محاسبه حجم تعادلی

On Balance Volume

محاسبه حجم تعادلی

طراحی مخزن تعادل

برای اینکه آب استخر یا جکوزی در هر شرایط عملیاتی، در سطح مطلوبی باقی بماند ، می بایست در هر سیستم یک مخزن تعادل یا مخزن بالانس درنظر گرفته شود.

سه عامل موثر بر عملکرد سیستم

1. شیرجه شناگران و حجم جابه جا شده آب باتوجه به حجم بدن شناگر
2. حجم آب مصرفی از استخر برای بک واش فیلترها
3. سیستم هیدرولیک

معیارهای طراحی مخزن تعادل برای استخرهای سرریزی

نمودار زیر سه سطح اساسی آب را که باید در طراحی مخزن تعادل در نظر گرفته شود ، نشان می دهد، که در ادامه هر یک را مختصراً بررسی می کنیم.

1- (maximum level) : حداکثر سطح آب در مخزن باید دقیقاً زیر کانال سرریز (گریتینگ) اطراف استخر باشد.

2- ( normal operating level ) : یک سطح عملکردی طبیعی در هنگام عدم حضور شناگر در استخر و زمانی که سیستم آب سرریزی با حداکثر کارآیی کار می کند ، حدود 50 الی 80 درصد ارتفاع یا سطح کلی مخزن تعادل را تشکیل می دهد، که باید درنظر داشته باشیم همیشه بین 30 تا 50 درصد از حجم مخزن تعادل در زمانی که شناگر در آب استخر نیست، خالی باشد.

3- ( minimum level ) : حداقل سطح آب در مخزن تعادل باید به گونه ای لحاظ شود که آب مورد نیاز برای بک واش فیلترها همیشه در مخزن تعادل موجود باشد. و از خالی یا خشک کار نکردن پمپ های سیرکوله اطمینان حاصل گردد.

محاسبه حجم مخزن تعادل

در محاسبه حجم مخزن تعادل ، می بایست موج جابجایی آب (موج ایجاد شده به واسطه وجود شناگران) را باتوجه به تعداد شناگران و بک واش فیلتر ها در نظر گرفت، که در ادامه هریک از این دو فاکتور را بررسی می نماییم.

موج ایجاد شده و سرریز آب توسط شناگر : بدلیل متأثر بودن محاسبه حجم تعادلی این مقدار از تعداد شناگران و میزان فعالیت در استخر، محاسبه دقیق این مقدار غیرممکن است. این رقم را بر اساس حداقل 50٪ بار استحمامی محاسبه می کنند و تقریباً به ازای هر شناگر حدود 80 لیتر جابجایی آب صورت می گیرد.

بک واش فیلتر : میزان آب دریافتی از استخر برای شستشوی فیلتر، توسط تولید کنندگان فیلتر تعیین می شود. براساس راهنما، به ازای هر مترمربع ، نرخ شستشوی فیلتر (بک واش) 30 مترمکعب در ساعت و برای حداقل مدت زمان 5 تا 7 دقیقه است. در حالت ایده آل، در سیستم هایی که چندین فیلتر وجود دارد ، میزان آب استخراج شده از استخر باید براساس شستشوی متوالی همه فیلترها باشد. در برخی از تأسیسات این امر به دلیل محدودیت سیستم تخلیه پساب و تأمین مجدد آب مخزن تعادل، عملی نیست. با فرض اینکه این محدودیت وجود داشته باشد ، می توان زمان مناسبی بین بک واش فیلترها قرار داد تا سیستم مجدداً پر شود، که در این صورت، زمان پر شدن مجدد مخزن تعادل نباید بیشتر از چهار ساعت باشد.

موارد ایمنی جانبی

قرار دادن سنسورهای کنترل سطح در مخزن تعادل سه مزیت را به شما می دهد:

جلوگیری از افزایش میزان آب makeup و سرریز شدن آب از مخزن تعادل و درنتیجه کنترل خودکار سطح ماکسیمم آب.

اگر بنا به هر دلیلی سطح آب از حداقل سطح مخزن (minimum level) پایین بیاید ، در صورتی که در ورودی خط مکش مخزن تعادل به طرف پمپ مکش آب استخر، یک شیر کنترلی اتوماتیک نصب باشد، می توان برای جلوگیری از ایجاد خلاء در خط مکش پمپ، بصورت اتومات شیر را قطع کرد و ورودی آب از مخزن تعادل به پمپ سیرکوله را بست.

می توانیم باتوجه به کنترل سطح مخزن، میزان آب خروجی از لوله مکش در مخزن تعادل را کنترل کنیم. به این معنا که اگر آب در مخزن تعادل به سطح ماکسیمم برسد، شیر خروجی آب از مخزن تعادل به سمت پمپ کاملاً باز می شود.

جزئیات ساخت و موقعیت قرارگیری مخزن تعادل

در حالت ایده آل، مخزن تعادل باید به عنوان بخشی از سازه استخر بوده و از بتن ساخته شود. مخزن می بایست دارای ارتفاع داخلی 2 متر باشد و دسترسی از محیط اطراف استخر نباید کمتر محاسبه حجم تعادلی از 1.5 متر باشد. این ارتفاع 2 متری مخزن تعادل ، به دلیل محدودیت ارتفاع در برخی تصفیه خانه ها، گاهی اوقات به یک چالش تبدیل می شود. که این چالش می تواند مشکلات زیر را به همراه داشته باشد:

بطورکلی مخازن تعادل با ارتفاع زیر 1 متر، دارای مشکلات بسیار زیادی نسبت به مخازن تعادل با ارتفاع 2 متر هستند که از جمله مهم ترین آن ها می توان به نظافت این مخازن اشاره کرد.

یک مخزن به عمق 1 متر ، برای اینکه بتواند از ظرفیت آب یکسانی برخوردار باشد، تقریباً به سه برابر طول یک مخزن با عمق 2 متر نیاز دارد.

اگر مخزن بیش از 8 متر طول داشته باشد ، باید در هر طرف مخزن یک نقطه دسترسی قرار داشته باشد. مسئله ایمنی درپوش های مخزن نیز باید درنظر گرفته شود. بطوری که به راحتی قابلیت برداشتن و گذاشتن آن ها فراهم باشد. در یک موتورخانه می توان برای دسترسی جانبی به مخزن، یک دریچه درنظر گرفت. البته به یاد داشته باشید که این موضوع یک خطر سازه ای و آب بندی مهم را موجب می شود که در هنگام تعبیه دسترسی، باید کاملاً مورد توجه قرار گرفته شود.

درپوش ها و دریچه های دسترسی و بازدید مخزن نیز باید کاملاً ضدآب باشند. به همین دلیل است که برداشتن و تعویض آن ها بسیار پرزحمت و وقت گیر است. همچنین در مواردی ممکن است سطح آب در مخزن تعادل به همان سطح استخر برسد. بنابراین باید سقف مخزن تعادل بصورت یک سازه ضد آب ساخته شود.

اگر یک مخزن GRP (یا مشابه آن) به عنوان مخزن تعادل نصب شده باشد ، باید مکان جایگذاری آن در حد امکان به استخر نزدیک باشد. زیرا آب از استخر سرریز شده و داخل کانال سرریز می ریزد و از آنجا بصورت ثقلی وارد مخزن تعادل می گردد.

چگونه بر اساس حجم معامله کنیم؟

حجم معاملات

حجم معاملات، به تعداد معاملات از یک دارایی مالی در یک بازه مشخص گفته می‌شود. برای سهام، حجم عبارت است از تعداد سهامی که معامله می‌شود و برای معاملات آتی و آپشن‌ها، بر اساس قراردادهایی که دست به دست می‌شوند محاسبه می‌شود. اعداد و اندیکاتورهای دیگری که بر اساس حجم محاسبه می‌شوند، اغلب در نمودارهای آنلاین قابل مشاهده است.

با نگاه به الگوهای حجم در طول زمان می‌توان درکی از قدرت یا قطعیت حرکت نزولی یا صعودی سهامی خاص بدست آورد. این مورد برای معامله‌گران آپشن نیز صادق است، چرا که حجم معاملات شاخص خوبی برای سنجش میزان علاقه به یک آپشن است. در واقع، حجم، نقش مهمی در تحلیل تکنیکال ایفا می‌کند و یکی از اندیکاتورهای کلیدی تحلیل تکنیکال است.

دستورالعمل‌های اساسی برای استفاده از حجم

هنگام تحلیل محاسبه حجم تعادلی حجم، معمولا دستورالعمل‌هایی برای تعیین قدرت یا ضعف یک حرکت استفاده می‌شوند. یک معامله‌گر معمولا تمایل بیشتری به حرکت‌های قوی دارد و حرکات قیمتی که از خود ضعف نشان می‌دهند چندان مورد تمایل معامله‌گران نیست. دستورالعمل‌هایی که در اینجا عنوان می‌شوند، در تمام شرایط صدق نمی‌کنند اما می‌توانند راهنمایی‌های کلی برای معامله‌گران ارائه دهند.

۱- تایید روند

یک بازار صعودی باید شاهد افزایش حجم باشد. خریداران برای اینکه فشار رو به بالا را حفظ کنند نیاز به افزایش حجم و اشتیاق دارند. افزایش قیمت در کنار کاهش حجم ممکن است نشان‌دهنده عدم علاقه خریداران باشد و این به طور بالقوه هشداری برای تغییر جهت حرکت قیمت است. ممکن است پیچیده به نظر برسد اما به طور ساده می‌توان اینطور گفت که کاهش (یا افزایش) قیمت در کنار حجم کم، سیگنال قدرتمندی نیست و کاهش (یا افزایش) قیمت با حجم زیاد، سیگنالی قدرتمند برای تغییرات اساسی در روند قیمت سهام است.

۲- خستگی حرکت و حجم

در یک بازار صعودی یا نزولی، می‌توان خستگی حرکت را مشاهده کرد. به طور کلی هنگامی که حرکات شدید قیمت با افزایش شدید حجم همراه می‌شود، سیگنالی برای پایان احتمالی روند است. این خریداران، افرادی هستند که می‌ترسند افزایش بیشتر بازار را از دست بدهند.

در یک بازار نزولی، پایین آمدن قیمت‌ها تعداد زیادی از معامله‌گران را مجبور به خروج می‌کند در نتیجه شاهد محاسبه حجم تعادلی افزایش حجم هستیم. هنگامی که این شرایط به اوج می‌رسد، ما شاهد یک کاهش در حجم خواهیم بود. اما اینکه چگونه حجم در روزها، هفته‌ها و ماه‌های آینده حرکت می‌کند را می‌توان با سایر دستورالمل‌های حجم مشخص کرد.

۳- نشانه‌های صعود

حجم می‌تواند در شناسایی نشانه‌های صعود مفید باشد. به عنوان مثال تصور کنید که حجم با کاهش قیمت در حال افزایش است، سپس قیمت بالاتر می‌رود و سپس حرکت به سمت پایین را داریم. اگر در این زمان، قیمت پایین‌تر از کف قبلی نرود و حجم کمتر از کف قبلی باشد، معمولا می‌توان از این شرایط نشانه‌ای از صعود را برداشت کرد.

۴-بازگشت حجم و قیمت

پس از یک حرکت طولانی به سمت بالا یا پایین، اگر قیمت با تغییر قیمت کمی و با حجم بالا شروع به نوسان کند، این می‌تواند نشانه‌ای برای بازگشت قیمت باشد.

۵-حجم و بریک‌اوت در مقابل بریک‌اوت کاذب

هنگامی که قیمت، یک الگو را می‌شکند، افزایش حجم نشان دهنده قدرت حرکت است. تغییر کم در حجم و یا کاهش حجم هنگام بریک‌اوت، نشان‌دهنده عدم علاقه و احتمال وجود یک بریک اوت کاذب است.

۶-تاریخچه حجم

حجم را باید نسبت به تاریخ اخیر آن بررسی کرد. مقایسه امروز با حجم ۵۰ سال پیش ممکن است داده‌های بی ربطی تولید کند. هرچه داده‌ها جدیدتر باشند، احتمال ارتباط داده‌ها بیشتر خواهد بود.

سه اندیکاتور حجم

اندیکاتورهای حجم، فرمول‌های ریاضی هستند که در سیستم‌های نموداری رایج به صورت بصری نمایش داده می‌شوند. هر اندیکاتور از فرمول متفاوتی استفاده می‌کند و معامله‌گران باید اندیکاتوری را پیدا کنند که برای رویکردهای خاص بازار مناسب باشد. استفاده از اندیکاتورها لازم نیست اما می‌توانید از آنها در تصمیم‌گیری بهتر در روند معاملات استفاده کنید. اندیکاتورهای حجم بسیار زیادی وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید. در زیر سه اندیکاتور مهم و نحوه استفاده از آن را آورده‌ایم.

۱- حجم تعادلی On Balance Volume) OBV)

On Balance Volume

اندیکاتور OBV یک اندیکاتور موثر اما بسیار ساده است. هنگامی که بازار بالاتر بسته می‌شود، عدد حجم (به عددی که پیشتر به دلخواه انتخاب کرده بودیم) اضافه می‌شود و هنگامی که بازار پایین‌تر بسته شود، کم می‌شود. این محاسبات باعث می‌شود که بفهمیم جهت تجمع بازار به کدام سمت است. همچنین می‌تواند واگرایی را نشان دهد، مانند زمانی که محاسبه حجم تعادلی قیمت افزایش می‌یابد اما حجم با سرعت کمتری افزایش (و یا حتی کاهش) می‌یابد.

۲-جریان پول چایکین (Chaikin Money Flow)

Chaikin Money Flow

افزایش قیمت باید با افزایش حجم همراه باشد، بنابراین جریان پول چایکین بر روی افزایش حجم، زمانی که قیمت‌ها در بالا یا پایین دامنه نوسان روزانه خود بسته می‌شوند، تمرکز دارد و سپس مقدار عددی برای نشان دادن قدرت مربوطه ارائه می‌کند. هنگامی که قیمت در بالای دامنه روزانه بسته شوند و حجم درحال افزایش باشد، مقدار آن بالا خواهد رفت. وقتی قیمت‌های بسته شده در زیر دامنه نوسان باشد، مقادیر آن منفی خواهد بود. می‌توان از جریان پول چایکین به عنوان یک اندیکاتور کوتاه مدت استفاده کرد اما بیشتر برای دیدن واگرایی‌ها استفاده می‌شود.

۳- اوسیلاتور کلینگر (Klinger Oscillator)

Klinger Oscillator

نوسان در بالا و پایین خط صفر نیز می‌تواند به عنوان یک سیگنال معامله‌گری دیگر استفاده شود. اوسیلاتور کلینگر مجموع حجم خرید و فروش را برای یک دوره زمانی خاص ارائه می‌کند.

جمع‌بندی

حجم ابزار مفیدی برای مطالعه روندها است و همانطور که مشاهده کردید، روش‌های زیادی برای استفاده از آن وجود دارد. از دستورالعمل‌های پایه‌ای می‌توان برای ارزیابی قدرت یا ضعف بازار و همچنین بررسی اینکه آیا حجم، حرکت قیمت را تایید می‌کند یا خیر استفاده کنید. همچنین در فرایند تصمیم‌گیری می‌توانید از اندیکاتورهایی که بر پایه حجم ایجاد شده‌اند، استفاده کنید. به طور خلاصه، اگرچه حجم ابزار دقیقی نیست، اما می‌توان سیگنال‌های ورود و خروج را با نگاهی به حرکات قیمت، میزان حجم و یک اندیکاتور مناسب حجم، شناسایی کرد.

برای پیگیری اخبار روز و فوری فارکس و بازارهای جهانی به کانال تلگرام UtoFX بپیوندید.

ثابت تعادل چیست ؟ مفهوم و عوامل موثر بر آن

ثابت تعادل چیست ؟ مفهوم و عوامل موثر بر آن

در تمامی واكنش های برگشت پذير، لحظه اي وجود دارد كه در آن سرعت واکنش رفت با سرعت واکنش برگشت با هم برابر می شوند. به این زمان، زمان تعادل گفته می شود. در واقع در این حالت، واكنش متوقف نشده است، اما تغييری در غلظت ها در سطح ماكروسكوپی بوجود نمی آید. بنابراین از تقسیم ثابت سرعت واکنش رفت (k_f) بر ثابت سرعت واکنش برگشت (k_r)، ثابت تعادل (Equilibrium Constant) بدست می ‌آید که با نماد K، نشان داده می ‌شود. در ادامه این مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک به بررسی ثابت تعادل و عوامل موثر بر آن پرداخته می شود. لطفا با ما همراه باشید.

فهرست مطالب این مقاله

۱- تعادل شیمیایی

۲- شرايط لازم يك سیستم در حال تعادل

۳- تعریف ثابت تعادل

۴- محاسبه ثابت تعادل

۴-۱- ثابت تعادل K_c

۴-۲- ثابت تعادل K_p

۴-۳- تبدیل K_c به ثابت K_p

۵- یکای ثابت تعادل

۶- نکات اساسی مربوط به ثابت تعادل

۷- خارج قسمت تعادل

تعادل شیمیایی

تعادل شیمیایی (Chemical equilibrium) به حالتی می گویند که در آن فعالیت شیمیایی و یا غلظت واکنش دهنده ها و فرآورده ها با گذشت زمان در واکنش شیمیایی تغییر نکند. این تعادل به طور معمول در شرایطی بوجود می آید که سرعت واکنش رفت با سرعت واکنش برگشت برابر باشد. به عنوان نمونه واکنش تعادلی ساده زیر را در نظر بگیرید.

نماد فلش دو طرفه (⇌) به خوبی بیانگر اینست که واکنش‌ می ‌تواند در جهت تولید واکنش ‌دهنده یا فرآورده، انجام شوند. در واقع اگر در يك واكنش امكان آنکه فرآورده به طريقی دوباره به واكنش دهنده تبديل شود واكنش برگشت پذير می باشد. روابط سرعت و غلظت در واكنش برگشت پذير مورد نظر به صورت زیر است.

در معادله فوق، K ثابت تعادل است که برای يك واكنش معين در دمای ثابت مقداری همواره ثابت می باشد.

به عنوان نمونه تشکیل دی ‌اکسید نیتروژن از دی‌ نیتروژن تترا اکسید یک واکنش برگشت پذیر می باشد.

نمودار تشکیل دی ‌اکسید نیتروژن از دی‌ نیتروژن تترا اکسید

با توجه به نمودار مشخص می شود که در ابتدا تنها گاز N_۲O_۴ داریم. با تبدیل N_۲O_۴ به NO_۲، غلظت گاز NO_۲ (خط قرمز رنگ) تا یک مقدار مشخصی افزایش پیدا می کند (نقاط خط ‌چین) و سپس مقدار آن در طول زمان بدون تغییر می‌ ماند. از طرف دیگر، غلظت گاز N_۲O_۴ با گذشت زمان کاهش پیدا می کند (خط آبی رنگ) تا به غلظت تعادلی با گاز NO_۲ برسد. هنگامیکه غلظت هر دو گاز در یک مقدار مشخص ثابت شد،‌ در نتیجه واکنش به تعادل رسیده است.

شرايط لازم يك سیستم در حال تعادل

۱- سیستم بايد كاملا بسته و ايزوله باشد. در واقع بين سیستم و محيط هیج گونه تبادل جرم و یا انرژی انجام نشود.

۲- خواص ماكروسكوپی سیستم از جمله جرم، حجم، رنگ، جرم حجمی و غیره ثابت و بدون تغییر باشد.

۳- واکنش بین واکنش دهنده ها و فرآورده ها در سطح ميكروسكوپی ادامه داشته باشد. توجه داشته باشید که به این حالت، تعادل دینامیکی یا پویا گفته می شود.

۴- سرعت واکنش رفت با سرعت واکنش برگشت برابر و مساوی باشد.

تعادل شیمیایی

تعریف ثابت تعادل

همانطور که بیان شد، به معادله ای که در یک تعادل، بین غلظت واکنش دهنده ها و فرآورده ها برقرار است، ثابت تعادل گفته می شود. در واقع این ثابت برابر با حاصل ضرب غلظت فرآورده ها به توان ضرایبشان بخش بر حاصل ضرب غلظت واکنش دهنده ها به توان ضرایبشان در لحظه تعادل است.

به عبارت دیگر می ‌توان این طور بیان نمود كه برای آنکه بتوان رابطه بین غلظت واکنش دهنده ها و فرآورده ها را در یک تعادل بیان کرد از K استفاده می شود که در حقیقت بیانگر نسبت حاصل ضرب غلظت فرآورده ها به حاصل ضرب غلظت واکنش دهنده ها می باشد.

به کمک K می توان حالت تعادلی یا غیر تعادلی یک واکنش مورد نظر را تعیین نمود. همچنین این ثابت کمک می‌ کند تا بدانید که در یک واکنش در حال تعادل، غلظت کدامیک از واکنش ‌دهنده‌ ها یا فرآورده ‌ها بیشتر می باشد. در حقیقت مقدار عددی K برای هر تعادل، وضعیت آن تعادل را نشان می ‌دهد. اگر ثابت تعادل بسیار تا بسیار کوچک باشد، انجام واکنش عملا غیر ممکن می باشد.

لازم به ذکر است که اگر عدد K کوچک باشد (حدود ۰.۰۰۱ یا کمتر)، واکنش از سمت راست به چپ کامل می باشد. در واقع مقدار بسیار کمی از واکنش دهنده ‌ها به فرآورده تبدیل شده اند. در حالیکه اگر عدد آن بزرگ باشد (بیش از ۱۰۰۰)، واکنش به سمت راست کامل می باشد. در واقع نشان دهنده بیشتر بودن غلظت فرآورده ها است. یعنی مقدار بیشتری از واکنش دهنده ها به فرآورده تبدیل شده اند. در این حالت بازده واكنش بيشتر و واکنش کمی تر می باشد.اما اگر مقدار عددی K نه بسیار بزرگ و نه بسیار کوچک باشد، در این حالت وضع تعادل بینابینی می باشد.

مقدار عددی K

محاسبه ثابت تعادل

واکنش تعادلی زیر را در نظر بگیرید:

که در آن، حروف بزرگ بیانگر مواد واکنش دهنده و محصولات و حروف کوچک بیانگر ضرایب استوکیومتری آنها می باشند. در صورتیکه غلظت مولی یا مولاریته واکنش‌ دهنده ها و فرآورده ها را داشته باشید، رابطه ثابت تعادل در حالت کلی به صورت زیر بدست می آید.

ثابت Kc

در رابطه بالا، [A] و [B] غلظت‌ های تعادلی واکنش ‌دهنده ‌ها بر حسب مولاریته (مول بر لیتر)، [C] و [D] غلظت‌ های تعادلی محصولات بر حسب مولاریته و ضرایب c ،b ،a و d ضرایب استوکیومتری معادله موازنه شده می باشند. محدوده تغییرات ثابت تعادل بین صفر تا بی نهایت می باشد. بنابراین مقدار عددی K می تواند عددی بسیار کوچک مثل ۳۲- ۱۰ × ۱.۸ و یا عدد بسیار بزرگی مانند ۱۰ ۷۴ × ۳.۳ باشد.

نکته

لازم به ذکر است که در محاسبات دقیق ثابت تعادل، به جای استفاده از غلظت ‌مولی مواد از فعالیت شیمیایی آنها استفاده می‌ شود. توجه داشته باشید که فعالیت شیمیایی با غلظت و یا فشار جزئی متفاوت است. بنابراین این تفاوت را در محاسبات باید در نظر گرفت. با این حال در غلظت های پایین و یا در فشار هایی تا چند اتمسفر می‌ توان ثابت های تعادل بر حسب غلظت و یا فشار را با دقت قابل قبولی استفاده نمود.

توجه داشته باشید که فعالیت دارای واحد نمی باشد، بنابراین ثابت های تعادل معمولا بدون واحد بیان می ‌شوند. زیرا در واقع فعالیت از تقسیم کردن غلظت یا فشار واقعی یک ماده بر غلظت یا فشار همان ماده در حالت استاندارد بدست آمده است. لازم به ذکر است که که ثابت های تعادل تنها به دما وابسته می باشند. در نتیجه مستقل از غلظت های مواد شرکت کننده در واکنش به ویژه غلظت ها در شروع واکنش یا در حقیقت غلظت های اولیه می باشد.

ثابت تعادل K_c

در تعادلی که در آن غلظت های مواد اولیه و محصولات، بر حسب مول بر لیتر (مولاریته) بیان ‌شوند، ثابت تعادل را می توان به جای K به صورت K_c نشان داد.

لازم به ذکر است که در معادله K فقط غلظت مواد گازی و محلول نوشته می شود، زیرا غلظت مواد جامد (s) و مایع خالص (l) عددی ثابت می باشد. پس در رابطه ثابت تعادل از نوشتن غلظت آنها صرف نظر می کنند و در نتیجه غلظت آنها را برابر با یک در نظر می گیرند. توجه داشته باشید که با اینکه غلظت مواد جامد و یا مایع در رابطه تعادل نوشته نمی شوند، اما وجود آنها برای برقراری تعادل واجب و ضروری است. به عنوان نمونه به معادله K در تعادل زیر توجه کنید :

۲Mn (s) + O_۲ (g) ⇋ ۲ MnO (s)

ثابت تعادل K_p

در صورتیکه هر یک از مواد واکنش ‌دهنده‌ یا فرآورده به شکل گاز باشند، ثابت تعادل را می توان بر حسب فشار جزئی گازها نوشت. در واقع فشار جزئی یک گاز اندازه‌ ای از غلظت آن می باشد. این نوع از ثابت تعادل را با K_p نشان می دهند. در این صورت از محاسبات ثابت تعادل بر حسب مولاریته جدا می شود. به عنوان مثال واکنش زیر را در نظر بگیرید.

aA (g) + bB (g) ⇌ cC (g) + dD (g)

ثابت Kp

در رابطه بالا، p فشار جزئی هر یک از مواد واکنش ‌دهنده‌ یا فرآورده بر حسب اتمسفر (atm) یا بار (bar) می باشد. حال به عنوان نمونه واکنش تولید آمونیاک را در نظر بگیرید.

تبدیل K_c به ثابت K_p

برای تبدیل K به Kp از رابطه زیر استفاده می ‌کنند.

که در آن، R=0.0820575 Latmmol −۱ K −۱ و یا R=8.31447 Jmol −۱ K −۱ می باشد. علاوه بر آن T دما و Δn تعداد مول های گازی می باشند.

یکای ثابت تعادل

برای تعیین یکای ثابت تعادل، به جای غلظت هر ماده می توان یکای آنها یعنی mol.L -۱ را قرار داد. در نتیجه با ساده کردن یکا ها، در نهایت یکای K تعیین می شود. در بعضی از تعادلات، ممکن است که کلیه یکا های به کار رفته حذف شوند. در این صورت K یکا ندارد و فقط یک مقدار عددی خواهد بود. در واقع K، یک کمیت بدون بعد می باشد.

تعادل

نکات اساسی مربوط به ثابت تعادل

۱- اگر یک تعادل به صورت معکوس نوشته شود، مقدار عددی K نیز معکوس می شود.

۲- اگر یک تعادل در عددی ضرب شود، مقدار عددی ثابت تعادل به توان آن عدد می رسد.

۳- اگر یک واکنش تعادلی را بتوان به صورت حاصل جمع دو واکنش تعادلی دیگر نوشت، مقدار عددی ثابت تعادل آن واکنش مورد نظر برابر با حاصلضرب مقادیر عددی ثابت تعادل دو واکنش اولیه می باشد.

۴- اگر در یک تعادل معین دما ثابت باشد، K نیز ثابت می‌ ماند. اما با تغییر دما، مقدار عددی K نیز تغییر می‌کند.

۵- واکنش باید به صورت موازنه شده باشد. در نتیجه با کمترین اعداد صحیح ممکن بازنویسی می شود تا مقادیر درستی از K بدست آید.

۶- جامدات خالص، مایعات خالص و حلال‌ ها در رابطه ثابت تعادل نوشته نمی شوند. اما در مورد محلول های مایع : همانطور که می دانید به طور معمول، غلظت مواد حل شونده نسبت به غلظت حلال بسیار کمتر می باشد. از طرفی تغییرات غلظت حلال در هنگام انجام واکنش داخل محلول اغلب قابل صرف نظر کردن می باشد. بنابراین، معمولا می توان حلال را تقریبا یک مایع خالص فرض کرد. در نتیجه می توان از غلظت حلال در روابط ثابت های تعادل مربوطه چشم پوشی نمود.

۷- همواره غلظت مواد فرآورده (مواد سمت راست در معادله شیمیایی) در صورت کسر و غلظت مواد اولیه (مواد سمت چپ معادله) در مخرج عبارت K نوشته می‌ شوند.

خارج قسمت تعادل

در حالتی که غلظت ها در رابطه ثابت تعادل صدق کنند، یعنی با جایگذاری آنها در رابطه، عدد K بدست آید، غلظت های مورد نظر غلظت های تعادلی می باشند. در نتیجه واکنش با همان غلظت های مورد نظر در حالت تعادل قرار دارد. در حالیکه غلظت های مورد نظر در رابطه ثابت تعادل صدق نکنند، در نتیجه واکنش به تعادل نرسیده است و بنابراین واکنش در تعادل قرار ندارد. در چنین حالتی اگر غلظت واكنش دهنده ها و فرآورده ها را در رابطه ثابت تعادل قرا دهند، عددی که بدست می آید را خارج قسمت (Reaction Quotient) یا Q می نامند.

با مقایسه مقادیر بدست آمده از رابطه خارج قسمت واکنش و ثابت تعادل آن واکنش، می ‌توان جهت پیشرفت واکنش را مشخص نمود. در این صورت ۴ حالت مختلف پیش می آید که عبارتند از :

۱- Q = K. در این حالت، سیستم در حال تعادل می باشد.

۳- Q > K. در این حالت، غلضت فرآورده ‌ها بیشتر از واکنش ‌دهنده ‌ها می باشد. بنابراین واکنش به سمت چپ پیش می رود.

۴- Q = 0. در این حالت، خارج قسمت واکنش از ثابت تعادل آن کمتر می باشد. بنابراین واکنش به سمت تولید فرآورده (سمت راست) در حال پیشرفت خواهد بود.

خارج قسمت تعادل

حجم مشکوک چیست؟

زمانی که صحبت از معاملات سهام به میان می‌آید، اصطلاحات مختلفی به گوش می‌خورد که یکی از آنها، حجم مشکوک در بورس است. به عبارت ساده، تعداد معاملات سهام هر نماد در یک بازه زمانی مشخص (مثلا یک روز) را حجم معاملات آن نماد می‌گویند و در شرایطی ممکن است کارشناسان این حجم را غیرواقعی تلقی کنند که در اینصورت حجم مشکوک نامیده می‌شود.

در سایت شركت مديريت فناوری بورس تهران به آدرس tsetmc.com حجم معاملات نمادهای مختلف به صورت روزانه قابل دسترسی است.
برای آشنایی بیشتر با حجم مشکوک، ابتدا به بررسی دقیق مفهوم حجم در معاملات می‌پردازیم.

مفهوم حجم معاملات

همان‌طور که می‌دانید روش‌های مختلفی جهت تحلیل بازار بورس به منظور انجام سرمایه‌گذاری سودده وجود دارد؛ تمامی این روش‌ها از تعدادی پارامتر تشکیل شده اند که در بسیاری اوقات این پارامترها ثابت است و تغییر در روش محاسبه و یا تاکید بر یک پارامتر قوی‌تر می‌شود.
حجم معاملات نیز یکی از پارامترهایی است که تقریبا در تمامی روش‌های تحلیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. افرادی که از تکنیک تابلوخوانی برای انجام معامله استفاده می‌کنند، در واقع با تکیه بر حجم معاملات و همچنین میانگین حجم ماه، معاملات خود را مدیریت می‌کنند.

یکی دیگر از روش‌هایی که تحلیلگران بازار بورس از آن استفاده می‌کنند، تحلیل تکنیکال است. در این روش از اندیکاتورهای مختلفی استفاده می‌شود که گاهی هدف آن‌ها تعیین وضعیت فعلی بازار و گاهی پیش‌بینی وضعیت آینده آن است؛ در تمامی این روش‌ها سه پارامتر بازه زمانی، قیمت سهم و حجم معاملات سهم، بخش مهمی از فرآیند را تشکیل می‌دهند و در واقع حجم معاملات پارامتری است که موجب گسترش و توسعه اندیکاتورهای این روش تحلیلی شده است.
برای آشنایی بیشتر با روش تحلیل تکنیکال می‌توانید مقاله تحلیل تکنیکال چیست؟ را مطالعه نمایید.

همچنین از آنجایی که بسیاری از سیستم‌های معاملاتی در دنیا با تکیه بر حجم معاملات گسترش یافته‌اند؛ این پارمتر، خود به اشکال مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرد و یکی از مهم‌ترین آن‌ها «میانگین حجم ماه» است.

میانگین حجم ماه چیست؟

برای انجام تحلیل بازار، پارامترهایی مانند قیمت، حجم و … به صورت میانگین در یک بازه زمانی خاص مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ لذا طبق این تعریف، به میانگین حجم‌هایی که در طول یک ماه کاری معامله شده‌اند، میانگین حجم ماه می‌گویند.
برای محاسبه میانگین حجم ماه، تمامی حجم‌های یک ماه کاری (شامل ۲۱ روز قبل از روز جاری) را با یکدیگر جمع و سپس بر تعداد روز تقسیم می‌کنند. عدد به‌دست آمده کاربردهای گسترده‌ای در تحلیل بازار و برآورد سوددهی یک سهم دارد که از این دست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نقدشوندگی سهم: با استفاده از میانگین حجم ماه، می‌توان میزان نقدشوندگی یک سهم را تخمین زد.
خرید سهام با توجه به نقدشوندگی آن به این معناست که به عنوان مثال: شما قصد خرید ۵۰۰ هزار سهم از نماد «الف» را دارید. اگر حجم معاملاتی این نماد در روز ۱۰۰هزار سهم باشد، انجام این معامله عملا امکان‌پذیر نیست و برای شما نقدشوندگی ندارد؛ اما اگر همین نماد دارای میانگین حجمی ۲۰ملیون سهم در ماه باشد، امکان معامله فراهم شده و این سهام قابلیت نقدشوندگی بالایی دارد.
توجه داشته باشید که نقدشوندگی هر سهم معیار بسیار مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران برای خرید به حساب می‌آید.

ورود سرمایه به یک سهم: بالا رفتن حجم معاملات در سهام هر نماد به معنای ورود پول و سرمایه به آن است. این موضوع یکی از مواردی است که سرمایه‌گذاران به آن توجه می‌کنند. تزریق پول به هر سهام علاوه بر تاثیری که در میزان نقدشوندگی آن دارد، می‌تواند به معنای رخ دادن تغییرات مثبت در شرکت نیز باشد.

البته درنظر گرفتن این موضوع جهت انجام سرمایه‌گذاری، به تنهایی توصیه نمی‌شود؛ ولی در بحث میانگین حجم ماه، عدد به‌دست آمده می‌تواند نشان‌دهنده رشد نماد و تزریق پول به آن باشد.

مفهوم حجم مشکوک

حجم معاملات هر نماد با توجه به رخدادهای مختلف، ممکن است مشمول تغییرات مثبت یا منفی شود؛ ولی معمولا سهام شرکت‌ها روند مشخصی را در بازار طی می‌کند.
طبق این تعریف، زمانی‌که حجم معاملات یک نماد به صورت غیرعادی و به یکباره افزایش یابد، اصطلاحا به آن حجم مشکوک می‌گویند.

به عنوان مثال، برای یک نماد به صورت معمول شاهد معامله ۱۰۰هزار سهم در روز بودیم و به یکباره این حجم به یک میلیون در روز افزایش یافته است؛ بدیهی است که این افزایش در یک روز طبیعی نبوده و این نماد با حجم مشکوک معامله روبرو شده است.

حجم مشکوک در بورس غالبا به معنای افزایش حجم معاملات یک نماد است؛ اما کاهش آن نیز به صورت افت قیمت سهم مشاهده شده است. نکته مهم، تحلیل این افت و خیز و بررسی میزان واقعی بودن آن است.

به عبارتی بالا رفتن حجم معاملات یک نماد، به معنای ورود سرمایه‌ای قابل توجه به آن است، این ورود سرمایه در حالت نرمال، از تغییر در روند کار شرکت مذکور در جهتی مثبت نشات می‌گیرد. اما اگر چنین تغییری اتفاق نیفتاده باشد؛ افزایش قیمت، کاذب تلقی می‌شود. تشخیص این موضوع باعث انجام یک معامله سودده و یا زیان‌ده خواهد شد.

کاربرد حجم در تحلیل نماد

یکی از فاکتورهای مهم که در تحلیل‌ها و الگوهای نموداری از آن استفاده می‌شود، حجم معاملات هر نماد است. در نمودارهای تحلیلی به صورت نرمال زمانی که قیمت سهام شرکتی روند صعودی طی می‌کند، هم‌زمان با آن حجم معاملات روند افزایشی دارد.

اما شناسایی سهم خوب در این نمودار چگونه اتفاق می‌افتد؟

فرض کنید در نمودار یک بازه زمانی خاص، نماد «الف» دارای افزایش قیمت ۵ درصدی و افزایش حجم معاملات ۴ درصدی است و نماد «ب» نیز افزایش قیمت ۵ درصد ولی افزایش حجم معاملات ۲ درصد را نشان می‌دهد؛ در این شرایط شرکت «الف» گزینه بهتری برای سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود.
مثال بالا در رابطه با روند منفی هم به همین شکل کاربرد دارد، یعنی کاهش قیمت در یک نماد با کاهش حجم معاملات آن به صورت همزمان اتفاق می‌افتد و اگر تعادلی بین این دو برقرار نباشد، با حجم مشکوک در آن معامله روبرو هستیم.

حجم مشکوک چگونه ایجاد می‌شود؟

حجم مشکوک در نمادها، معمولا به صورت دستی و توسط اشخاص خاصی در بازار ایجاد می‌شود. به عبارتی اتفاقات یک نماد به مرور در روند معاملات آن تاثیر می‌گذارد و تغییر قابل توجه در یک یا چند روز خاص، از روال طبیعی حرکت بازار خارج است و احتمالا ارتباطی به تغییرات مثبت یا منفی آن شرکت ندارد.
ایجاد حجم مشکوک در ابعاد کوچک توسط افراد و در ابعاد بزرگ‌تر توسط شرکت‌ها انجام می‍شود. در این روند، ابتدا صف‌های طولانی بابت خرید یک سهم، آن هم با قیمت بالاتر از ارزش واقعی خود، ایجاد می‌شود؛ با جمع شدن صدها سفارش عرضه در طول یک یا چند روز، توهمی مبنی بر سودده بودن آن به‌وجود می‌آید و در نهایت افراد زیادی به سمت انجام آن معامله سوق پیدا می‌کنند و حجم خرید افزایش می‌یابد.
در این شرایط کارشناسان با بررسی سوابق نماد، نمودار تحلیلی، اتفاقات مثبت و منفی شرکت و … مشکوک و یا واقعی بودن حجم معاملات آن را تشخیص می‌دهند.

سخن آخر

طبق توضیحات ارائه شده در این مقاله، می‌توان نتیجه گرفت که تغییرات در حجم معاملات، در صورتی‌که به مرور اتفاق بیفتد و تناقضی با میانگین حجم معاملات ماهانه همان نماد نداشته باشد، نقطه قوت برای آن شرکت و احتمالا گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری است؛ اما رخ دادن تغییر به‌صورت ناگهانی باعث ایجاد شک در واقعی بودن معاملات می‌شود.
اگرچه مبنا قرار دادن یک عامل برای تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاری، هرگز پیشنهاد نمی‌شود؛ اما حجم معاملات از مواردی است که خود به تنهایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنابراین تشخیص حجم مشکوک در بورس نیز از نکات مهم این بازار است.

بررسی حجم معاملات سهم در بورس و دلیل اهمیت آن

در تعریف حجم معاملات سهم در بورس، آن تعداد از اوراق بهاداری که بین خریداران و فروشندگان طی زمانی مشخص رد و بدل می‌شود را حجم معاملات می‌نامیم. این مدت زمان معمولا یک روز معاملاتی است که از شروع به کار بازار بورس تا پایان زمان معاملات محاسبه می‌شود؛ اما، گاهی حتی بازه زمانی یک هفته‌ای یا چند ماهه نیز برای محاسبه این عدد در نظر گرفته می‌شود.
نمودار حجم معاملات روند سهم یا بازار را نشان می‌دهد؛ مسئله‌ای که بررسی آن در تشخیص الگو به تحلیلگران کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را اتخاذ کنند. این مفهوم تنها برای یک سهم قابل بررسی نیست؛ بلکه برای یک صنعت خاص و یا حتی کل بازار بورس یا فرابورس مورد بررسی قرار می‌گیرد.

محاسبه حجم معاملات در بورس

حجم معاملات سهم، با تکمیل هر معامله بین فروشنده و خریدار تغییر می‌کند. درست زمانی که خریدار در حجم و قیمت ارائه شده توسط فروشنده با او به توافق برسد، یک معامله به لیست معاملات انجام شده اضافه می‌شود و حجم معاملات را افزایش می‌دهد. به همین ترتیب، اگر طی روز معاملاتی 50 معامله انجام شود، حجم معاملات سهم در آن روز معاملاتی 50 خواهد بود. عددی که در پایان روز معاملاتی برای حجم معاملات یک نماد ذکر می‌شود، اهمیت بسیاری برای سرمایه‌گذاران دارد. مقدار حجم معاملات می‌تواند از عوامل مهم در تصمیم‌گیری افراد برای آینده سرمایه‌گذاری آنها به حساب آید.
برای دیدن نمودار حجم معاملات کافیست تا به سایت رسمی مدیریت فناوری بورس تهران مراجعه کنید. در این سایت، با جست‌و‌جوی نام نماد شرکت مورد نظر حجم معاملات انجام شده در یک شرکت طی زمان مشخص نمایش داده می‌شود.

اهمیت حجم معاملات در بورس

حجم معاملات تنها در خصوص سهام موجود در بازار بورس ایران دارای اهمیت نیست. در اکثر بازارهای مالی دنیا حجم معاملات مورد پیگیری سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. به همین دلیل نیز، این اطلاعات در ساعاتی مشخص از روز معاملاتی در اختیار افراد قرار می‌گیرد. گزارشات حجم معاملاتی که چند مرتبه در روز اعلام می‌شوند معمولا تخمینی از حجم معاملات کلی یک روز است. معمولا در پایان ساعت معاملاتی بازار حجم معاملاتی گزارش می‌شود که این عدد نیز به شکل تخمینی محاسبه می‌شود. در نهایت، عدد دقیق و نهایی در روز کاری بعد گزارش می‌شود. این عدد یکی از مبناهای انتخاب نمادها یا صنعتی خاص برای سرمایه‌گذاری و یا خروج از معاملات است.
به دلیل اهمیت حجم معاملات اندیکاتوری به نام Volume ایجاد شده است که استفاده از آن در تحلیل تکنیکال بازار بسیار کاربردی و با اهمیت است. تغییرات این اندیکاتور اطلاعات با کیفیتی را در اختیار سرمایه‌گذاران تکنیکالی می‌گذارد.

رابطه حجم معاملات و قیمت سهم

به خاطر داشته باشید که، حجم معاملات سهام بر قیمت معاملات ارجحیت دارد. با این حال، این دو مفهوم با یکدیگر مرتبط هستند. همانطور که عنوان کردیم، تغییر حجم معاملات اطلاعات خوبی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد؛ اما افزایش یا کاهش حجم معاملات سهم در بورس چه معنی دارد؟ برخی از معامله‌گران تصور می‌کنند که افزایش حجم معاملات زمان مناسب برای فروش سهم را نشان می‌دهد. این اشتباهی بزرگ است که بخصوص در معامله‌گران تازه وارد بازار دیده می‌شود. در این زمینه، باید به نمودار قیمت سهم در کنار نمودار حجم معاملات توجه کرد. این بررسی از آنجا اهمیت دارد که گاهی حجم معاملات با افزایش قیمت کم می‌شود. این یک نشانه است؛ نشانه‌ای برای این که حرکت صعودی به سود منجر نمی‌شود.
از طرفی اگر حجم معاملات و قیمت سهم در یک زمان افزایش پیدا کنند، احتمالا ارزش سهام شرکت منتظر تغییراتی مثبت است. معامله‌گران با تجربه و متخصصان بازار سرمایه این نشانه‌ها را به خوبی می‌شناسند و برای ورود به موقعیت معاملاتی جدید و یا تغییر آن از این نشانه‌ها استفاده می‌کنند. البته، اگر در حالی که قیمت در سطح پایینی قرار دارد، حجم معاملات افزایش پیدا کند، نشانه مثبتی مبنی بر افزایش ارزش سهم در آینده خواهد بود. با این توصیف، دور از ذهن نیست که خرید سهمی با این ویژگی در آینده سود خوبی نصیب سرمایه‌گذار خواهد کرد. بنابراین، در بررسی حجم معاملات سهم، نمودار قیمت در همان بازه زمانی می‌تواند حاوی نشانه‌های مثبتی برای معامله‌گر باشد.

بازه زمانی در بررسی نمودار حجم معاملات

بازه زمانی در بررسی نمودار حجم معاملات اهمیت بسیاری دارد. گاهی برخی از معامله‌گران با اینکه این مسئله را می‌دانند، اما دچار اشتباه می‌شوند. آنها در کنار بررسی نمودار حجم معاملات بازه زمانی مشخص نمی‌کنند. برخی دیگر، بازه را در نظر می‌گیرند؛ اما این بازه را بسیار طولانی مثلا یک سال یا حتی بیشتر در نظر می‌گیرند.

از آنجا که تغییر حجم معاملات سهم در اکثر موارد ناگهانی رخ می‌دهد، برای تاثیر بیشتر در تصمیم‌گیری برای خرید یا فروش تنها می‌توان در بازه یک روزه یا یک هفته روی این نمودارها حساب کرد؛ زیرا، ممکن است طی گذشت یک روز، حجم معاملات به طرز ناباوری تغییر کند. این تغییر می‌تواند مثبت یا منفی باشد.

حجم معاملات سهم حاوی چه اطلاعاتی است؟

حجم معاملات اطلاعاتی از روند فعالیت بازار و نقدینگی موجود در آن را در اختیار فعالان بازار قرار می‌دهد. حجم معاملات بالا برای سهام یک شرکت نشان‌دهنده نقدشوندگی بیشتر یا انجام سریعتر سفارش خرید یا فروش و امکان ارتباط گرفتن راحت خریدار و فروشنده است. از طرفی، درست در زمانی که سرمایه‌گذاران ذهنیتی از شیوه حرکت بازار و شکل فعالیت در آن ندارند یا به اصطلاح نسبت به سرمایه‌گذاری خود مردد هستند، حجم معاملات گزینه‌های پیش رو را برای تصمیم‌گیری آنها افزایش می‌دهد.

نقدشوندگی سهام و حجم معاملات در بورس

حجم معاملات بالا برای یک سهم نشانه مثبتی برای آن است، که به معنی میزان استقبال از سهم نیز تفسیر می‌شود. البته، استقبال می‌تواند به معنی منفی یا مثبت در این بحث بررسی شود. معمولا حجم معاملات بالا گزینه‌ای مثبت برای سهم و نشان از استقبال زیاد از آن است.
گاهی درست در زمانی که نیاز به فروش سهام موجود در پرتفوی خود را دارید، با ثبت درخواست فروش در سامانه‌ معاملاتی متوجه می‌شوید که حجم معاملات در سهم آنقدر کم است که احتمالا هیچ خریداری برای سهم شما وجود نداشته باشد. اینجاست که اهمیت نقدشوندگی سهام بیش از پیش می‌شود. به این ترتیب، پیش از خرید سهمی خاص باید توجه کنید که سهمی با نقدشوندگی پایین، گزینه‌ مناسبی برای خرید به شمار نمی‌رود. البته، در بحث نقدشوندگی، تاثیر حجم مبنا بر حجم معاملات سهام فعال در بازار بورس نیز باید بررسی شود. گاهی درست در زمانی که سهم به عدد حجم مبنا می‌رسد، اگر معامله‌گران از خرید و فروش سهام دست بر‌دارند، نقدشوندگی سهم دچار مشکل می‌شود.

حجم معاملات سهم و اندیکاتورهای مربوط به آن

همانطور که می‌دانید، با توجه به این که هر اندیکاتور از فرمول‌های متفاوت و مخصوص خود استفاده می‌کند، سرمایه‌گذار باید مناسب با اهداف خود در بازار، مناسب‌ترین اندیکاتور را انتخاب نماید. استفاده از اندیکاتور مناسب می‌تواند پروسه تصمیم‌گیری در انتخاب سهم را آسان نماید. اندیکاتور یا شاخص حجم تعادلی و جریان پول چایکین از ساده‌ترین و در عین حال کاراترین اندیکاتورهای مرتبط با حجم معاملات سهام هستند.
استفاده از اندیکاتورهای مرتبط با حجم معاملات می‌تواند مسائل فراوانی را روشن و به همین ترتیب، به معامله‌گر برای دریافت سیگنال‌های مفید کمک کرده و در تصمیم‌گیری‌های او نقش موثری داشته باشد .

استفاده از حجم معاملات برای تشخیص روند بازار

این نکته که حجم معاملا‌ت باید روند معاملات را تایید محاسبه حجم تعادلی کند را می‌توان مهمترین کاربرد حجم معاملات در تحلیل سهام برشمرد. تمایل خریداران به خرید بیشتر سهم یا بالعکس تمایل فروشندگان به عرضه سهام خود، با حجم معاملا‌ت سنگین‌ سهم همراه است. این مسئله نیز با روند حرکتی سهم در ارتباط است. روند قیمتی صعودی سهم برای ادامه یافتن نیاز دارد تا حجم معاملات در روزهای مثبت سنگین و سنگین‌تر شود. در طرف دیگر، ادامه روند نزولی در سهم تا زمان سنگین بودن حجم معاملات در جهت منفی ادامه پیدا می‌کند.

بررسی الگوهای حجم معاملات سهم طی زمان، دور نگاهی از نقاط قوت یا ضعف بخشی از بازار بورس یا کل آن به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کند. به این ترتیب، می‌توان ادعا کرد که حجم معاملات سهم در مقایسه با دیگر مفاهیم با اهمیت در تحلیل تکنیکال بازار بورس، نقش برجسته‌تری دارد. اما چطور از حجم معاملات سیگنال برگشت روند بازار بگیریم؟
پس از بررسی حجم معاملات در بورس برای دستیابی به بهترین نتیجه باید چندین مولفه دیگر را بررسی کنید. بررسی مولفه‌های تاثیرگذار در روند بازار، به شناسایی نقاط قوت یا ضعف روند کمک می‌کند. این مسئله از آن‌جایی برای سرمایه‌گذار اهمیت دارد که شرکت در حرکات قوی بازار و دوری از حرکات ضعیف برای سرمایه‌گذاری توصیه می‌شود. حقیقت این است که، کاهش قیمت یا حتی افزایش آن به هنگام کاهش حجم معاملات سهم، سیگنال مناسب و قوی نیست.

در یک بازار صعودی یا نزولی، حرکاتی که عموما تند و شدید در قیمت‌ها رخ می‌دهند و افزایش شدید حجم معاملات سهم را با خود به همراه دارند، سیگنال برجسته پایان یک روند در بازار بورس محسوب می‌شوند. البته، این حرکات را با عنوان حرکات خستگی می‌شناسیم.
کاهش قیمت در ساعات انتهای روز معاملاتی بسیاری از سرمایه‌گذاران را تحت تاثیر قرار داده و فشار فروش را بیشتر می‌کند. نتیجه این امر، نیز افزایش حجم معاملات سهم خواهد بود.
در حالت دیگر، بعد از حرکت دراز مدت قیمت به سمت بالا یا پایین، اگر قیمت شروع به تغییرات کوچک اما با حجم معاملات سنگین کند، این موقعیت را می‌توان سیگنال برگشت روند به شمار آورد. در این حالت، احتمالا تغییر روند در حال انجام است و مسیر قیمت قابلیت تغییر دارد.
یکی دیگر از راه‌های استفاده از حجم معاملات در این زمینه بررسی تاریخچه اندیکاتور حجم معاملات از گذشته تا به امروز است. با این وجود، همواره استفاده از اطلاعات به‌روز، تحلیل کارا و صحیح‌تری تولید می‌کند. علاوه بر این، بررسی اطلاعات بسیار قدیمی مربوط به حجم معاملات سهم امکان ایجاد اشتباه در تحلیلتان را به وجود خواهد آورد.

ارتباط میان حجم معاملات در بورس و ورود و خروج پول هوشمند

ورود و خروج پول هوشمند از مفاهیم کاربردی و مورد استفاده افراد فعال در بازار سرمایه است که بررسی آن در معاملات اهمیت دارد. افزایش یا کاهش عدد حجم معاملات در بورس با ورود یا خروج نقدینگی در ارتباط است. هر افزایش حجمی در معاملات یک سهم نشانه اتفاقی مثبت در روند آینده سهم نیست. در حقیقت، بررسی رابطه میان ورود و خروج پول هوشمند و حجم معاملات سهم را نمی‌توان به سادگی تشخیص داد. زمانی که در حجم معاملات افزایش ناگهانی مشاهده می‌شود، نتیجه تحلیل آن به معنای خروج نقدینگی و یا به معنای ورود آن است. پس، چطور باید با تغییر این شاخص ورود یا خروج پول هوشمند را تشخیص داد؟ به این منظور، ابتدا باید بررسی کرد که این میزان افزایش حجم در جهت قوت بخشیدن به خرید سهام بوده است یا به فروش آن. پس از بررسی این موضوع تعداد خریدار و فروشنده پا به میان می‌گذارد.

چنانچه حجم معاملات یک سهم بالا و تعداد خریداران کم باشد، احتمالا این سهم ورود پول هوشمند را تجربه کرده است. البته ناگفته نماند که زمان ورود پول هوشمند، قیمت روز سهم باید مثبت باشد. اما اگر حجم معاملات زیاد و تعداد فروشندگان کم باشد، احتمالا با خروج پول هوشمند مواجه هستیم. قیمت روز سهم در این حالت باید در بازه‌ منفی قرار داشته باشد.

برای تشخیص ورود و خروج پول هوشمند با بررسی حجم معاملات، نیاز به بررسی تمام بازار نخواهید داشت. با فیلترنویسی می‌توانید سهم‌ها را غربال کنید و نقش مولفه‌های مورد نظر را در نتایج به دست آمده بررسی کنید. برای مثال؛ با فیلتر حجم معاملات به راحتی می‌توانید مولفه حجم معاملات را در سهم‌ها بررسی کنید و آن‌ سهم‌هایی را که افزایش حجم داشته‌اند، از فیلتر تحویل بگیرید. با استفاده از ابزارهای امروزی طی زمان کمتر می‌توانید فرصت‌های معاملاتی مطلوب برای سرمایه‌گذاری را پیدا کنید.

سخن پایانی

حجم معاملات سهم در بورس فاکتور بسیار مهمی است که می‌توان با تحلیل و بررسی آن به نتایج مهمی دست یافت. حجم معاملات سهم در تشخیص حرکت یا جنبش سهم‌ها و روند حرکت بازار به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند. این شاخص می‌تواند نشانه خوبی برای تشخیص احتمال سودآوری سرمایه‌گذاری در بازار یا در سهمی خاص برای سرمایه‌گذاران باشد. به این ترتیب، سرمایه‌گذار می‌تواند تصمیم بگیرد تا سهام خود را به فروش رسانده و یا آن را نگه دارد. در حقیقت، حجم معاملات در دسته ابزارهای مهم و کاربردی برای مطالعه و بررسی روند بازار قرار می‌گیرد.
با این حال که، استفاده از حجم معاملات سهم در بازار بورس در تصمیم‌گیری بسیار تاثیرگذار است، اما نباید در کنار مشاهده و بررسی آن به دیگر مولفه‌ها مثل قیمت و تاثیرات آن بی توجه باشیم.

سوالات متداول

آیا حجم معاملات بر نقدشوندگی سهام تاثیرگذار است؟

بله. حجم معاملات و نقدشوندگی دو مفهوم مرتبط با یکدیگر محسوب می‌شوند.

برای استفاده از اطلاعات مربوط به حجم معاملات سهم باید اطلاعات قدیمی را بررسی کنیم؟

در این زمینه اطلاعات جدیدتر مفیدتر خواهد بود. بررسی اطلاعات بسیار قدیمی نتیجه تحلیل را دچار خطا می‌کند.

کارگزاری هوشمند رابین

کارگزاری فارابی

این مقاله به کوشش زهرا هادی زاده و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تک‌تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.