بورس کالا و انرژی
بورس کالا بازاری است که معاملات آن به جای سهام شرکتها، روی کالاها انجام میشود. البته هر نوع کالایی امکان ورود به این بازار را ندارد و عموما کالاهای خام و فراوری نشده در بورس کالا عرضه میشوند. این بازار از چهار بازار فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی تشکیل شده است. از جمله کالاهایی که در این بازار عرضه میشوند، میتوان به سیمان، شمش طلا، مس، قیر، خودرو و . اشاره کرد..
خدمات کارگزاری آگاه در بورس کالا
- قرار دادن اطلاعات کاملی از کالا در اختیار کاربران پس از عرضه هر محصول
- آموزش نحوه خرید در بورس کالا به صورت کامل و مشاوره بر��ی تعیین قیمت خرید محصولات به کاربران
- تحلیل بازارهای داخلی و جهانی در بازه‌های زمانی مختلف
- برآورد میزان تقاضا، روند قیمتی بازار و اطلاع‌رسانی در این زمینه
بورس انرژی
بورس انرژی هم بخشی از بورس کالا به حساب می‌آید. در این بازار حامل‌های انرژی و اوراق بهادار آنها مانند نفت و مشتقات آن، برق، گاز، زغال‌سنگ، محصولات پتروشیمی و. معامله میشوند. بورس انرژی ایران در سال 1391 با هدف ارزشگذاری صحیح و تعیین قیمت منصفانه و از بین رفتن انحصار این بازار تشکیل شد. در بازار جهانی امکان معامله در بورس انرژی برای افراد حقوقی و حقیقی فراهم است اما در ایران تنها افراد حقوقی می‌توانند در این معاملات شرکت کنند.
خدمات کارگزاری آگاه در بورس انرژی
- ارائه خدمات عرضه و پذیرش شرکتها
- برگزاری دوره‌های آموزشی بورس انرژی برای کاربران
- ارائه خدمات مشاوره
- پشتیبانی سفارشات خرید و فروش کاربران
- استفاده از ابزارهای متنوع تامین مالی برای ذی‌نفعان
آدرس دفتر مرکزی
تهران- خیابان نلسون ماندلا(آفریقا)- بالاتر از میرداماد- بن بست پیروز - پلاک 13
مدیریت ریسک در بازارهای نفت با استفاده از مشتقات مالی با تأکید بر قراردادهای اختیار معامله و تاخت
تأثیر قابل توجه درآمدهای نفتی بر روند رشد اقتصادی ایران، محققان را بر آن داشته تا به بررسی ریسک قیمت و درآمد این ماده ارزشمند بپردازند. بدین منظور ابتدا باید ریسک را در بازار نفت برآورد کرده و سپس به بررسی تأثیر این ریسک بر اقتصاد ایران پرداخت. از سویی با توجه به این که ابزارهای مشتقه مالی در بازارهای مالی کنونی بسیار گسترش یافته اند، لذا چگونگی استفاده از این ابزارها جهت کاهش ریسک قیمت نفت بسیار حائز اهمیت است. یکی از مهمترین نوآوریهای مالی با کارکرد منحصر به فرد و مزایای متفاوت، قرارداد اختیار معامله است. قراردادهای اختیار معامله و تاخت با درجه آزادی بیشتر نسبت به سایر ابزارهای مالی می تواند جهت دستیابی به هدف حداقل سازی ریسک و تضمین درآمدهای آتی در بازارها مد نظر قرار گیرد. تحقیق حاضر به دنبال آن است که علاوه بر تخمین ریسک قیمت نفت و بررسی تأثیر آن بر اقتصاد ایران، تأثیر ابزارهای مشتقه مالی به ویژه اختیار معامله و تاخت را بر پوشش ریسک قیمت نفت برآورد نموده و چگونگی استفاده از این ابزارها جهت جلوگیری از نوسانات قیمتی را مورد بررسی قرار دهد. در تحقیق حاضر برای کمی کردن ریسک قیمت بازار نفت، از مدلهای نااطمینانی خانواده archاستفاده می شود. سپس رابطه بلندمدت متغیرها از طریق آزمونهای هم انباشتگی مانند آزمون یوهانسون جوسیلیوس در قالب مدل خودرگرسیون برداری مورد بررسی قرار می گیرد. سپس نرخ بهینه پوشش ریسک بر اساس مدلهای اقتصادسنجی ols، var و vecm، جهت بررسی تأثیر مشتقات مالی بر کاهش ریسک بازار نفت برآورد می شود. همچنین، بررسی می شود که بین مشتقات مورد بررسی، قراردادهایی که زمان سررسید طولانی تری دارند، نسبت به قراردادهای کوتاه مدت تر، به چه میزان، ریسک را کنترل می کنند. از آنجا که تأکید رساله بر قراردادهای اختیار معامله می باشد، پس از بررسی تأثیر مشتقات مالی بر پوشش ریسک بازار نفت، به طور ویژه، قراردادهای اختیار معامله بررسی می شود. بدین منظور از دو مدل مهم ارزشگذاری قراردادهای اختیار معامله یعنی مدل درخت دوتایی و بلک شولز استفاده می شود. پس از ارزشگذاری این قراردادها، درآمد قابل حصول از اینگونه قراردادها برآورد می شود. نتایج نشان داد که نااطمینانی قیمت نفت تأثیر قابل توجهی بر متغیرهای عمده کلان اقتصادی ایران دارد و مشتقات مالی ابزار بسیار مناسبی در جهت کاهش ریسک بازار نفت هستند به طوری که می توانند ریسک نوسانات قیمت نفت را بین 59 تا 98 درصد کاهش دهند. همچنین، تاخت کردن قرارداد های مشتقه مالی به قراردادهای بلندمدت تر، ریسک نوسانات قیمت نفت خام را کاهش می دهد و باعث ثبات بیشتر درآمدهای نفتی می شود و لذا برای تضمین درآمدهای نفتی، به کارگیری قراردادهای بلندمدت آتی پیشنهاد می شود. به علاوه، استفاده از قراردادها اختیار معامله در فروش نفت می تواند علاوه بر مدیریت ریسک قیمت نفت، درآمدهای بیشتری را نصیب کشور تولید کننده نفت شود. قراردادهای طولانی مدت تر ریسک را بیشتر پوشش می دهند. از این رو تاخت کردن قراردادهای کوتاه مدت به قراردادهای بلندمدت تر هم می تواند به صرفه باشد. حصول درآمدهای نفتی بیشتر، در صورتی که با مدیریت و برنامه ریزی مناسب همراه با انضباط پولی و مالی تلفیق شود، در بلندمدت می تواند باعث رونق و رشد اقتصادی بیشتر شود. خروج بازار نفت ایران از حالت سنتی و قدیمی و استفاده از ابزارهای مدرن می تواند به اهداف کلان اقتصادی کشور شامل افزایش رشد و تولید و در نتیجه کاهش فقر و بیکاری موثر باشد.
منابع مشابه
مدیریت ریسک اوراق استصناع؛ با استفاده از ابزار مالی اختیار معامله
چکیده اوراق استصناع یکی از ابزارهای مطرح در صنعت خدمات مالی اسلامی است که بر مبنای عقد استصناع شکل می‌گیرد. با توجه به توانمندی‌های نهفته در بورس اوراق بهادار، از طریق انتشار اوراق استصناع میتوان به جمع‌آوری سرمایه‌های کوچک و پراکنده، جهت تأمین منابع مالی لازم برای احداث و تکمیل انواع پروژه‌های توسعه‌ای اقدام نمود و موجبات گسترش کمی و کیفی بازار سرمایه را فراهم کرد. اما در عین حال این اوراق شا.
مقایسه تأثیر وضعیت طاق باز و دمر بر وضعیت تنفسی نوزادان نارس مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی حاد تحت درمان با پروتکل Insure
کچ ی هد پ ی ش مز ی هن ه و فد : ساسا د مردنس رد نامرد ي سفنت سرتس ي ظنت نادازون داح ي سکا لدابت م ي و نژ د ي سکا ي د هدوب نبرک تسا طسوت هک کبس اـه ي ناـمرد ي فلتخم ي هلمجزا لکتورپ INSURE ماجنا م ي دوش ا اذل . ي هعلاطم ن فدهاب اقم ي هس عضو ي ت اه ي ندب ي عضو رب رمد و زاب قاط ي سفنت ت ي هـب لاتـبم سراـن نادازون ردنس د م ي سفنت سرتس ي لکتورپ اب نامرد تحت داح INSURE ماجنا درگ .
اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین
Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity.
اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین
Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity.
بررسی حقوقی- فقهی قراردادهای آتی در بورس انرژی
در سال‌های اخیر ابزارهای مالی متنوعی طراحی و بازار مشتقات در ایران در بازارهای نفت عرضه گردیده است. هدف از طراحی آنها بهبود مدیریت ریسک پر تفوی و همچنین افزایش کارایی بازار سرمایه است. جهت هر چه کاراتر شدن بورس نیز، نیاز به عرضه اوراق بهادار متنوع با ریسک و بازده متفاوت میباشد، عرضه اوراق اختیار و آتی معامله، کمک بزرگی به کارتر شدن این بازار مهم مالی خواهد نمود ولی، باید به این یک سؤال پاسخ داده شود که به این ابزا.
جایگاه سیاستهای پولی و مالی ایران با تأکید بر بخش نفت با استفاده از مدلهای DSGE
چکیده هدف این مقاله، بررسی تأثیر شوکهای قیمت و تولید نفت خام بر متغیرهای پولی و مالی و کلان اقتصادی، در چهارچوب یک مدل DSGE اقتصاد باز نیوکینزی برای ایران است. ازاین‌رو، یک مدل DSGE با لحاظ بخشهای عمده خانوار، بنگاه، بخش تجارت خارجی و با تلفیق دولت و بانک مرکزی برای اقتصاد ایران کالیبره و شبیهسازی شده است. نتایج حاصل از شبیهسازی و تحلیل توابع عکسالعمل آنی مدل نشان میدهد، شوکهای قیمت و تو.
آشنایی کامل با بازارهای مالی و انواع آن
بازار مالی، واژهای است که در بسیاری از بازارها به کار میرود. به بازارهایی که در آنها تجارت، خرید و فروش انجام میشود، بازار مالی میگویند. معاملات اوراق بهادار مانند: اوراق سهام، اوراق قرضه، ارز و… در بازارهای مالی انجام میشود. از ویژگیهای این بازار میتوان به مشخص بودن قیمت و قوانین مربوط به هزینه معاملات اشاره کرد. قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی با توجه به عرضه و تقاضا تعیین میشود. با استفاده از بازارهای مالی ، شرکتها سرمایه مورد نیاز خود را برای انجام فعالیتهای جدید تامین میکنند.
زمانی که از بازارهای مالی صحبت میشود، اولین گزینه ای که به ذهن ما می‌رسد، بازار بورس و اوراق بهادار است، در صورتی که بازارهای مالی متعددی نیز مانند: بازار بورس، بازار طلا، بازار پول، بازار مسکن و… وجود دارد. یکی از راههای سرمایهگذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع داراییهای مالی میتوان به: سپردهگذاری در بانکها، صندوقهای بازنشستگی و انواع بیمهنامهها اشاره کرد.
بازارهای مالی بر اساس معیارها
بازارهای مالی بر اساس معیارها به سه دسته تقسیم میشوند:
- طبقهبندی بر اساس نوع دارایی
- طبقهبندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
- طبقهبندی بر اساس سررسید تعهدات مالی
1- بازار مالی بر اساس نوع دارایی
بازار مالی بر اساس نوع دارایی به چند دسته تقسیم میشود. بازار سرمایه نیز بخشی از این بازارها میباشد. نمونه‌ای از این بازارها عبارتند از:
بازار سهام: که در آن، سهام شرکتها عرضه میشود.
بازار اوراق بدهی: بازاری که در آن، داد و ستد ابزارها با درآمد ثابت صورت می‌گیرد.
بازار ابزارهای مشتق: بازار معاملات ابزارهای مبتنی بر دارایی های مالی يا فيزيكی (كه از آن جمله میتوان به قرارداد اختيار معامله و قرارداد آتی اشاره كرد) میباشد.
در ادامه به طور کامل بازارهای مالی را به شما معرفی می‌کنیم.
2- بازار مالی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
بازارهای مالی بر این اساس به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشوند.
بازار اولیه (Primary Market)بازار مشتقات در ایران
بازاری است که در آن داراییهای مالی خود با منابع بلندمدت را می‌توانید مبادله کنید. در این بازار، فروشنده اوراق بهادار با فروش این اوراق، وجه مورد نیاز خود را به دست می‌آورد.
بازار ثانویه (Secondary Market)
در این بازار، اوراق بهاداری که قبلاً منتشر شده، خرید و فروش میشوند. این بازار، سبب میشود که افراد از فروش اوراق خود بازار مشتقات در ایران و تبدیل آن به نقدینگی اطمینان یابند؛ همچنین این بازار، قیمت سهام‌های منتشر شده به عنوان عرضه اولیه را نیز مشخص می‌کند.
بازار ثانویه به دو دسته تقسیم می شود:
بازار سازمان یافته بورس اوراق بهادار (Stock Market)
بازار رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها و اوراق قرضه مؤسسات دولتی و خصوصی انجام میشود. بازار بورس اوراق بهادار نیز در این بازار قرار می‌گیرد. قیمت سهام در این بازار، با توجه به عرضه و تقاضا تعیین میشود.
بازار فرابورس (Over the Center Market)
دومین بازار سرمایه ایران، بازار فرابورس میباشد. این بازار همانند بازار بورس است، با این تفاوت که شرایط پذیرش در آن راحت تر از بازار بورس میباشد. این بازار به چهار دسته بازارا ول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم تقسیم میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازار فرابورس و تفاوت آن با بازار بورس به مقاله تفاوت بورس و فرابورس مراجعه کنید.
3-بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی
بازار پول
بازار پول، بازاری برای داد و ستد پول و ديگر داراییهای مالی جانشین نزدیک به پول (كه سررسيد كمتر از يك سال دارند) می باشد؛ همچنین از بازار پول، میتوان با عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با ریسک کم در عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی بالا نام برد.
در ادامه بازار پول را به طور کامل توضیح خواهیم داد.
انواع بازارهای مالی
بازارهای مالی به دو دسته تقسیم میشوند:
1 – بازار سرمایه (Capital market)
2 – بازار پولی (Money market)
بازار سرمایه (Capital market)
بازار سرمایه، نمونه‌ای از بازارهای مالی است که در آن داد و ستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و همچنین داراییهای که سررسید ندارند، انجام میشود. بازار سرمایه از مهمترین بازارها برای پس‌انداز و تأمین سرمایه شرکتها میباشد. از متداول‌ترین شکل مبادله مالی در بازار سرمایه، تامین مخارج مالی دولت میباشد.
ابزارهای بازار سرمایه
بازار سرمایه از دو ابزار برای داد و ستد استفاده می‌کند: ابزارهای تامین مالی دراز مدت و ابزارهای ویژه مدیریت خطر
ابزارهای تامین مالی دراز مدت
این ابزارها در بازارهای مالی به چند دسته تقسیم میشوند که در ادامه هرکدام را به طور کامل توضیح خواهیم داد.
سهام: بخشی از داراییهای یک شرکت یا واحد تولیدی است که دارندگان آن به اندازه سهمی که خریداری کرده اند، مالک آن شرکت میشوند.
سهام عادی: نوعی ابزار سرمایهگذاری است که نشانگر مالکیت دارندگان آن میباشد و به دو دسته سهام بانام و سهام بی نام تقسیم میشود.
سهام ممتاز: اوراق بهاداری است که دارندگان آن با توجه به درآمد و دارایی شرکت، در آن شریک میشوند. زمانی که قیمت سهام عادی بیشتر باشد، این سهام انتشار پیدا می‌کند.
اوراق قرضه: اسنادی هستند که به موجب آن، شرکت موظف است سالانه، سودی را به دارندگان آن پرداخت کرده و در زمان سررسید، اصل مبلغ را پرداخت کند.
اوراق مشارکت: اوراقی با سود علی‌الحساب است که در آن، شرکت متعهد میشود طی زمان مشخصی، سود و اصل پول را پرداخت کند.
ابزارهای ویژه مدیریت خطر
مقابله با ریسک ناشی از نوسانات قیمتی از کارکردهای مهم بازار سرمایه است. این کارکرد از طریق به کارگیری ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتق انجام میشود. معامله گران این ابزارها، با پذیرش هزینه‌ای کم، از ریسک زیاد نوسان قیمت جلوگیری کرده و آن را به سایر سرمایه‌گذاران منتقل میکنند.
از مهمترین ابزارهای مشتق بازار سرمایه که جزء بازارهای مالی میباشد، می توان به قرارداد اختیار معامله اشاره کرد. اختیار معامله، قراردادی بین خریدار و فروشنده است. در این قرارداد، خریدار حق خرید یا فروش مقداری معینی از دارایی درج شده در قرارداد را دارد. به عبارت دیگر، در این قرارداد، خریدار به ازای پرداخت هزینه حق معامله، دارایی درج شده در این قرارداد را خریداری کرده و در زمان مشخص و به قیمت تعیین شده، حق خرید و فروش آن را دارد.
از دیگر ابزارهای مشتق بازار سرمایه میتوان به قرارداد تحویل آتی اشاره کرد. در این قرارداد، تحویل کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا با قیمت و زمان مشخص، تنظیم میشود. همچنین طبق این قرارداد، خریدار، مقدار مشخصی از یک کالا را با قیمت معینی از فروشنده تحویل می‌گیرد و فروشنده متعهد میشود این کالا را در زمان مشخص به خریدار تحویل دهد. تسویه قراردادهای آتی به صورت تحویل فیزیکی کالا میباشد.
بازار پولی (Money market)
بازاری است که در آن به داد و ستد پول و داراییهای دیگر (که سررسید آنها کمتر از یک سال است) می‌پردازند؛ همچنین ابزار مالی کوتاه مدت با ریسک کم و نقدشوندگی بالا نیز میباشد. این بازار با استفاده از ابزارها امکان نقدشوندگی را در مدت کم و به میزان مطلوب برای اشخاص و معامله گران فراهم می‌کند.
محل خاصی برای بازار پول در نظر گرفته نشده است. بطور کلی بانکها و موسسات غیر بانکی که در آنها داد و ستد ابزارهای مالی بازار مشتقات در ایران انجام میشود، بازار پول را تشکیل می‌دهند.
نهادهای بازار پول
بانک مرکزی و دیگر بانکها از قبیل، بانکهای تجاری و مؤسسات اعتباری غیربانکی از مهمترین نهادهای بازار پول به شمار می‌آیند. علاوه بر بانکها، شرکتهای تجاری، موسسات دولتی، صندوقهای سرمایهگذاری، کارگزاران و معامله‌گران و در نهایت سرمایه‌گذاران نیز در این بازار نقش مهمی ایفا میکنند.
ابزارهای بازار پول
اسناد خزانه: اوراق بهادار کوتاه مدتی هستند که توسط دولت منتشر میشوند و سررسید آنها سه ماه، شش ماه و یا یک سال میباشد. این اسناد هنگام فروش، کمتر از قیمت اسمی به فروش می رسند. این اوراق توسط بانک مرکزی منتشر میشود. اسناد خزانه، دارای ریسک کمتری هستند. در نتیجه، موسساتی که به دنبال سرمایهگذاری موقت در مکانی مطمئن هستند، این اسناد را خریداری میکنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله اسناد خزانه را مطالعه نمایید.
پذیرش بانکی: از جمله ابزارهای قدیمی و کوچک (به لحاظ حجم و مبلغ) پذیرش بانکی میباشد. این ابزار برای تأمین مالی کالاهایی که هنوز از فروشنده به خریدار منتقل نشده ند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اوراق تجاری: اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید کمتر از یک سال می‌باشند. این اوراق، توسط شرکتهای مالی و غیرمالی منتشر میشوند. اوراق تجاری، روشی برای تأمین مالی شرکتها و همچنین به عنوان سرمایه میان مدت و کوتاه مدت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گواهی سپرده: از جدیدترین و مهمترین ابزارهای بازار پول و همچنین از مهمترین منابع تأمین مالی بانکهای تجاری به شمار میرود. در واقع، گواهی سپرده سندی است که توسط بانک منتشر میشود. این نوع سرمایهگذاری دو مزیت عمده دارد:
- سرمایه‌گذار می‌تواند بازده پول خود را به دقت محاسبه کند.
- زمان سررسید اصل و بهره گواهی نیز مشخص است.
گواهی‌های سپرده به دو بخش قابل انتقال و غیرقابل انتقال تقسیم میشوند. دارنده گواهی سپرده قابل معامله، می‌تواند آن را قبل از تاریخ سررسید در بازار به فروش برساند. به همین دلیل، این گواهی‌ها از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند. گواهی‌های غیرقابل مبادله، قابل فروش مجدد نیستند و دارندگان آنها در صورت نیاز به وجه نقد، تنها با مراجعه به موسسه سپرده‌پذیر و با پرداخت جریمه در نظر گرفته، می‌توانند سپرده خود را از مؤسسه خارج کنند.
ساختار بازار سرمایه کشور
ساختار بازار سرمایه به زیرمجموعه های زیر تقسیم میشود:
- سازمان بورس و اوراق بهادار
- شورای عالی بورس
- شركت بورس اوراق بهادار
- شركت بورس كالای ايران
- شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسويه وجوه
- نهادهای مالی شركت مديريت فناوری بورس تهران
1.سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار، اولین نهاد مربوطه به بازار سرمایه در نظر گرفته میشود. این سازمان در سال ۱۳۴۰ تأسیس شد و مؤسسه‌ای غیردولتی است که دارای حقوقی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سایر درآمدها اداره میشود.
2. شورای عالی بورس و اوراق بهادار
شورای عالی بورس و اوراق بهادار، برای ساماندهی و توسعه بازار بورس و اوراق بهادار و همچنین نظارت عالیه بر اجرای قانون بورس و اوراق بهادار، تشکیل شده است.
از وظایف مهم شورای عالی بازار سرمایه میتوان به تصویب سیاستهای کلان و خط مشی بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار اشاره کرد.
3.شركت بورس اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ با عنوان ابزارهای متکی به بازار آزاد تأسیس شد. این شرکت به منظور تشویق بخش خصوصی برای حضور در اقتصاد تشکیل شد. مأموریت اصلی این شرکت، ایجاد بازاری منصفانه و شفاف با ابزارهای متنوع میباشد؛ همچنین نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته شده را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
4.شركت بورس كالای ايران
شرکت بورس کالای ایران در مهر ماه سال 1386 با ادغام سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و بورس کالای کشاورزی، فعالیت خود را آغاز کرد. این بازار به چهار دسته تقسیم میشود:
1- بازار فیزیکی : در این بازار، انواع کالاهای قابل عرضه در بورس کالا مانند: مواد پتروشیمی، مواد شیمیایی، انواع مس، انواع مقاطع آهنی و. عرضه میشود.
2- بازار فرعی: کالاهایی مانند: ضایعات فلزی، املاک و . که در بازار فیزیکی پذیرش نمی‌شوند، در این بازار عرضه می‌گردند.
3- بازار مشتقه: در این بازار، قراردادهای اختیار معامله و آتی (که از نمونه های آن میتوان به آتی سکه و آتی زعفران اشاره کرد) معامله میشود.
4- بازار مالی: این بازار که قراردادهای سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی و صندوق سرمایهگذاری کالایی و… در آن داد و ستد می‌گردد، نمونه ای از بازار بورس کالا می باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بورس کالا به مقاله چگونه وارد بورس کالا شویم مراجعه کنید.
5.شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسويه وجوه
سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، شرکتی است که امور مربوط به ثبت، نگهداری، انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه را انجام میدهد. این شرکت از طریق افزایش کارایی پایاپای، تسویه معاملات و کاهش هزینه های معاملاتی، نقش مهمی برعهده دارد.
ابزار مشتقه چیست؟
مشتق یا ابزار مشتقه، عبارت است از قراردادها یا اوراقی که ارزش آن ها وابسته به اوراق بهادار اصلی ماست و دارای ارزش مستقل نیستند. همچنین عملکرد قیمت آن ها، به تغییرات قیمت کالای مربوطه وابسته است. متداول‌ترین داراییهای مورد استفاده برای مشتقات سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارزها، پول و انرژی هستند. این دارایی‌ها معمولا از طریق کارگزاری‌ها خریداری میشوند. ما در دانشکده بورس، قصد داریم تا با بررسی بازار مشتقات بورس، جوانب مختلف استفاده از این ابزارها را بررسی کنیم.
مشتقات می‌توانند خارج از بازار بورس (OTC) یا از طریق صرافی معامله شوند. البته مشتقات فرابورس سهم بیشتری از بازار مشتقات را تشکیل می‌دهند. مشتقات معامله شده خارج از بورس به‌طورکلی احتمال بیشتری برای ریسک طرف مقابل دارند. ریسک طرف مقابل، خطری است که یکی از طرف‌های درگیر در معامله ممکن است با آن روبه‌رو شود. مشتقات معامله شده در بورس، استاندارد هستند و با شدت بیشتری تنظیم میشوند.
ابزار مشتقه به زبان ساده
از مشتقات میتوان برای محافظت از موقعیت، حدس و گمان در مورد جهت حرکت داراییهای اساسی (حرکت به سمت سود یا زیان) و یا دادن اهرم به دارایی‌ها، استفاده کرد. همان‌طور که گفتیم، ارزش ابزار مشتقه، از نوسانات ارزش آن دارایی خاص، حاصل میشود. برای نمونه، اگر شما یک نوع ارز خاص را به‌عنوان ابزار مشتقه در نظر گرفته‌اید، سود شما وابسته به میزان ارزش آن ارز است.
در ابتدای امر، از مشتقات برای اطمینان از متعادل بودن نرخ ارز کالاهای مورد معامله، در سطح بین‌المللی استفاده می‌شد. اما با به‌وجود آمدن اختلافات بسیار مابین ارزشمندی ارزهای ملی، بازرگانان بین‌المللی به یک سیستم برای پاسخگویی به اختلافات احتیاج داشتند. امروزه، مشتقات بر اساس طیف گسترده‌ای از معاملات انجام میشوند و کاربردهای بیشتری نسبت به قبل دارند.
به‌عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار را تصور کنید که حساب‌های سرمایهگذاری وی، به تومان (یا ریال) تبدیل شده است. این سرمایه‌گذار سهام یک شرکت آمریکایی را از طریق صرافی ایالات متحده با استفاده از دلار آمریکا (USD) خریداری می‌کند. اگر ارزش دلار افزایش یابد، هر سودی که سرمایه‌گذار از فروش سهام به دست آورد، با تبدیل به تومان، از ارزش بالاتری برخوردار میشود.
همچنین، این سرمایه‌گذار برای جلوگیری از ریسک های احتمالی، می‌تواند یک مشتق ارزی خریداری کند تا نرخ ارز خاصی را به اصطلاح، قفل کند. مشتقاتي كه مي‌توانند براي پوشش دادن اين نوع ريسك مورد استفاده قرار گيرند، شامل معاملات آتي ارز خواهند شد. به بیان دیگر، هنگام استفاده از مشتقات برای گمانه‌زنی در مورد حرکت قیمت یک دارایی، سرمایه‌گذار نیازی به در اختیار داشتن آن دارایی ندارد. این مسئله را در ادامه توضیح خواهیم داد.
مشتقات مالی و بازار مشتقه بورس کالا
مشتقات مالی و بازار مشتقه بورس کالا، دو اصطلاح دیگری هستند که ما به جای ابزار مشتقه از آن ها استفاده می‌کنیم. همان‌طور که می‌دانیم، خریدار در قرارداد مشتقات، حق مبادله کالا را با قیمت مشخص در آینده خریداری می‌کند. ممکن است آن زمان، خریدار کالا را خریداری کند یا حتی بفروشد.
اشکال رایج ابزار مشتقه
انواع مختلفی از مشتقات وجود دارد که می‌توانند برای مدیریت ریسک، سرمایهگذاری مناسب و استفاده از موقعیت‌سنجی در بورس، استفاده شوند. مشتقات یک بازار روبه‌رشد است و محصولی را ارائه میدهد که تقریبا متناسب با هرگونه نیاز یا تحمل ریسک باشد.
قراردادهای آتی
به‌عنوان معاملات آتی نیز شناخته میشوند، توافقی بین دو طرف برای خرید و تحویل دارایی با قیمت توافق شده، در آینده است. معاملات آتی در بورس انجام شده و قراردادهای آن استاندارد میشوند. معامله‌گران برای جلوگیری از ریسک خود و یا حدس و گمان در مورد قیمت یک دارایی، از قرارداد آتی استفاده خواهند کرد. طرفین درگیر در قراردادهای آتی، موظف به انجام تعهد خرید یا فروش دارایی اساسی هستند.
قراردادهای فوروارد
آنها را با نام فوروارد نیز می‌شناسیم. مشابه قراردادهای آتی هستند، اما در بورس خرید و فروش نمی‌شوند. فقط در فرابورس مورد توجه قرار خواهند گرفت. هنگامی که یک قرارداد فوروارد ایجاد میشود، خریدار و فروشنده ممکن است شرایط، اندازه و روند تسویه‌حساب برای ابزار مشتقه را سفارشی کرده باشند. به‌عنوان محصولات فرابورس، قراردادهای فوروارد، درجه بالاتری از خطر طرف مقابل را برای خریداران و فروشندگان به همراه دارند.
مبادله یا سوآپ (Swaps)
سوآپ، نوع رایج دیگری از ابزار مشتقه است که اغلب برای یک نوع جریان وجه نقد استفاده میشود. این نوع از قراردادها، شامل تاریخ پرداخت و نحوه محاسبه عواید (یا جریان‌های نقدی مورد معامله) میشوند.
قرارداد اختیاری یا آپشن (Options)
قرارداد اختیاری مانند قرارداد آتی است. از این جهت که توافقنامه‌ای بین دو طرف، برای خرید یا فروش دارایی در آینده از پیش تعیین‌شده با قیمت مناسب، مشخص شده است. تفاوت اصلی بین قراردادهای اختیاری و معاملات آتی این است که با داشتن یک قرارداد اختیاری، خریدار موظف به اجرای توافق خود برای خرید یا فروش نیست. این فقط یک فرصت است، نه یک تعهد. اما قراردادهای آتی شامل تعهداتی هستند که باید رعایت شوند. در قرارداد اختیاری (همانند قراردادهای آتی) ممکن است از گزینه‌های انتخاب شده، برای حدس و گمان در مورد قیمت دارایی، استفاده شود.
مزایای ابزار مشتقه
همان‌طور که توضیحات بالا نشان میدهد، ابزار مشتقه می‌تواند ابزاری مفید برای مشاغل و سرمایه‌گذاران باشد. آن ها راهی برای قفل کردن قیمت‌ها، جلوگیری از حرکات نامطلوب نرخ‌ها و کاهش خطرات ـ اغلب با هزینه محدود ـ فراهم میکنند. علاوه بر این، مشتقات را اغلب میتوان با حاشیه ـ یعنی با وجوه قرض گرفته شده ـ خریداری کرد که این امر حتی هزینه آن ها را کمتر می‌کند.
معایب ابزار مشتقه
از طرفی، ارزشگذاری مشتقات دشوار است زیرا بر اساس قیمت داراییهای دیگر، تعیین میشود. خطرات مشتقات فرابورس شامل ریسک‌های طرف مقابل است که پیش‌بینی یا ارزشگذاری آن ها نیز دشوار است. در اکثر موارد، ابزار مشتقه به تغییر در مقدار زمان انقضا، هزینه نگهداری دارایی اساسی و نرخ بهره، حساس است. این متغیرها تطابق کامل ارزش یک مشتق با دارایی اساسی را دشوار میکنند.
بازار مشتقات در ایران
همان‌طور که اشاره کردیم، یکی از بازار مشتقات در ایران این داراییهای مهم که می‌تواند پایه ابزار مشتقه به‌حساب آید، ارز است. در ایران نیز، با توجه به نوسانات قیمت ارز، نیاز به راه‌اندازی بازار ابزارهای مشتقه از سال 1384 مورد توجه قرار گرفت و قانون بازار سرمایه مصوب، به این موضوع اشاره کرد که بازار مشتقات در ایران از جمله موارد مهم برای کاهش ریسک سرمایهگذاری با اختلافات ارزی است.
مشتقات بورس تهران
یکی از انواع بازارهای بورس کالا در تهران، بازار مشتقه است که در دو نوع قراردادهای آتی و قرارداد اختیاری جریان دارد. این قراردادها بر روی یک دارایی پایه، تنظیم میشوند. این دارایی پایه شامل محصولات کشاورزی، فلزات و حتی انواع فراورده‌های نفتی خواهد بود. البته در ابتدای کار بازار مشتقات ایران، کالاهایی مانند زعفران، سکه و بازار مشتقات در ایران محصولات کشاورزی به‌عنوان پایه دارایی مورد پذیرش تجار بودند. اما بعدها محصولاتی مانند پسته و زیره هم به این دسته اضافه شدند. امروزه شما می‌توانید با تکیه بر تجربیات افراد متخصص، با خرید و فروش این ابزارها، راه مناسبی در سرمایهگذاری خود پیش بگیرید.
در مجموع، ابزار مشتقه، نوع جدیدی از بازار سرمایهگذاری است. این بازار با توجه به نیازهای بازار مشتقات در ایران بازار بورس، کالاهای پایه را برای عقد قراردادهای مربوطه (بیشتر در دو نوع آتی و اختیاری) در اولویت قرار میدهد. برای سرمایهگذاری موفق در این بازار لازم است که تمام وجوه آن را به‌خوبی بشناسید. ما در دانشکده بورس تلاش کردیم تا در این مقاله، جنبه‌های کلی ابزار مشتقه را به شما معرفی کنیم.
بازار بورس چیست؟
در یک تقسیم‌بندی ساده اقتصادی، میتوان مردم را به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول کسانی هستند که پول و سرمایه و پس‌انداز (به هر اندازه‌ای) دارند،ولی قادر نیستند فعالیت اقتصادی انجام دهند. دسته دوم افرادی هستند که توانایی انجام کارهای اقتصادی دارند،ولی به سرمایه برای انجام آن نیازمندند.
از طرفی، سرمایه و پس‌انداز همه مردم با هم برابر نیست و سلیقه و هدف آنها برای سرمایهگذاری با هم متفاوت است؛ برخی اهداف کوتاه مدتی دارند و برخی بلند مدت. با توجه به تعاریف بالا بازاری که همه این تفاوت‌ها را در نظر می‌گیرد. امکان حضور همه در آن میسر است، بازار سرمایه و بورس است.
تاریخچه پیدایش بازار بورس
برای شناخت و فهمیدن این موضوع که واقعا بورس چیست. در یک تعریف ساده، می توان گفت که: بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد داد و ستد قرار می گیرد.
اندیشه ی ایجاد بازار بورس زمانی شکل گرفت که عده ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند. بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله ی آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند. یا آن را به حداقل برسانند. تعدادی از بازرگانان عده ای را در فعالیت های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کرده باشند.
این تجربه موفقیت آمیز بود لذا به تدریج هر تاجری سعی می کرد تا فعالیت های تجاری خود را به این شکل ادامه دهد. به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود. به تدریج این تجربه قانونمند شد و به تشکیل شرکت های سهامی تبدیل گردید.
برای انجام این کار عده ای از تجار سرمایه ی لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه ی خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت انجام پذیرفت.
بعدها با گسترش یافتن مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند.
اولین بازار بورس دنیا
اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد. در حال حاضر اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند. در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس مصوب شد. از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ شروع به کار کرد.
بورس کلمه‌ای فرانسوی است و معنای آن در زبان فرانسه کیف پول میباشد. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.
در آن بازار مشتقات در ایران بازار مشتقات در ایران زمان، بازرگانان و کسبه شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند. و به خرید و فروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند.
از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند. به‌تدریج شکل توسعه‌یافته‌تر و مسقف به خود گرفت و به تدریج کامل تر شد بورس می‌گفتند.
فلسفه شکل‌گیری بازار بورس در جهان، جمع شدن سرمایه و تأمین مالی شرکتها و پروژه‌های آنها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.
تاریخچه بورس ایران
مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره تأسیس بورس در ایران، اساسنامه داخلی بورس را تهیه و به مسئولان وقت ارائه کرد. اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم،موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد.
در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل شد. موافقت‌‌نامه اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم گردید.
اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بازار برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند. بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ و با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.
در حال حاضر چهار شرکت بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالای ایران و بورس انرژی ایران تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت میکنند.
انواع بازار بورس
1-بورس اوراق بهادار
بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره میشود. خرید و فروش سهام شرکتها یا اوراق قرضه دولتی یا خصوصی تحت ضوابط معین انجام می شود. مشخصه مهم آن حمایت قانونی از صاحبان پس اندازها یا سرمایه های راکد است. بورس اوراق بهادار به معنای یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است, که در آن سهام شرکت ها و اوراق مشارکت, تحت ظوابط و مقررات خاص, مورد معامله قرار می گیرد.
2-فرابورس
شرکتها جهت ورود به بازار سرمایه مسیرهای متعددی پیش رو دارند. برخی شرکتها نیازمند مسیری بودند تا بتوانند با سرعت بیشتر و آسان‌تر وارد فضای بازار سرمایه شوند. بنابراین محیطی به نام فرابورس ایجاد شد که ازنظر ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس بوده ولی شرایط پذیرش شرکتها در این حوزه آسان‌تر از بورس باشد. در فرابورس، سهام شرکت‌هایی که شفافیت کافی یا وضعیت سودآوری مناسب ندارند به‌صورت توافقی میان خریدار و فروشنده معامله میشوند. در فرابورس سازمان بورس نظارت محدودتری بر معاملات دارد و صرفاً برای جلوگیری از کلاه‌برداری‌ها معامله شرکت‌هایی که شرایط لازم برای ورود به بورس را ندارند در این بازار انجام می‌دهند.
3- بورس کالا
بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دایٔم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمول مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نامگذاری می کنند. مثل بورس نفت و بورس گندم در آن انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و قراردادهای آتی سکه و … خرید و فروش میشود.
4-بورس انرژی
بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. حامل های انرژی شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی است. بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ با هدف ایجاد بازاری شفاف کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.
بورس اوراق بهادار چه می کند؟
کار اصلی بورس اوراق بهادار این است که، زمینه ای فراهم می آورد تا دو گروه از مردم، به طور قانونی، در یک فعالیت اقتصادی شریک و علاوه بر تأمین نیازهای یکدیگر، از منفعت و سود این فعالیت بازار مشتقات در ایران بهره مند شوند.
این دو گروه سرمایه گذاران و سرمایه پذیران می باشند. اصولا در یک تقسیم بندی ساده، افراد جامعه را می توان به دو گروه تقسیم کرد:
یک گروه کسانی که پول، سرمایه و یا پس انداز دارند اما نمی توانند با آن کار کنند.
گروه دوم کسانی که توانایی انجام فعالیت های اقتصادی دارند اما سرمایه و پول کافی ندارند.
حال برای شما که این سوال پیش آمده است که بورس چیست باید بگوییم این دو گروه علاوه بر این که یکدیگر را نمی شناسند و تعداد آنها نیز کم نیست دارای ویژگی های مختلفی هستند.
به عنوان مثال، همه ی سرمایه گذاران به یک اندازه پس انداز ندارند. برخی دارای مبالغ اندک و برخی صاحب مبالغ کلان می باشند، سلیقه ی این افراد هم برای سرمایه گذاری متفاوت است. مثلا عده ای تمایل به سود کم در کوتاه مدت دارند. عدهای به دنبال سود بیشتر ولی در درازمدت اند و ده ها ویژگی دیگر.
سرمایه پذیران نیز از ویژگی های مختلف برخوردارند. برای مثال، هر گروه در زمینه ی خاصی فعالیت می کنند. با توجه به نوع فعالیت شان سودهای متفاوتی پرداخت می کنند. در اداره ی مراکز تولیدی خود سلیقه ی متفاوت دارند. حال با این همه ویژگی های متفاوت چگونه می توان بین این دو گروه رابطه برقرار کرد تا همه ی آنها ضمن قبول شرایط یکدیگر حاضر به شراکت شوند؟
یکی از کارهای اساسی این بازار همین است که با ایجاد یک فضای مناسب و قانونمند زمینه ای فراهم آورد تا از طریق آن برآوردن تمامی خواسته های قانونی طرفین با حفظ حقوق آنها میسر شود.
مزایای سرمایه گذاری در بورس
شاید این پرسش برایتان پیش بیاید که مزایای سرمایه گذاری در بورس چیست ؟ در پاسخ به این پرسش میتوان مزیت‌های بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها را به صورت زیر نام برد:
دیدگاه شما