‌کنند افزود: هدف ایران در مقطع کنونی از انتشار اوراق نفتی قطعا اجرای پروژه‌های نفتی و . نیست و بیشتر با هدف تامین مالی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نفتی در معاملات داخلی استفاده کند و این مساله دستاوردی برای بازار سرمایه ندارد. او با تاکید بر اینکه انتشار هر گونه اوراق در زمانی که بازار سهام روندی نزولی دارد می‌تواند وضعیت بازار را بدتر کند، اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های کنونی بازار سهام نبود نقدینگی کافی در بازار است به همین دلیل ارواق نفتی می‌تواند نقدینگی بیشتری را از بازار سهام خارج کند و اثر آن به‌طور قطع برای کلیت بازار سهام مثبت نخواهد بود. دولت به دلیل محدودیت‌های که برای فروش نفت وجود دارد انتشار اوراق در لایحه بودجه را پیش بینی کرده است، به‌طور قطع انتشار اوراق رابطه مستقیمی با میزان صادرات نفت دارد و برای پوشش کسری بودجه منتشر می‌شود. یعنی هرچقدر صادرات بیشتر شود اوراق کمتری در بازار داخلی معامله می‌شود.
تاثیر انتشار اوراق در لایحه بودجه
امسال همچون سال‌های گذشته کسری بودجه داریم و بیشتر از 400 هزار میلیارد تومان است، از این رو نمی‌توان رد کرد که هدف دولت از فروش اوراق نفتی تامین هزینه‌های جاری نیست، هرچند هر یک از مسوولان مربوطه بارها تاکید کرده‌اند در اقدامات اقتصادی اخیر کمترین بار تورمی ایجاد می‌شود، اما عملکرد دولت در سال‌های اخیر و وعده‌هایی که داده نشان می‌دهد این ادعا هم می‌تواند در حد همان ادعا باقی بماند. یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با بازار با اشاره به اینکه دولت به دلیل محدودیت‌های که برای فروش نفت وجود دارد انتشار اوراق در لایحه بودجه را پیش بینی کرده است، گفت: به‌طور قطع انتشار اوراق رابطه مستقیمی با میزان صادرات نفت دارد و برای پوشش کسری بودجه منتشر می‌شود. یعنی هرچقدر صادرات بیشتر شود اوراق کمتری در بازار داخلی معامله می‌شود. ابوذر ندیمی بیان اینکه انتشار ارواق نفتی به معنای استفاده از سپرده‌های مردم است، افزود: این نوع تامین درآمدهای مشکلی برای اقتصاد ایجاد نمی‌کند و نقدینگی‌ها سرگردان بازار را جمع می‌کند. از طرف دیگر قیمت نفت در بازار جهانی روندی صعودی شده و می‌تواند نفت بیشتری بفروشد اما به‌طور قطع نفت مازاد هم باید به شکل اوراق عرضه کند و در صورتی مردم از این اوراق سود می‌برند که قیمت نفت بالاتر از زمان انتشار اوراق باشد
ریسک اوراق سلف نفتی
شناسایی و اولویت بندی ریسک های اوراق سلف نفتی با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی فازی (مقاله علمی وزارت علوم)
- حوزه‌های تخصصیاقتصاداقتصاد مالیحاکمیت و مالیه شرکتیسیاست گذاری مالی،ریسک مالی،مدیریت ریسک،ساختار مالکیت و سرمایه
با تصویب قانون برنامه پنجم توسعه، وزارت نفت مجاز شد برای تأمین سرمایه گذاری های صنعت نفت صکوک منتشر کند. یکی از مناسب ترین ابزارهای مالی اسلامی برای این کار اوراق سلف است. در این راستا، سازمان بورس و اوراق بهادار پس از تأیید کمیته فقهی بورس دستورالعمل اجرایی اوراق سلف موازی استاندارد نفتی را تصویب کرد. از آنجا که در طراحی هر ابزار مالی اسلامی باید به ابعادِ فقهی، حقوقی و اقتصادی طراحی مدل مالی و مدیریت ریسک توجه کرد؛ در این مقاله ابتدا براساس روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای ریسک های اوراق سلف موازی استاندارد نفتی برای هر یک از ارکان درگیر در ساختار این اوراق شناسایی و در قالب سه طبقه کلی ریسک های سرمایه گذاران، ریسک های بانی و ریسک های واسط طبقه بندی شدند و به تأیید خبرگان رسیدند. سپس ریسک های شناسایی شده با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی فازی اولویت بندی شدند. بنا بر یافته های مقاله ریسک های نرخ ارز، نوسانات قیمت دارایی پایه، نقدشوندگی، نوسانات سطح عمومی قیمت ها و نرخ سود بانکی از طبقه ریسک های بازار سرمایه گذاران در اولویت یک تا پنج قرار گرفتند.
اوراق سلف نفتی
نفت خام منبع اصلی انرژی برای جهان است. یکی از کالاهایی است که به طور فعال در جهان معامله می‌شود و قیمت آن بر قیمت بسیاری از کالاهای دیگر از جمله بنزین و گاز طبیعی تأثیر می‌گذارد. بااین‌حال، تأثیر قیمت‌های نفت خام بر قیمت سهام، اوراق قرضه و ارز در سراسر جهان نیز تأثیر می‌گذارد.
نفت خام یکی از کالاهای مناسب برای معامله با قرارداد آتی است زیرا بازار فوق‌العاده فعال است و برای معامله گران در سراسر جهان به‌خوبی شناخته شده است.
رویدادهای مهم خبری می‌توانند قیمت نفت را به طور غیرقابل‌پیش‌بینی و گسترده‌ای تغییر دهند
قیمت نفت با زمزمه اخبار مربوط به قیمت‌گذاری نوسان می‌کند و این باعث می‌شود تا معامله گران نوسانگر و روزانه به دنبال اخبار باشند. این فضای بی‌ثبات می‌تواند فرصت‌های معاملاتی خوبی را فراهم کند.
چه تمرکز شما بر معاملات آتی روزانه باشد یا معامله‌گر بلندمدتی باشید. اگر در جهت اشتباه قیمت حرکت کنید می‌تواند ضررهای زیادی را برای به همراه داشته باشد شخصی که بتواند محدوده‌های قیمتی مناسب را شناسایی کند، فرصت‌های زیادی برای خرید در پایین بازار و فروش در سطح بالایی خواهد داشت.
یکی از راه‌های گمانه‌زنی در مورد قیمت نفت، معامله در معاملات آتی نفت است.
تعدد و قاعده‌مند بودن قراردادهای نفتی، تعیین روند یا روند پیش‌بینی‌شده، تخمین قیمت نهایی نفت را برای سرمایه‌گذاران آسان می‌کند.
متغیرهای نامحدودی وجود دارد که قیمت نهایی نفت را تعیین می‌کند، اما ذهن ما قادر است فقط واضح‌ترین موارد مانند وزن فعلی نفت را در نظر بگیرد.
گزارش‌های اصلی مربوط به نفت خام در گزارش سهام هفتگی انرژی اطلاعات اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA) موجود است. این گزارش هر چهارشنبه حوالی ساعت 13 منتشر می‌شود.
خریدوفروش نفت خام ممکن است گیج‌کننده باشد. قبل از شروع معامله، سعی کنید اطلاعات مربوط به آن را کسب کنید.
به معامله گران نیز توصیه می‌شود بازار آتی را درک کنند. معاملات آتی برای سرمایه‌گذاران اولیه توصیه نمی‌شود.
گواهی سلف چیست؟
گواهی سلف سندی است که مشمول بر مجموع دارایی‌های خریدار از قراردادهای سلف است.
در طول دوره معاملاتی گواهی سلف مبنای انجام معاملات است و بعد از اتمام دوره به‌عنوان مبنای تسویه نقدی یا تحویل فیزیکی قرارداد سلف می‌باشد.
تعریف اوراق سلف نفتی
در ابتدا با تعریف اوراق و قرارداد سلف نفتی باید آشنا شوید.
قرارداد سلف به این معنا است که فروشنده (عرضه‌کننده) در ازای دریافت مبلغی طبق قرارداد متعهد به فروش بخشی از دارایی خود به خریدار (متقاضی) در آینده و در تاریخی که در قرارداد قید شده است می‌شود.
اوراق سلف نفت قراردادی هستند که شرکت‌های نفتی یا شرکت‌های تابعه با پیش‌فروش نفت، به‌منظور تأمین مالی خود و جذب سرمایه استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌توانند جهت خرید از بازار سرمایه اقدام کنند.
شرکت ملی نفت جهت اثبات تعهد خود حواله‌ای را تحویل خریدار می‌دهد که نشان‌دهنده واگذاری نفت به خریدار می‌باشد. خریدار می‌تواند تصمیم بگیرد که اوراق را نگه دارد یا بفروشد. یعنی امکان فروش پیش از سررسید تحویل وجود دارد و به سرمایه‌گذار حق اختیار فروش داده می‌شود.
در صورت فروش حواله به خریدار جدید منتقل می‌شود یا موقع سررسید تحویل به شرکت ملی نفت تحویل داده می‌شود.
اگر در زمان موعد تحویل، قیمت نفت از قیمت زمان خرید کمتر باشد و خریدار ضرر کرده باشد، می‌تواند در زمان تحویل، نفت را به شرکت ملی نفت بفروشد.
حق اختیار
حق اختیار قراردادهای مالی هستند که به خریدار حق اختیار، اما نه تعهد، خرید سهام، اوراق قرضه، کالا یا دارایی یا ابزار دیگر با قیمت مشخص در یک بازه زمانی خاص را می‌دهند.
سهام، اوراق قرضه یا کالا را دارایی اساسی می‌نامند. خریدار اختیار هنگامی سود می‌برد که قیمت دارایی اساسی افزایش یابد.
حق اختیار ممکن است با یک قرارداد در تضاد باشد که به دارنده این حق را می‌دهد که دارایی اساسی را با قیمت مشخص شده در انقضا یا قبل از انقضا بفروشد.
برخلاف معاملات آتی یا فوروارد، داشتن حق اختیار به این معنی است که دارنده می‌تواند تصمیم بگیرد که این حق را استفاده کند یا خیر. دارایی را با آن قیمت خریداری کند یا در غیر این صورت، می‌تواند اجازه دهد قرارداد منقضی شود.
حق اختیار خرید (Call Option)
حق اختیار خرید، حق و نه تعهدی است که به همراه قرارداد سلف داده می‌شود و سرمایه‌گذار می‌تواند به‌واسطه حواله‌ای که دارد نسبت به تحویل اقدام نماید.
درواقع خریدار با داشتن حق قرارداد می‌تواند قرارداد را اجرا کند و فروشنده متعهد به فروش کالا یا دارایی به قیمت مشخص و در تاریخ سررسید شده است.
لازم به ذکر است که خریدارن حق خرید را برای خود محفوظ دارند اما اجباری در خرید نیست و دارندگان حق اختیار زمانی تصمیم به خرید دارایی می‌گیرند که قیمت دارایی تا زمان سررسید یا پیش از آن از قیمت خریداری طبق قرارداد بیشتر باشد. در این صورت خریدار از سود حق اختیار خرید منتفع خواهد شد. در صورت تصمیم خریدار به پایبندی اجرای قرارداد، فروشنده موظف به فروش دارایی می‌باشد.
حق اختیار فروش (Put Option)
حقی است که از جانب شرکت ملی نفت ایران همراه با معامله سلف به خریدار داده می‌شود. طبق این قرارداد فروشنده اختیار خرید مقدار مشخصی نفت را در تاریخ سررسید به خریدار واگذار می‌کند.
نحوه خرید / فروش اوراق سلف
به طور مثال در نپر بگیرید که فردی قصد عقد قرارداد اختیار خرید سهام شرکتی را دارد.
چنانچه قیمت فعلی سهم 100 تومان باشد و سرمایه‌گذار انتظار داشته باشد تا قبل از سررسید قرارداد قیمت به بیش از قیمت قرارداد نرسد، به‌عنوان خریدار قرارداد را عقد می‌نماید.
برای مثال اگر قیمت فعلی سهم 100 تومان و قیمت قرارداد 120 تومان و سررسید آن 31 تیرماه باشد، و قبل از 31 تیرماه قیمت به 150 تومان برسد، خریدار از حق قانونی خود در قرارداد استفاده کرده و سهم را با قیمت 120 تومان (قیمت تعیین شده در قرارداد) خریداری می‌کند؛ بنابراین وی در اوراق سلف نفتی این قرارداد 30 تومان سود حاصل کرده است.
اگر قیمت سهم در تاریخ سررسید (31 تیرماه) بیشتر از 120 تومان نشده باشد، در صورت استفاده خریدار از حق خود، نه‌تنها سودی حاصل نخواهد شد بلکه ضرر نیز خواهد کرد. به عبارتی در صورت خرید سهم به هنگام اعمال قرارداد به قیمت 120 تومان، استفاده از حق خرید زمانی که قیمت سهم 110 تومان باشد، خریدار 10 تومان متضرر می‌شود.
بدین ترتیب خریدار از حق خود استفاده نکرده و قرارداد بدون اجرا در سررسید باطل خواهد شد.
اوراق سلف نفتی چگونه می‌تواند به رونق اقتصادی کمک کند؟
مسلماً نفت خام یکی از مهم‌ترین نیروهای محرک اقتصاد جهانی است و تغییرات در قیمت نفت تأثیرات چشمگیری بر رشد اقتصادی و رفاه در جهان دارد.
شوک‌های قیمت نفت (یعنی تغییرات ناگهانی) می‌توانند از طریق کانال‌های مختلف به اقتصاد کلان منتقل شوند. در بخش خصوصی، شوک مثبت قیمت نفت باعث افزایش هزینه‌های تولید و در نتیجه محدودکردن تولید می‌شود.
علاوه بر این، ممکن است شوک‌های قیمت نفت در بازار بین‌المللی بسته به نرخ ارز دلاری مربوطه و فشارهای تورمی حاکم در کشورهای خاص افزایش یابد. عرضه اوراق سلف نفتی می‌تواند موجب پوشش بخشی از کسری بودجه شود. همچنین به رونق بازار سرمایه و کنترل نقدینگی نیز کمک خواهد کرد.
تفاوت اوراق سلف با دیگر اوراق
اوراق سلف و دیگر اوراق هر دو کالای مالی هستند که سرمایه‌گذاران می‌توانند از آنها برای درآمدزایی استفاده کنند. هر دو به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهند تا در تاریخ مشخصی دارایی را با قیمت مشخص خریداری کند. اما بازارهای این دو محصول از نظر نحوه عملکرد و ریسک‌پذیری آنها برای سرمایه‌گذار بسیار متفاوت است.
- در اوراق سلف خریدار و فروشنده دارای حق هستند و نه تعهد. تا تاریخ سررسید خریدار حق خرید یا واگذاری را دارد.
- اوراق سلف برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز مناسب‌تر است زیرا مشمول دامنه مشخص هستند. علاوه بر این مورد حداقل و حداکثر مقدار مشخصی برای خریدار وجود دارد.
- دارنده اوراق سلف برخلاف سایر اوراق شراکتی در مالکت نخواهند داشت.
تفاوت اوراق سلف نفتی با عرضه نفت در بورس چیست؟
عرضه اوراق سلف نفتی در بورس انرژی از اقدامات و راهکارهای دولت به تحقق پیش‌بینی‌های درآمدی بودجه کمک خواهد کرد و موجب مولدسازی دارایی‌های دولت خواهد شد.
زمان فروش اوراق سلف نفتی با نماد اوراق سلف نفتی «سنفت ۰۰۲» و «سنفت ۰۰۳» در مورخ 26 مردادماه سال 99 بیش از 500 هزار بشکه نفت خام سنگین ایران با قیمت هر بشکه 944 هزار و 622 تومان تعیین شده بود که نخستین مرحله فروش اوراق سلف نفتی بورس انرژی بود. سود اوراق 19 درصد و بدون پرداخت دوره‌ای تعیین شده بود. اما زمان عرضه این اوراق به دوره‌ای بعد موکل شد.
"مجدد تعیین زمان جدید از طریق بورس انرژی اطلاع‌رسانی خواهد شد"
سررسید اوراق سلف نفتی دوساله تعیین شده بود، یعنی زمان سررسید این اوراق 26 مرداد 1401 می‌شد.
در این عرضه حداقل یک و حداکثر 20 هزار بشکه سهمیه هر فرد بود. بعد از اتمام دوره عرضه اولیه حداکثر 10 روز کاری بعد، معاملات ثانویه اوراق شروع می‌شود.
از ساعت 8:0 تا 12:30 روزهای کاری بورس، زمان معاملات ثانویه مشخص شده بود.
فروش اوراق سلف نفتی پیش‌تر نیز انجام می‌شد اما تفاوتی که عرضه اوراق سلف نفتی با عرضه نفت در بورس انرژی دارد مشتریان آن است.
فروش اوراق سلف در بورس انرژی دارندگان کد بورسی نفت را به دلار خریداری می‌کنند و در صورت متضرر شدن اوراق را نگهداری می‌کنند و با افت قیمت نفت می‌توانند با سود فروش 19 درصدی از معامله خارج شوند.
بالعکس در صورت افزایش قیمت نفت و دلار از نگهداری آن سود خواهند برد.
عمدتاً مشتریان عرضه نفت در بورس انرژی شرکت‌های پالایشگاهی بودند اما در طرح عرضه اوراق سلف مردم نیز می‌توانند برای خرید نفت اقدام کنند.
نکاتی در مورد معاملات آتی نفت خام
هنگام پیگیری حرکت قیمت و انجام معاملات، به یاد داشته باشید که قیمت گاز بدون سرب و نفت حرارتی می‌تواند بر قیمت نفت خام تأثیر بگذارد تقاضا برای نفت معمولاً در ماه‌های تابستان و زمستان بیشتر است، اما به دلایل مختلف.
در طول تابستان، افزایش سفرها و استفاده از خودرو تقاضا برای نفت خام را افزایش می‌دهد و باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود. در طول زمستان، افزایش استفاده از وسایل حرارتی باعث تقاضای بیشتر می‌شود.
انقلابی در تامین مالی و فروش صنعت نفت
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از رو به اتمام بودن فرآیند کارشناسی انتشار اوراق گواهی سپرده کالایی نفت خام خبر داد که می‌تواند به تغییر در سازوکار فروش و تأمین مالی گسترده صنعت نفت منتهی شود.
به گزارش شانا به نقل از دنیای اقتصاد، انتشار اوراق مبتنی بر نفت خام گشایش اقتصادی گسترده‌ای را پیش روی فروش و تأمین مالی این صنعت قرار می‌دهد و می‌توان با تهیه گواهی سپرده، نفت خام خریداری کرد و آن را تحویل گرفت. گواهی سپرده، ابزار لازم برای سرمایه‌گذاری در معاملات نفت با احتساب نوسان قیمت‌های جهانی را در اختیار قرار می‌دهد.
گواهی سپرده کالایی به‌عنوان مادر ابزارهای مالی اخیراً مورد توجه شرکت ملی نفت ایران قرار گرفته و به احتمال قوی، شاهد معاملات گسترده نفت‌خام به کمک گواهی سپرده خواهیم بود؛ تصمیمی بسیار درست که می‌تواند به‌منزله انقلابی در تأمین مالی و فروش صنعت نفت محسوب شود.
اخیراً مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در پاسخ به سؤال خبرنگار «ایرنا» که عنوان کرده بود، آیا تصمیمی مبنی بر تغییر نحوه عرضه نفت خام در بورس انرژی در شرکت ملی نفت ایران وجود دارد، پاسخ داده بود: در شرکت ملی نفت ایران پیشنهاد مدل جدید فروش نفت را ارائه کردیم که فرآیند کارشناسی آن رو به اتمام است و آن هم انتشار اوراق مربوط به گواهی سپرده کالایی است که با انتشار این اوراق، بخش داخلی کشور می‌تواند به‌منظور اوراق سلف نفتی اوراق سلف نفتی سرمایه‌گذاری منابع در دسترس خود را در اختیار وزارت نفت قرار دهد. محسن خجسته‌مهر، در ادامه اعلام کرد: همچنین با تملک معادل نفت خام می‌توان نقدینگی را متناسب با بخشی از نفتی که عرضه می‌کنیم، در اختیار این شرکت قرار داد و به‌صورت واقعی بخش مهمی از منابع مالی موردنیاز را تأمین خواهیم کرد. جزئیات این طرح با تکمیل فرآیند کارشناسی به‌اطلاع مردم می‌رسد.
استفاده از قراردادهای گواهی سپرده کالایی در حوزه معاملات نفت خام در بورس انرژی هم‌اکنون در ادبیات مدیرعامل شرکت ملی نفت‌خام به‌عنوان رکن اصلی تولید و فروش نفت ایران مشاهده می‌شود. این مطلب به‌معنای آن است که اهتمام جدی ارکان تصمیم‌سازی بر آن تعلق گرفته که ادبیات جدیدی در فروش نفت خام با محوریت تأمین مالی از منابع داخلی خودنمایی کند. استفاده از ابزارهای مالی در فروش نفت خام یا به‌طور دقیق‌تر این تغییر نگرش، می‌تواند محرک بزرگی در مسیر تغییر و روزآمد کردن وضع بازار داخلی و صادراتی نفت خام ایران باشد؛ تا جایی که گفتمان نوینی را در مسیر تولید، تأمین مالی و فروش ایجاد خواهد کرد. اهمیت این تغییر به‌قدری زیاد است که می‌تواند چیزی شبیه انقلاب در مسیر فروش و سازوکارهای تأمین مالی صنعت نفت با محوریت تولید و عرضه داخلی و صادراتی نفت‌خام محسوب شود، اما چگونه؟
ابزار محور شدن بازار نفت خام
به‌منظور پاسخ به سؤال بالا بهتر است ابتدا گواهی سپرده کالایی و اهمیت آن در ابزارهای مالی را بررسی کنیم. گواهی سپرده چیزی شبیه قبض انبار است که با در اختیار داشتن آن، مالک می‌تواند هر زمان که اراده کند، کالای خود را با استاندارد مشخص تا زمان مقرر تحویل بگیرد. این ابزار به‌معنای آن است که کالای استاندارد به‌صورت فیزیکی وجود دارد و دارنده آن، مالک کالا خواهد بو، همچنین از امکان مبادله برخوردار است. این ابزار مهم دو خروجی دیگر نیز در بر دارد: صندوق‌های کالایی و قراردادهای مشتقه. قراردادهای مشتقه یا همان معاملات آتی و اختیار معامله سال‌هاست که در بورس‌های کالایی رایج بوده و به این صورت است که قیمت یک کالا در سررسید معین برای تحویل در قراردادهایی مشخص می‌شود. به‌عبارت ساده‌تر، سرمایه‌گذار می‌تواند با پرداخت بخشی از ارزش کالا، تعهد تحویل در یک زمان مقرر را در اختیار بگیرد و این تعهد را به دیگری بفروشد؛ برای نمونه با پرداخت ۱۰ درصد از ارزش کالا می‌دانیم که طی سه‌ماه آینده این کالا را تحویل خواهیم گرفت و مابقی وجه را در زمان تحویل تسویه می‌کنیم.
این در حالی است که این تعهد یا قرارداد را می‌توان بارها معامله کرد و خریدار نهایی آن را تحویل می‌گیرد. این موارد ساده‌ترین تعریف از قراردادهای مشتقه است، البته در بازارهای جهانی نفت خام، قراردادهای مشتقه و آتی است که قیمت‌ها را تعیین می‌کند، بنابراین آتی‌محور شدن بازار نفت خام جذابیتی بسیار در چارچوب استانداردهای جهانی است؛ آنگاه ایران نیز در قیمت‌گذاری نفت خام در جهان ایفای نقش خواهد کرد. ابزار دیگر، صندوق‌های کالایی است که سازوکار ساده‌ای دارد. برای نمونه خریدار به جای آنکه گواهی سپرده کالایی و حتی آتی نفت خام را معامله کند، وجه موردنیاز را با خرید واحدهای صندوق در اختیار مدیر صندوق قرار می‌دهد تا به جای سرمایه‌گذار، خرید و فروش کند. این در حالی است که سودآوری صندوق به‌وضوح در قیمت آن قابل‌مشاهده است و هرچه ارزش دارایی‌های آن افزایش یابد، قیمت بنیادین صندوق نیز تغییر خواهد کرد.
ابزار سومی که می‌تواند بر مبنای گواهی سپرده کالایی تعریف شود، قراردادهای سلف استاندارد موازی است. این ابزار نیز شبیه معاملات سلف است؛ با این تفاوت که در قراردادهای سلف وجه معامله هم‌اکنون پرداخت شده و کالا حداکثر سه ماه دیگر تحویل می‌شود، اما در سلف استاندارد موازی امکان تحویل در یک‌سال آینده وجود داشته و به‌نسبت وضعیت بازار، سودآوری این اوراق امکان تغییر دارد. دولت قبل در برنامه گشایش اقتصادی خود تلاش داشت با فروش اوراق سلف استاندارد موازی نفت‌خام تأمین مالی کند. اگرچه سرانجام موفق نبود و این اوراق در حجم گسترده عملیاتی نشدند، اما از همه مهم‌تر آنکه زیرساخت‌های اجرایی آن آماده نبود و سرانجام به شکست آن منتهی شد. این در حالی است که تمامی اوراق بالا به الزام به تعریف قراردادهای گواهی سپرده کالایی نیاز ندارند، اما در اختیار بودن آن ابزار قدرتمند، زیرساخت بسیار بزرگی برای موفقیت آن محسوب می‌شود.
احتمال بالای موفقیت این ایده نفتی
اینکه شرکت ملی نفت به جای بلندپروازی در حوزه تأمین مالی (همچون دولت قبل) به‌سوی مهم‌ترین ابزار مالی یا به‌طور دقیق‌تر مادر سایر ابزارهای مالی در ایران متمایل شده است، از ذکاوت بالا و کار کارشناسی دقیق حکایت دارد. اجرایی شدن آن در گام نخست به‌تسهیل فروش داخلی و صادراتی نفت خام و تأمین مالی محدود و در اختیار منتهی می‌شود، اما زیرساخت بسیار بزرگی ایجاد خواهد کرد که می‌تواند به‌مرور زمان، چهره فروش و تأمین مالی صنعت نفت را دگرگون سازد تا جایی که همین تصمیم را می‌توان انقلابی در حوزه تأمین مالی صنعت نفت به‌شمار آورد. این شیوه فروش و تأمین مالی می‌تواند هم‌زمان به‌صورت ارزی یا ریالی باشد، همچنین محدودیتی در حوزه فروش ندارد، زیرا تمامی خریداران هیچ‌گاه در زمان مشخص برای تحویل محموله‌های خود اقدام نمی‌کنند، بنابراین گواهی سپرده به‌زودی به چیزی شبیه انبار نفت (مالی) ایران بدل خواهد شد. در کنار آن، تعریف صندوق‌های کالایی روی گواهی سپرده نفت سبب خواهد شد همیشه ذخیره‌ای از نفت‌خام وجود داشته باشد که اگرچه مبلغ آن پرداخت شده است، اما کمتر کسی سراغ تحویل فیزیکی آن خواهد آمد. پیشنهاد نفتی در رابطه با گشایش اقتصادی به دولت قبل استفاده از همین صندوق‌های کالایی بوده که در ایده فعلی شرکت ملی نفت ایران، مهم‌ترین الزام آن مورد توجه جدی قرار گرفته است، بنابراین شایسته حمایت و البته توسعه آن است.
اوراق سلف نفتی
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از رو به اتمام بودن فرآیند کارشناسی انتشار اوراق گواهی سپرده کالایی نفت خام خبر داد که می‌تواند به تغییر در سازوکار فروش و تأمین مالی گسترده صنعت نفت منتهی شود.
سخنگوی دولت:
دولت کماکان طرح فروش اوراق سلف نفتی را در دستور کار دارد
سخنگوی دولت با مهم توصیف کردن طرح فروش اوراق سلف نفتی، گفت: این طرح کماکان در دستور کار دولت قرار دارد.
گزیده‌های نفتی هفته
خبرهای مربوط به امضای ۱۳ قرارداد نفتی، افزایش گازرسانی به نیروگاه‌ها، بررسی موضوع انتشار اوراق سلف نفتی در مجلس و نامه وزیر نفت به رئیس‌جمهوری، همچنین خبرهای جدید برای کارکنان پیمانکاری و قرارداد مدت موقت نفت را می‌توانید در گزیده‌های نفتی این هفته بخوانید.
عرضه اوراق سلف نفتی در بورس انرژی به تعویق افتاد
بورس انرژی ایران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که پذیره‌نویسی اوراق سلف موازی استاندارد نفتی به تاریخ دیگری موکول شده است.
بررسی فروش اوراق سلف نفتی در نشست غیرعلنی مجلس
رئیس مجلس با اشاره به بررسی فروش اوراق سلف نفتی در نشست غیرعلنی امروز، گفت: مقرر شد کمیسیون‌های انرژی، برنامه و بودجه و اقتصادی مجلس به این موضوع رسیدگی کنند.
اوراق سلف نفتی ۲۶ مردادماه در بورس انرژی عرضه می‌شود
فروش اوراق سلف نفتی با عرضه بیش از ۵۰۰ هزار بشکه نفت یکشنبه (۲۶ مردادماه) در تالار بورس انرژی آغاز می‌شود.
دیدگاه شما